Ineliding van het commentaar op het decreet "Cum Nostra"

door Prof. Dr. H. Schmidt S.J. te Rome

Als naam voor de hervorming, door het Congregatie voor de Riten
Cum Nostra - De rubricis ad simpliciorem formam redigendis
Algemeen decreet over de vereenvoudiging van de rubrieken
(23 maart 1955) bekend gemaakt, hebben wij het eerste woord van Titel I nummer 1 gekozen: "Ordinationes de rubricis ad simpliciorem formam redigendis". Kortheidshalve voegen wij nu aan de gebruikelijke uitdrukkingen "Rubricae generales" en "Additiones et Variationes" het woord "Ordinationes" toe. In het Nederlands gebruiken wij voor "Ordinationes" het woord: Regels.

Om zich een juist oordeel te vormen over deze Regels, moet men steeds de beginselen, welke in het decreet staan aangegeven, voor ogen houden, nl. :

1. De Regels zijn geïnspireerd door enkele beginselen, welke ten grondslag liggen aan de algemene hervorming der liturgie, die reeds lang theoretisch is uitgewerkt maar ook nu nog praktisch een wens blijft; ongetwijfeld moet men aannemen, dat deze Regels als doel hebben de weg naar deze hervorming te banen.
2. Daarom heeft de nu ondernomen vereenvoudiging slechts een voorlopige waarde en als het ware een experimentele bedoeling.
3. Een praktisch effect van bovengenoemde dubbele karaktertrek is, dat in eventuele nieuwe uitgaven van het Romeins Brevier en Missaal niets veranderd mag worden.
4. Verder beperkt de hervorming van nu zich tot een nieuwe regeling der "rubrieken" en wil nog niet tot het wezen zelf van de "liturgie" doordringen.
5. Ook wil deze nieuwe regeling het rubriekensysteem, gelijk dit na het Concilie van Trente tot ontwikkeling is gekomen, niet als systeem herzien, maar zij beoogt slechts een vereenvoudiging van het gegeven systeem ("tenminste de ingewikkelde structuur der rubrieken vereenvoudigen"; "de bestaande rubrieken tot meer gemakkelijke normen herleiden").
6. Vanwege deze louter rubricistische inslag der Regels kunnen en moeten de liturgische boeken gehandhaafd blijven, zoals zij nu bestaan.

Het tegenwoordige rubrieken-systeem leidde tot een viering der liturgie, welke in vele opzichten louter kunstmatig was. Door dit decreet wordt een aantal wetten, die louter rubricistisch zijn, afgeschaft of vereenvoudigd en worden uit de liturgie vele bijkomstigheden verwijderd, ook al waren zij misschien voor enkelen kostbare versierselen. De laatste decennia is de kennis der liturgie dieper en omvangrijker geworden: de invloed daarvan is overal in het decreet aan te wijzen.

In de ontzaggelijke onderneming van de hervorming der Romeinse Liturgie is dit decreet de eerste stap, die nog ver afstaat van de uiteindelijke volmaaktheid. Er is een begin gemaakt met het negatieve werk, dat bestaat in vereenvoudiging, verwijdering, afschaffing, zuivering. Het valt niet te ontkennen, dat een dergelijke hervorming aan allen bevalt. De dankbare ontvangst van het decreet kan ook een teken van onverschilligheid voor de liturgie zijn volgens het gezegde: hoe minder hoe liever. Bevordering van het liturgisch minimalisme is zeker een gevaar, dat het decreet meebrengt, al wordt dit vanzelfsprekend volstrekt niet beoogd.

Een volmaakte eenvoud, of de klassieke Romeinse soberheid, wordt nog niet bereikt, ja het rubrieken-systeem verijdelt soms het volle effect van de vereenvoudiging en de beste bedoelingen van het decreet.

Om een duidelijk inzicht te hebben in de gevolgen van dit Congregatie voor de Riten
Cum Nostra - De rubricis ad simpliciorem formam redigendis
Algemeen decreet over de vereenvoudiging van de rubrieken
(23 maart 1955), moet iedere Regel in het gehele complex van het rubrieken-systeem geplaatst worden. Daarom houdt dit commentaar N.v.d.r.: Het verdere commentaar is niet overgenomen  zich enkel met de leer der rubrieken bezig en wel zo, dat duidelijk blijke, op welke wijze en voor hoever de ingewikkelde structuur der rubrieken vereenvoudigd is. Toch kan dit commentaar om een tweevoudige reden nog niet volmaakt zijn. Van de ene kant was nog geen rustige samenwerking onder de rubricisten mogelijk, zodat aan het commentaar de gebreken, ja de dwalingen, van iedere eerste stap kleven. Van de andere kant is ook het decreet een eersteling, zodat twijfels en duistere zaken aanwezig zijn; er kunnen, zoals ook ons commentaar aangeeft, decreten van interpretatie verwacht worden, die hetzij een loutere verklaring hetzij een comprehensieve of extensieve interpretatie geven. Intussen is reeds 2 Juni een Congregatie voor de Riten
Edito Decreto
Twijfels omtrent de interpretatie van het decreet over de vereenvoudiging van de rubrieken
(2 juni 1955) oplost.

Bron: Katholiek Archief 10e jrg. no. 50 p. 1171 e.v.

Publicatiedatum: 16 december 1955
Laatst bewerkt: 29 augustus 2016