De spirituele betekenis van de woestijn

Dierbare broeders en zusters, goedendag!

Vandaag op Aswoensdag, beginnen wij de weg van de Vasten, een weg van veertig dagen naar Pasen, naar het hart van het liturgisch jaar en ons geloof. Het is een weg die de weg van Jezus volgt, die zich bij de aanvang van Zijn optreden, veertig dagen terugtrok om te bidden en te vasten, bekoord door de duivel, in de woestijn. Dat is precies de spirituele betekenis van de woestijn, waarover ik u vandaag zou willen spreken. Wat betekent de woestijn, spiritueel, voor ons allen, zelfs voor ons die in de stad wonen, wat betekent de woestijn?

Beelden wij ons in dat wij in een woestijn zijn. Het eerste gevoel zou zijn, ons omringd te weten door een grote stilte: geen geluid, buiten de wind en onze ademhaling. Dat is de woestijn, een oord van onthechting aan het kabaal dat ons omringt. Het is de afwezigheid van woorden om plaats te maken voor een ander woord, het Woord van God dat als een zachte bries ons hart streelt. (1 Kon. 19, 12) [[b:1 Kon. 19, 12]] De woestijn is de plaats van het Woord, met hoofdletter. Inderdaad, in de Bijbel spreekt de Heer graag tot ons in de woestijn. In de woestijn geeft Hij aan Mozes de tien woorden, de tien geboden. En wanneer het volk zich van Hem verwijdert en een ontrouwe bruid wordt, zegt God: “weldra lok Ik haar weer naar Mij toe, zorg Ik dat zij naar de woestijn gaat en spreek Ik tot haar hart. … Daar wordt zij weer gewillig, zoals in de dagen van haar jeugd” (Hos. 2, 16-17) [b:Hos. 2, 16-17]. In de woestijn, hoort men het Woord van God, als een zacht geluid. Het Boek der Koningen zegt dat het Woord van God als een welluidende stilte is. In de woestijn vindt men de vertrouwelijke omgang met God terug, de liefde van de Heer. Jezus trok zich graag en dagelijks terug op verlaten plaatsen om te bidden. (Lc. 5, 16) [[b:Lc. 5, 16]] Hij heeft ons geleerd de Vader te zoeken, die in de stilte tot ons spreekt. En het is niet gemakkelijk om het stil te maken in ons hart, want wij proberen altijd een beetje te spreken en bij anderen te zijn. De Vasten is de gunstige tijd om plaats te maken voor het Woord van God. Het is de tijd om de televisie af te zetten en de Bijbel open te slaan. De tijd om de gsm af te zetten en zich met het Evangelie in verbinding te stellen. Toen ik kind was, was er geen televisie, maar het was de gewoonte niet naar de radio te luisteren. De Vasten is een woestijn, de tijd om zich te onthechten van de gsm en in verbinding te stellen met het Evangelie. De tijd om af te zien van nutteloze woorden, kletspraat, geruchten, roddel, en de Heer met “Ge” aan te spreken. De tijd om zich te wijden aan een gezonde ecologie van het hart, om het op orde te stellen.

Wij leven in een omgeving die te veel bevuild is door verbaal geweld, door zoveel beledigende en schadelijke woorden, die door het net versterkt worden. Vandaag uit men beledigingen zoals men “goeie dag” zegt. Wij worden overspoeld door lege woorden, reclame, geniepige boodschappen. Wij zijn het gewend over iedereen van alles te horen en lopen het gevaar naar een wereldse geest af te glijden die ons hart verstikt en er is geen middel om het te vermijden, om het te genezen, tenzij de stilte. Het is moeilijk om de stem van de Heer te onderscheiden die tot ons spreekt, de stem van het geweten, de stem van het goede. Door ons naar de woestijn te roepen, nodigt Jezus ons uit het oor te reiken naar wat telt, naar het belangrijke, het wezenlijke. Tot de duivel die Hem bekoorde, antwoordde Hij: “Niet van brood alleen leeft de mens, maar van alles wat uit de mond van God voortkomt” (Mt. 4, 4) [b:Mt. 4, 4]. Als brood, meer dan brood, hebben wij Gods Woord nodig, hebben wij er nood aan met God te spreken; wij hebben nood aan gebed. Want, wanneer wij alleen tegenover God staan, komen de neigingen van het hart aan het licht en de dubbelzinnigheden van de ziel. Dat is de woestijn, een oord van leven, niet van dood, want in de stilte met de Heer spreken, geeft ons terug leven.

Proberen wij opnieuw aan een woestijn te denken. De woestijn is de plaats van het wezenlijke. Bekijken wij ons leven: hoeveel nutteloze dingen omringen ons! Wij lopen achter duizenden dingen aan die nodig lijken en het in werkelijkheid niet zijn. Hoe goed zou het ons doen ons van al die overbodige realiteiten te ontdoen, om opnieuw te ontdekken wat telt, om de gezichten naast ons terug te vinden! Ook daar, geeft Jezus ons het voorbeeld door te vasten. Vasten, is kunnen afstand doen van ijdele dingen, van het overtollige, om naar het wezenlijke te gaan. Vasten is er niet alleen om te vermageren, vasten is precies naar het wezenlijke gaan, de schoonheid zoeken van een eenvoudiger leven.

De woestijn is tenslotte een oord van eenzaamheid. Ook vandaag, dicht bij ons, is er veel woestijn. Het zijn de eenzame en verlaten mensen. Hoeveel arme en bejaarde mensen zijn er naast ons en leven in de stilte, zonder getier, gemarginaliseerd en weggeworpen! Over hen spreken, trekt de menigten niet. Maar de woestijn brengt ons bij hen, bij degenen die men doet zwijgen en die stil om hulp vragen. Hoeveel zwijgzame blikken vragen onze hulp! De woestijnweg van de Vasten is een weg van naastenliefde naar wie zwakker is.

Gebed, vasten, werken van barmhartigheid: dat is de woestijnweg van de Vasten.

Dierbare broeders en zusters, door de stem van de profeet Jesaja, heeft God deze belofte gedaan: “Zie, iets nieuws ga Ik maken, het is al aan het kiemen, weet gij dat niet? Ja, een weg ga Ik leggen in de woestijn” (Jes. 43, 19) [b:Jes. 43, 19]. In de woestijn gaat de weg open die ons van de dood naar het leven brengt. Laten wij met Jezus naar de woestijn gaan, wij zullen er terug uitkomen met de smaak van Pasen, de kracht van Gods liefde die het leven vernieuwt. Het zal met ons gebeuren zoals met woestijnen die in de lente bloeien, die onverwacht ontkiemen, knoppen en planten “uit het niets”. Moed, laat ons de woestijn van de Vasten ingaan, laat ons Jezus volgen in de woestijn: met Hem zal onze woestijn bloeien.