Di Tutto Cuore

De Paus prijst het werk van de christelijke bond van de ondernemers
Van ganser harte, beminde zonen, danken wij u en wensen wij u geluk. Met evenveel bescheidenheid als ijver wijdt gij u aan een werk, dat wij van groot 'belang achten. Een hoog ideaal, uwer waardig, heeft het 'bezield. Uw werk is nog jong en toch heeft het in de loop van de eerste vijf jaren van zijn bestaan reeds veel vruchten afgeworpen en belooft het nog rijpere en overvloediger vruchten en deze beloften steunen niet zozeer op de machtige hulp van de mensen als wel op het doel zelf, dat gij u gesteld hebt, en op de goddelijke bijstand, die gij daarbij inroept. In uw ijver zijt gij reeds uw taak begonnen zonder te wachten tot gij talrijk zoudt zijn en zonder te beschikken over alle noodzakelijke middelen; uw bezadigdheid deed u voorzichtig voortgaan met veilige stap zonder grootse en nauwkeurig omlijnde plannen, maar met een klaar en juist idee, dat u 'bezielt.

Wat is de christelijke visie op de onderneming?
Welk is dan dat idee en dat ideaal, dat met de dag meer bepaald en duidelijker wordt? Het is, naar het ons voorkomt, de klare, verheven en christelijke opvatting, die gij hebt, van de onderneming. Voor u is zij meer dan een louter middel tot levensonderhoud en tot het ophouden van de gewettigde waardigheid van de eigen stand en de onafhankelijkheid van eigen persoonlijkheid en gezin. Voor u is zij meer dan de technische en praktische samenwerking van verstand, kapitaal en veelsoortige arbeid, die alle de productie en de vooruitgang bevorderen. Zij is meer dan een belangrijke factor in het economisch leven, meer dan een eenvoudige - zij het ook prijzenswaardige - bijdrage tot ontwikkeling van de sociale rechtvaardigheid; en als de onderneming dit alles alleen maar was, dan zou zij niet in staat zijn de orde te vestigen en te beschermen, omdat wij dan alleen pas kunnen spreken van orde, als zij zich over heel het leven en over geheel de materiële, economische, sociale en bovenal christelijke activiteit uitstrekt, zonder welke de mens altijd onvolmaakt blijft.

Deze visie kan slechts geleidelijk aan verwezenlijkt worden
Ongetwijfeld was het niet uw bedoeling - dit zou een droombeeld zijn geweest, hoe verheven ook - om ineens deze orde te grondvesten en evenmin was het uw 'bedoeling om ineens het definitief program op te stellen. Maar uw doel is nauwkeurig omschreven en in dit opzicht kent gij niet de minste aarzeling. Dit doel gaat u zeer ter harte. Het is als het ware in uw geest geprent en gij zijt vast besloten uw uiterste best te doen om het te verwezenlijken, ofschoon gij door de ervaring u er van bewust zijt, dat gij het slechts in étappes kunt bereiken.

Gij hebt zeker reeds resultaten mogen boeken, al waren het alleen maar de resultaten van uw congres, van uw besluiten, van uw gemeenschappelijke activiteit, van uw vooruitgang in de kennis van uw taak, in de achting er voor en in de uitvoering er van. Gij zijt nog weinig in getal, maar dat getal telt mee, omdat ieder op zijn eigen terrein werkt, zonder zich echter daarbij individueel af te scheiden. Bovendien wilt gij, door een vurig verlangen naar solidariteit en naar verovering, uw gelederen versterken door een geleidelijke aanwinst van andere leiders, die bezield zijn met hetzelfde verlangen en die eveneens werken op het terrein van de eigen onderneming, en tevens met alle anderen samenwerken. Maar meer dan toe te nemen in aantal verlangt gij de zuiverheid en grootheid van uw opzet en de daadwerkelijke overtuiging van uw taak en van uw ideaal te bewaren.

Gij moet de onderneming leiden op christelijke wijze en met echt menselijke gevoelens
Deze taak, dit ideaal, wij hebben het reeds gezegd, bestaat hierin, dat gij aan uw onderneming leiding geeft op een volledige, verheven en christelijke wijze, bezield met menselijke gevoelens in de meest wijde en brede zin van het woord. Dit menselijk gevoel moet evenals een druppel olie in het raderwerk alle leden en alle organen van de onderneming doordringen, de bedrijfsleiders, de medewerkers, de beambten, alle soort van arbeiders vanaf de ambachtsman en de meest gespecialiseerde vakman tot de eenvoudigste handarbeider.

Maakt van uw ondernemingen als het ware grote gezinnen, die een gezonde christelijke maatschappij zullen vormen
Als de ondernemingen, echt doordrongen van die ware menselijke geest, zich vermenigvuldigen en de een na de ander zich bij u aansluit, en zij als het ware evenzovele grote gezinnen worden en zij zich, niet tevreden met hun eigen privé-leven als in een afgesloten ruimte, onder elkander verenigen, dan zullen zij alle tezamen streven naar een hechte en gelukkige maatschappij.

Het zou zeker een hersenschim zijn, als men dit ineens zou willen verwezenlijken. Daarom hebben wij zojuist èn uw vertrouwvolle ijver geprezen, die zonder mèèr te verwachten, de weg durft te banen, èn uw voorzichtigheid, die het voortschrijden er op regelt. Gaat zo door; gij zult zeker daadwerkelijk bijdragen tot de versterking en de uitbreiding van een bloeiende en gezonde christelijke maatschappij.

De louter technische opvatting van de onderneming veroorzaakt de sociale ellende
De grote ellende van de sociale orde is, dat zij niet diep christelijk en echt menselijk is, maar louter technisch en economisch en dat zij niet steunt op wat de basis en de grondslag er van moest zijn, namelijk het gemeenschappelijk karakter van mens door de natuur, en van kind Gods door de genade van de goddelijke aanneming.

De betekenis van de menselijke factor in de onderneming
Gij nu, die deze menselijke factor overal wilt doen doordringen: in de onderneming en haar verschillende takken en diensten, in het sociale en openbare leven door middel van de wetgeving en de volksopvoeding, gij streeft er naar, de massa, die anders vormloos, traag en zonder leven zou blijven en overgeleverd aan egoïstische ophitsers, om te vormen tot een maatschappij, waarvan de leden, ieder onderscheiden en ieder overeenkomstig zijn eigen taak, samen de eenheid vormen van één enkel lichaam.

Met deze vergelijking, u wel bekend, zijt gij vertrouwd. (1 Kor. 12, 12 vv) [[b:1 Kor. 12, 12 vv]] Moge zij altijd uw program uitmaken en als het ware het charter van uw vereniging. Als gij daaraan trouw blijft, bouwt gij zeker op de sterke rots, die Christus is, op de rots, die Christus als fundament aan Zijn Kerk heeft gegeven.

De hervorming van de onderneming mag niet alleen bestaan in juridische wijzigingen
Beminde zonen! Men spreekt tegenwoordig veel over een structuurhervorming van de onderneming, en de voorstanders hiervan denken allereerst aan juridische wijzigingen met betrekking tot allen, die er deel van uitmaken, als werkgevers of als ondergeschikten, die door een arbeidscontract in de onderneming zijn ingeschakeld.

Het natuurrecht blijft in alle omstandigheden van kracht
Bij de beschouwing van dit alles zien wij vanzelf de tendensen, die in zulke bewegingen binnendringen en die, zoals blijkt, de normen van het natuurrecht, die door geen enkele verandering van omstandigheden aangetast kunnen worden, niet toepassen maar eenvoudig uitsluiten. Daarom hebben wij in onze toespraak van 7 Mei 1949 tot de Uniapac [4457] en van 3 Juni 1950 tot het internationaal congres voor sociale studies [1667], stelling genomen tegen die tendensen, waarlijk niet om de stoffelijke belangen van de ene groep boven die van een andere te begunstigen, maar om het geweten van hen, die met deze problemen te maken hebben, zekerheid en rust te geven.

Ook mochten wij niet zwijgen over de vervalsingen, waardoor men de wijze woorden van onze roemvolle voorganger Pius XI heeft verdraaid door het gewicht en het belang van een sociaal program van de Kerk in onze tijd te beperken tot een louter bijkomstige beschouwing van eventuele juridische wijzigingen in de betrekkingen tussen de arbeiders, onderworpen aan het arbeidscontract, en de andere contracterende partijen; en door het voornaamste deel van de encycliek Quadragesimo Anno [652] te negeren, dat in werkelijkheid dit program bevat, nl. de idee van de corporatieve beroepsordening van heel de economie. Wie de problemen wil behandelen, die betrekking hebben op de structuurhervorming van de onderneming zonder rekening er mee te houden, dat iedere particuliere onderneming door haar doel zelf ten nauwste met het geheel van de nationale economie is verbonden, loopt gevaar onjuiste en valse premissen op te stellen tot schade van heel de economische en sociale orde. Daarom hebben wij dan ook in dezelfde toespraak van 3 Juni 1950 [4457] de gedachte en de leer willen belichten van onze voorganger, wiens bedoeling het zeker niet was aan te sporen voort te gaan op de weg, die leidt tot vormen van een anonieme collectieve verantwoordelijkheid.

Gij daarentegen bewandelt de enig juiste weg, die de persoonlijke betrekkingen wil bezielen met gevoelens van christelijke broederlijkheid, de weg, die overal mogelijk is en heel het terrein van de onderneming bestrijkt. Deze bedoeling zal u vindingrijk maken en daardoor zult gij er naar streven, dat de persoonlijke waardigheid van de arbeider, verre van onder te gaan, integendeel in de algemene ordening van de onderneming niet alleen een groter stoffelijk resultaat oplevert, maar haar ook en vooral tot een echte gemeenschap maakt.

Gaat dus voort en werkt met vertrouwvolle volharding onder Gods bescherming. Als onderpand daarvan schenken wij aan u en aan allen, die bij u aangesloten zijn of zich nog zullen aansluiten, aan al uw dierbaren en aan alles, wat u aan het hart ligt, gaarne onze apostolische zegen.