Zaligsprekingen: 4. Zalig de zachtmoedigen

Dierbare broeders en zusters, goedendag!

Vandaag staan we stil bij de derde van de acht zaligsprekingen in het Evangelie van Matteüs: “Zalig de zachtmoedigen want zij zullen het land bezitten” (Mt. 5, 5) [b:Mt. 5, 5].

Het hier gebruikte woord “zachtmoedig” betekent letterlijk: zacht, vriendelijk, gelijkmoedig, zonder geweld. Zachtmoedigheid komt aan het licht op momenten van conflict. Ze wordt zichtbaar in de reactie op een vijandige situatie. Wanneer alles rustig is, kan Iedereen zachtmoedig lijken. Maar, hoe reageert men onder druk, wanneer men aangevallen, beledigd, gekwetst wordt?

In een brief herinnert de heilige Paulus aan “de zachtmoedigheid en de mildheid van Christus” (2 Kor. 10, 1) [b:2 Kor. 10, 1]. En de heilige Petrus verwijst naar de houding van Jezus tijdens zijn Passie: Hij antwoordde niet, uitte geen dreigementen “Hij liet zijn zaak over aan Hem die rechtvaardig oordeelt” (1 Pt. 2, 23) [b:1 Pt. 2, 23]. In zijn Passie valt de zachtmoedigheid van Jezus bijzonder op.

In de Schrift verwijst het woord “zachtmoedig” ook naar iemand die geen grond bezit. Daarom valt op dat de derde zaligspreking zegt dat de zachtmoedige “het land zullen bezitten”.

Feitelijk citeert deze zaligspreking Psalm 37. Ook daar wordt een verband gelegd tussen zachtmoedigheid en het bezit van grond. Die twee zaken lijken, als men erover nadenkt, onverenigbaar. Immers, het bezit van grond is de typische context voor conflict: vaak wordt om grond gestreden, om alleenheerschappij over een bepaald gebied te verwerven. Wie in een oorlog overwint, verovert grondgebied.

Toch moeten we goed aandacht schenken aan het werkwoord dat gebruikt wordt om het bezit van de zachtmoedigen aan te duiden. Zij zullen geen land veroveren, er wordt niet gezegd “zalig de zachtmoedigen want zij zullen land veroveren”. Ze zullen het land “bezitten”. Zalig de zachtmoedigen omdat zij het land bezitten. In de Schrift heeft het werkwoord “bezitten” een nog diepere betekenis. Het volk van God noemt het land Israël, het land van de Belofte, zijn “bezit”.

Voor het volk van God is dat land een belofte en een gave. Het wordt het teken van iets dat veel groter is dan een stuk grondgebied. Het is een “land” – verontschuldig het woordenspel – dat Hemel is, met andere woorden het land waarnaar wij op weg zijn: de nieuwe hemel en de nieuwe aarde waarnaar we op weg zijn. (Jes. 65, 17; Jes. 66, 22; 2 Pt. 3, 13; Openb. 21, 1) [[b:Jes. 65, 17; Jes. 66, 22; 2 Pt. 3, 13; Openb. 21, 1]]

De zachtmoedige is dus iemand die het meest verheven gebied “bezit”. Het gaat niet om een lafaard, een “slappeling” die een moraal uitvindt om zonder problemen te blijven. Integendeel! Het gaat om iemand die een bezit ontvangen heeft en dat niet wil verkwisten. De zachtmoedige is niet iemand die zich aanpast, maar een leerling van Christus die geleerd heeft heel ander land te verdedigen. Zo iemand verdedigt zijn vrede, verdedigt zijn relatie met God, verdedigt zijn gaven, de gaven van God, door de barmhartigheid, broederlijkheid, vertrouwen, hoop te behoeden. Immers, zachtmoedige mensen zijn barmhartige mensen, broederlijke, vertrouwvolle en hoopvolle mensen.

We moeten aandacht vragen voor de zonde van de woede, een gewelddadige beweging waarvan we allen de weerslag kennen. Wie is nooit toornig geweest? Iedereen. We moeten de zaligspreking omkeren en de vraag stellen: hoeveel dingen hebben we stuk gemaakt door woede? Hoeveel hebben we zo verloren? Eén moment van woede kan veel vernielen. Men verliest de zelfbeheersing en verliest het echt belangrijke uit het oog. Zo kan men de relatie met een broeder vernietigen, soms zonder mogelijkheid tot herstel. Omwille van de woede zijn er veel broers die niet meer met elkaar praten. Ze hebben zich van elkaar verwijderd. Dat is het tegendeel van de zachtmoedigheid. Zachtmoedigheid brengt samen, woede brengt scheiding.

Zachtmoedigheid overwint veel. Zachtmoedigheid kan het hart veroveren, vriendschap behouden en veel meer. Mensen worden woedend maar worden daarna rustig. Ze denken na en keren op hun stappen terug. Met zachtmoedigheid kan men heropbouwen.

Het “land” dat met zachtmoedigheid veroverd moet worden is het heil van de broeder waarvan hetzelfde Evangelie van Matteüs zegt: “Luistert hij naar u, dan hebt gij uw broeder gewonnen” (Mt. 18, 15) [b:Mt. 18, 15]. Er bestaat geen mooier land dan het hart van de ander. Er bestaat geen mooier te verwerven grondgebied dan de herwonnen vrede met de broeder. Dat is het land om met zachtmoedigheid te bezitten!