Benedictus XVI, een meester in het zoeken van de waarheid

Dierbare broeders en zusters,

Het verheugt mij u op deze jaarlijkse afspraak te ontmoeten voor de overhandiging van de Prijzen aan de illustere personen die mij voorgesteld werden door de Vaticaanse Stichting Jozef Ratzinger – Benedictus XVI en haar wetenschappelijk comité. Ik begroet vooreerst de laureaten, de leden en vrienden van de Stichting en ik dank kardinaal Kurt Koch en pater Lombardi die ons vertrouwd maakten met de betekenis van dit gebeuren, dat een hoogtepunt is in uw activiteiten en gericht is op de promotie van het theologisch onderzoek en het cultureel engagement, bezield door het geloof en de opwelling van de ziel voor God.

Ik richt samen met u een hartelijke en innige gedachte tot Paus emeritus Benedictus. Zijn gebed, zijn discrete en bemoedigende aanwezigheid begeleiden ons op de gemeenschappelijke weg; zijn werk en leergezag blijven een levend en kostbaar erfgoed voor de Kerk en onze dienst. Het is daarom dat ik uw Stichting uitnodig het engagement verder te zetten, dit erfgoed te bestuderen en te verdiepen, en tegelijk vooruit te kijken om de vruchtbaarheid ervan te waarderen hetzij door de exegese van de geschriften van Joseph Ratzinger, hetzij om de studie en het theologisch en cultureel onderzoek in zijn geest voort te zetten, ook door nieuwe domeinen te betreden waar de huidige cultuur geloof vraagt in de dialoog. Deze dialoog is voor de menselijke geest altijd dringend nodig en vitaal: het geloof heeft hem nodig omdat het abstract wordt als het niet in de tijd belichaamd wordt; de rede heeft hem nodig omdat ze onmenselijk wordt als ze zich niet tot het Transcendente verheft. Inderdaad “geloof en rede – zei de heilige Johannes Paulus II – zijn als twee vleugels waarmee de menselijke geest zich verheft om de waarheid te schouwen” Fides et Ratio [[10|0]]

Joseph Ratzinger blijft een meester en bevriend gesprekspartner voor iedereen die de gave van de rede beoefent om te beantwoorden aan de roeping van de mens in het zoeken naar de waarheid. Wanneer de zalige Paulus VI hem de verantwoordelijkheid toevertrouwde als aartsbisschop van Freising-München, koos hij het devies “Cooperatores veritatis”, “Medewerkers van de waarheid”, uit de derde Brief van Johannes (3 Joh. 8) [b:3 Joh. 8]. Het drukt goed heel de zin uit van zijn werk en ambt. Dit devies komt duidelijk naar voor in de diploma’s van de Prijzen die ik overhandigde, namelijk dat ook de laureaten hun leven gewijd hebben aan de hoogstaande zending de waarheid te dienen, ten dienste te staan van de waarheid.

Ik verheug mij dat de illustere personen die vandaag met de Prijs onderscheiden worden uit de drie christelijke belijdenissen komen, waaronder ook de lutherse, waarmee wij dit jaar bijzonder belangrijke momenten hebben beleefd van ontmoeting en een gezamenlijke weg. De waarheid van Christus is niet voor solisten, ze is een symfonie: zij vraagt volgzame samenwerking en harmonieus delen. De waarheid zoeken, bestuderen, schouwen en samen in praktijk brengen, in de naastenliefde, is de kracht die ons tot volledige onderlinge eenheid stuwt: zo wordt de waarheid een levende bron van steeds nauwere liefdesbanden.

Ik heb met vreugde de idee vernomen dat de horizont van de Prijs verruimd wordt zodat ook de kunsten erin opgenomen worden, naast de theologie en de wetenschappen die er natuurlijk mee verbonden zijn. Het is een verruiming die goed overeenstemt met de visie van Benedictus XVI, die ons zo dikwijls op een treffende manier gesproken heeft over de schoonheid als de bevoorrechte weg om ons voor het transcendente te openen en God te ontmoeten. Vooral zijn muzikale gevoeligheid en persoonlijke beoefening van deze kunst hebben wij bewonderd als een weg naar sereniteit en verheffing van de geest.

Mijn gelukwensen dus aan de illustere laureaten: professor Theodor Dieter, professor Karl-Heinz Menke en meester Arvo Pärt ; en mijn aanmoediging aan uw Stichting en al haar vrienden opdat nieuwe en altijd ruimere wegen zouden ingeslagen worden van samenwerking voor het onderzoek, de dialoog en de kennis van de waarheid. Een waarheid die, zoals Paus Benedictus ons onvermoeibaar in herinnering bracht, in God zowel logos is als agape, wijsheid en liefde, belichaamd in de persoon van Jezus.