Inhoudsopgave

- Toelichting bij Acerbo Nimis

Een der punten, waarop Pius X, als hij in zijn programencycliek over de vorming van goede priesters spreekt, bijzonder nadruk legt, is de taak van de priester als zielzorger en daarbij speciaal zijn taak van onderricht geven in de christelijke leer. vgl: E supremi Apostolatus [[[815|25]]]

Dit ligt geheel in de lijn van Pius' verleden. Als kapelaan te Tombola had hij uitgemunt bij zijn godsdienstonderricht voor de jeugd en als predikant, waarbij hij ook menigmaal buiten de parochie als prediker gevraagd werd. Als pastoor te Salzano had hij deze arbeid voortgezet en zelfs, terwijl later andere bedieningen het grootste deel van zijn tijd opvorderden, wist hij voor dergelijk werk nog tijd uit te sparen. Als bisschop van Mantua ijverde hij voor een eenheidscatechismus, om het godsdienstonderricht beter te organiseren. "Zoals uit zijn.. "Zoals uit zijn verslagen aan de paus van 1885, 1888 en 1891 blijkt, beschouwde hij de predicatie en het onderricht der gelovigen als de voornaamsten van zijn herderlijke plichten!' Aldus bij dr. F,X. Seppelt, dr. K. Löffler, "De geschiedenis der pausen, Nederlandse bewerking van P. J. A. Juffermans, bladz. 619. Geen wonder dus, dat hij ook als paus voor de prediking van Christus' leer en het onderricht daarin zou blijven ijveren. Een der bewijzen daarvoor is de encycliek Acerbo Nimis [5102], die we in dit nummer der reeks publiceren.

Men heeft van deze encycliek [5102], hoewel uitgevaardigd in het Latijn en gericht tot heel het episcopaat der Kerk, gezegd, dat ze zeer sterk was afgestemd op Italiaanse toestanden, en we willen ook niet ontkennen, dat in deze bewering een stuk waarheid steekt. Over het godsdienstonderricht in Italië in de tijd, waarin Pius X zijn pontificaat begon, kunnen we niet voldoende oordelen, maar we vermoeden, dat er wel veel aan ontbroken zal hebben. Doch zelfs, indien bij het uitvaardigen dezer encycliek Italië de paus het eerst voor ogen stond, mag dit geen reden zijn, om het stuk buiten beschouwing te laten. Het verdient integendeel ook nu nog alle aandacht.

Het overzicht van de inhoud doet zien, dat men in dit document twee hoofdbestanddelen dient te onderscheiden. Het eerste, verreweg het grootste en belangrijkste, is van lerende en betogende aard. Het tweede heeft een wetgevend karakter. Wat het eerste betreft verzekert de heilige paus, dat naar zijn mening - en dat is, ook nu nog, een zeer gezagvolle mening - de hoofdoorzaak der godsdienstige crisis is: de onwetendheid. Op die onwetendheid komt hij in de loop van zijn betoog nog een keer terug. Acerbo Nimis [[5102|20-22]] Die onwetendheid wordt volgens de paus ook daar aangetroffen, waar men ze niet zou verwachten, nl. bij mensen, die op ander gebied meer dan gewone ontwikkeling hebben. De paus schetst de noodlottige gevolgen van die onwetendheid.

Nu zal ten onzent bij de katholieken het gebrek aan godsdienstkennis wel niet zo erg zijn als Pius X op het einde van n. 13 [5102|13] aangeeft; maar dat het in ons land met de godsdienstkennis van velen treurig gesteld is, valt niet te betwijfelen. Over dit gemis aan kennis, ook daar waar men anders zou verwachten, is niet zo heel lang geleden in een deel van onze periodieke pers nog al wat te doen geweest. Wat dan ook in het vervolg van zijn betoog door de paus gezegd wordt over de noodzakelijkheid om de christelijke leer te onderwijzen, over de ernstige plicht, die de zielzorgers in deze hebben, over de verplichting van de catechetische onderrichting, is nog altijd de lezing en overweging waard.

Wat daarbij in n. 17 [5102|17] gezegd wordt, zal hier wel niet zo toepasselijk zijn als in Italië. Ook zal men hier wel niet met de uitvlucht komen, waarvan in n. 23 [5102|23] sprake is. Wat daarentegen gezegd wordt in n. 26 [5102|26], geldt altijd en overal en verdient ernstig ter harte te worden genomen.

Wat het wetgevende bestanddeel van deze encycliek aangaat, we weten niet, of in Italië, dat de paus bij het opstellen er van toch zeker wel het meest voor ogen stond, de gegeven voorschriften in praktijk zijn gebracht en met welk resultaat. Dit is trouwens voor ons een vraag van minder direct belang. Buiten Italië heeft men het veelal niet nodig of niet mogelijk, of ook tegelijk onnodig en onmogelijk geacht, ze letterlijk in praktijk te brengen. Ook is, sedert de encycliek geschreven werd, het leven wei zeer sterk gewijzigd. Wat echter hier en thans zou kunnen gedaan worden, om de onwetendheid op godsdienstig gebied te verhelpen, is een vraag, waarvan de beantwoording niet tot onze competentie behoort.

Bron: Inleiding Ecclesia Docens nr 0122

Extra opties voor deze alinea

Reageer op deze alinea Deel op social media

Bericht

Toelichting bij Acerbo Nimis

19 september 2017

Van 1 tot en met 8 november: Dagelijks een volle aflaat voor de zielen in het vagevuur

30 oktober 2023

Catechismus in 2 jaar - Schema van de uitzendingen

19 oktober 2023

Waarom de milieuvriendelijke apostolische exhortatie van paus Franciscus niet overtuigend klinkt voor de gelovigen

18 oktober 2023

Paus publiceert exhortatie over kleine Thérèse van Lisieux

16 oktober 2023

Paus schrijft exhortatie over Sint Theresia van Lisieux

16 oktober 2023

bekijk overzicht