Catechese en personen met een handicap: een noodzakelijk engagement in het dagelijks pastoraal leven van de Kerk

Beste Broeders en Zusters,

Het verheugt me jullie te ontmoeten, vooral omdat jullie deze dagen een thema hebben bestudeerd dat een groot belang heeft voor het leven in de Kerk in haar evangeliserende opdracht en christelijke vorming: Catechese en personen met een handicap. Ik bedank Mgr. Fisichella voor zijn inleiding, het dicasterie [d:305] waarvan hij de verantwoordelijke is en u allen voor uw werk op dit terrein.

Wij kennen de grote ontwikkeling die heeft plaats gehad tijdens de laatste tientallen jaren op het gebied van de handicap. De groei van de kennis omtrent de waardigheid van de mens, in het bijzonder de meest zwakken, heeft geleid tot het opnemen van moedige stellingnames voor de inclusie van diegenen die leven met verschillende vormen van handicap, opdat niemand zich vreemd voelt in zijn huis. En nochtans blijven er op cultureel niveau nog uitingen die afbreuk doen aan de waardigheid van deze personen omdat een verkeerd concept van het leven de overhand heeft. Een bij wijlen narcistische en utilitaristische visie brengt spijtig genoeg vele personen ertoe om personen met een handicap te beschouwen als marginalen, zonder in hen hun veelvoudige menselijke en spirituele rijkdom te vatten. Een weigerachtige houding van deze situatie, alsof ze verbood om gelukkig te zijn en zichzelf te realiseren, is nog te sterk in de gemeenschappelijke mentaliteit. De eugenetische tendens om kinderen te verhinderen om geboren te worden die een onvolkomenheid tonen, bewijst het.

In werkelijkheid kennen we allen personen die, met hun broosheid, zelfs ernstige, na hard werken, de weg hebben gevonden naar goed leven dat rijk aan betekenis is. Evenzo kennen we mensen die schijnbaar perfect zijn en wanhopig. Overigens is het een gevaarlijke vergissing te denken dat men onkwetsbaar is. Zoals een jonge vrouw die ik ontmoette tijdens mijn recent bezoek aan Colombia [d:442], tegen me zei: de kwetsbaarheid behoort tot de essentie van de mens.

Het antwoord is de liefde: niet de valse, zoetsappige en kwezelachtige, maar de echte, concrete en respectvolle. In de mate waarin men wordt verwelkomd en bemind, opgenomen in de gemeenschap en begeleid om te kijken naar de toekomst met vertrouwen, ontwikkelt men het echt parcours van het leven en heeft men de ervaring van het duurzame geluk.

Dat – zo weten we – geldt voor ons allen, maar de meest kwetsbare personen zijn er het bewijs van. Het geloof is een grote levensgezellin wanneer het ons toestaat om met de hand de aanwezigheid van de Vader te raken, Hij die zijn schepselen nooit alleen laat, in geen enkele van hun levenssituaties. De Kerk mag niet “verstikkend” of “ontstemd” zijn in de verdediging en de bevordering van de personen met een handicap. Haar nabijheid tegenover families helpt hen om de eenzaamheid te overwinnen in dewelke zij dikwijls riskeren zich op te sluiten door gebrek aan aandacht en steun. Dat geldt nog meer voor de verantwoordelijkheid die zij bezit in het voortbrengen en de vorming van het christelijk leven. De woorden en vooral de gestes om de personen met een handicap te ontmoeten en te verwelkomen mogen niet ontbreken in een gemeenschap. In het bijzonder zal de zondagsliturgie hen moeten weten op te nemen, opdat de ontmoeting met de Verrezen Heer en met de gemeenschap een bron van hoop en moed moge zijn in de niet gemakkelijke weg van het leven.

De catechese is op een bijzondere manier geroepen om coherente vormen te ontdekken en uit te proberen opdat elke persoon, met zijn gaven, zijn grenzen en zijn handicaps, zelfs ernstige, Jezus mag ontdekken op zijn weg en zich aan Hem met geloof mag overgeven. Geen enkele fysische en psychische beperking mag ooit een verhindering zijn voor deze ontmoeting, omdat het gelaat van Christus straalt in het eigene van elke persoon. Daarenboven moeten we aandachtig blijven, en in het bijzonder wij, bedienaren van de genade van Christus, om niet de in dwaling te vallen van neopelagianisme en niet de vereiste te erkennen van de kracht van de genade die voortkomt uit de sacramenten van de christelijke initiatie.

Laat ons leren om de verlegenheid en de schrik te overstijgen die soms worden ervaren tegenover personen met een handicap. Laat ons leren om met intelligentie aangepaste instrumenten te zoeken en ook “uit te vinden” opdat de steun van de genade voor niemand ontbreekt. Laat ons – bovenal door het voorbeeld! – catechisten vormen die steeds meer bekwaam zijn om deze personen te begeleiden opdat zij groeien in geloof en hun natuurlijke en originele bijdrage leveren aan het leven van de Kerk. Tenslotte wens ik dat de personen die een handicap hebben zelf steeds meer catechisten mogen zijn in hun gemeenschap, ook door hun getuigenis, om het geloof op een meer doelmatige manier door te geven.

Ik bedank jullie voor jullie werk tijdens deze dagen en voor dienst in de Kerk. Moge de Maagd jullie begeleiden. Ik zegen jullie van ganser harte. En ik vraag jullie, alstublieft, om niet te vergeten te bidden voor mij. Dank u!