Pluralisme: Eenheid van geloof en theologisch pluralisme

XV Stellingen van de Internationale Theologische Commissie [d:132] betreffende de eenheid van het geloof en de verscheidenheid van de theologie. Hier volgt de tekst van de.. Hier volgt de tekst van de stellingen die door de plenaire vergadering op 10 en 11 oktober 1972 werden goedgekeurd. Na een stemming over elke stelling afzonderlijk alsmede over de voorgestelde wijzigingen, die de betreffende subcommissie had bestudeerd en aanvaard, werd de tekst in zijn geheel unaniem door de aanwezige leden aangenomen. Voorzitter van de commissie is kard. F. Seper, secretaris mgr P. Delhaye.

Stelling I
De eenheid en de meervoudigheid in de veruitwendiging van het geloof komen uiteindelijk voort uit het Christus-mysterie zelf. Als mysterie van universele bijeenbrenging en verzoening (Ef. 2, 11-22) [[b:Ef. 2, 11-22]] overstijgt het de uitdrukkingsmogelijkheden van elk tijdperk der historie en verhindert hierdoor elke uitputtende systematisering. (Ef. 3, 8-10) [[b:Ef. 3, 8-10]]

Stelling II
De twee-eenheid van het Oude Testament en het Nieuwe Testament, waarin het christelijk geloof zich historisch fundamenteel heeft uitgedrukt, biedt haar concreet uitgangspunt aan de meervoudige eenheid van dat zelfde geloof.

Stelling III
De dynamiek van het christelijk geloof en in het bijzonder zijn missionaire aard brengen de verplichting mee tot verstandelijke verantwoording. Het geloof is hiermee niet een wijsbegeerte maar het geeft wel richting aan het denken.

Stelling IV
De waarheid van het geloof is verbonden met zijn historische voortgang, te beginnen bij Abraham tot aan Christus en vanaf Christus tot aan de wederkomst. Bijgevolg bestaat de orthodoxie niet in bijval aan een systeem maar in deelneming aan de voortgang van het geloof en aldus aan het 'Ik' van de Kerk, dat één en zichzelf blijft door de tijden heen en dat de eigenlijke drager is van het Credo.

Stelling V
Het feit, dat de waarheid van het geloof wordt beleefd in een voortgang, brengt mee, dat zij in betrekking staat met de praktijk en met de geschiedenis van dat geloof. Omdat het christelijk geloof evenwel berust op het Mens geworden Woord, onderscheiden zich zijn historische en met de praktijk verbonden aard wezenlijk van een vorm van historiciteit waarin de mens alleen zijn eigen richting zelf vaststelt.

Stelling VI
De Kerk is de ruimte waar de eenheid van de nieuwtestamentische theologieën is ondergebracht evenals de eenheid van de dogmata die in de loop van de tijd werden verwoord. De Kerk is gebaseerd op de belijdenis van de gestorven en opgewekte Jezus Christus, die zij verkondigt en viert in de kracht van de Geest.

Stelling VII
Het criterium om tussen ware en valse meervoudigheid te onderscheiden, is het geloof van de Kerk, voor zover dat in het organisch geheel van haar uitspraken werd verwoord: het fundamentele criterium is de Schrift in relatie met de belijdenis van de gelovende en de biddende Kerk. Onder de dogmatische formuleringen hebben die van de oude Concilies voorrang. De formuleringen die een reflectie van het christelijk denken tot uitdrukking brengen, zijn ondergeschikt aan die welke de feiten zelf van het geloof verwoorden.

Stelling VIII
Ook al doet de tegenwoordige situatie van de Kerk de meervoudigheid toenemen, toch vindt deze meervoudigheid haar grens in het feit, dat het geloof de gemeenschap der mensen schept in de door Christus toegankelijk geworden waarheid. Hiermee wordt elke opvatting van het geloof onaanvaardbaar die haar zou herleiden tot een louter pragmatische samenwerking zonder gemeenschap in de waarheid. Deze waarheid is niet geketend aan een theologisch systeem, maar zij wordt uitgedrukt in de normatieve geloofsuitspraken.

Geconfronteerd met presentaties van de leer die in hoge mate dubbelzinnig of zelfs onverenigbaar met het geloof van de Kerk zijn, is deze in staat de dwaling te onderkennen en verplicht deze uit te bannen. Dit kan gaan tot aan de formele verwerping van de ketterij toe als uiterst middel om het geloof van het volk van God te beschermen.

Stelling IX
Om reden van de universele en missionaire aard van het christelijk geloof, dienen de door God geopenbaarde gebeurtenissen en woorden telkens weer overdacht en op nieuwe wijze verwoord en beleefd te worden en in het midden van elke menselijke cultuur. Alleen dan kunnen zij immers een waarachtig antwoord geven op de vragen die hun wortels hebben in het hart van elk menselijk wezen, en inspirerend werken in het gebed, de eredienst en het dagelijks leven van het volk van God.

Het Evangelie van Christus leidt aldus elke cultuur zowel naar haar vervulling en hoogtepunt als tegelijkertijd naar een opbouwende kritiek. De plaatselijke kerken die zich, onder de leiding van hun herders, op deze moeilijke taak van incarnatie van het christelijk geloof toeleggen, dienen immer de continuïteit en de gemeenschap met de universele Kerk van vroeger en nu te bewaren. Door hun inspanningen dragen zij bij zowel tot de verdieping van het christelijke leven als tot de vooruitgang van de theologische reflectie in de universele Kerk. Zij leiden aldus het mensdom in heel zijn verscheidenheid naar de door God gewilde eenheid.

Stelling X
De dogmatische formulen moeten worden beschouwd als antwoorden op nauwkeurige vragen, en het is in dat perspectief, dat zij altijd waar zullen zijn. Of zij ook altijd belangrijk zullen zijn, hangt af van het wel of niet actueel blijven van de betreffende kwesties. Hierbij mag men niet vergeten, dat de vragen die de Christenen zich achtereenvolgens over de betekenis van Gods woord stellen samen met hun reeds verworven antwoorden elkaar oproepen, zodat de antwoorden van vandaag die van gisteren op een of andere manier veronderstellen, alhoewel zij er niet toe kunnen worden herleid.

Stelling XI
De dogmatische definities wenden gewoonlijk de gangbare woorden aan en zelfs wanneer zij klaarblijkelijk wijsgerige termen gebruiken, binden zij daarmee de Kerk niet aan een bepaalde wijsbegeerte, maar richten zich op de werkelijkheden zelf die zich aan de gemeenschappelijke menselijke ervaring voordoen en waarvoor de betreffende termen mogelijkheid tot verwoording bieden.

Stelling XII
Die definities mogen nimmer geïsoleerd beschouwd worden ten overstaan van de in bijzondere mate authentieke uitdrukking van Gods woord in de Heilige Schrift, en evenmin ten overstaan van het geheel der Evangelieverkondiging in elke tijdsperiode. Zij leveren overigens aan die verkondiging normen voor een steeds meer aangepaste interpretatie van de openbaring. Deze openbaring blijft evenwel immer dezelfde, niet alleen in haar wezen maar ook in haar fundamentele uitspraken.

Stelling XIII
De meervoudigheid op het gebied van de zeden meldt zich aanstonds bij de toepassing van algemene beginselen op concrete situaties. Zij neemt nog toe, als de contacten zich uitbreiden tussen culturen die tot dan toe onbekend met elkaar waren of als de veranderingen in de samenleving zich snel ontwikkelen.

Een fundamentele eenheid openbaart zich nochtans in een gemeenschappelijk respect voor de menselijke waardigheid, welke eisen meebrengt voor het levensgedrag. Het geweten van elke mens geeft een bepaald aantal fundamentele verplichtingen te verstaan (Rom. 2, 14) [[b:Rom. 2, 14]], die in onze tijd erkend zijn in publieke uitspraken aangaande de wezenlijke rechten van de mens.

Stelling XIV
De eenheid van de christelijke zeden gaat terug op blijvende beginselen, die vervat zijn in de Schrift, toelichting kregen in de traditie en door het leerambt aan elke generatie worden voorgehouden. Als voornaamste hoofdrichtlijnen noemen wij: de onderrichtingen en voorbeelden van de Zoon Gods die het hart van zijn Vader openbaarde, het gelijkvormig worden aan Zijn dood en opwekking, het leven volgens de Geest in het midden van Zijn Kerk door geloof, hoop en liefde, teneinde ons te vernieuwen naar het beeld van God.

Stelling XV
De noodzakelijke eenheid van het geloof en van de gemeenschap staan niet in de weg aan een verscheidenheid van roepingen en van persoonlijke voorkeur in de benaderingswijze en de beleving van het Christus-mysterie.

De vrijheid van de Christen (Gal. 5, 1.13) [[b:Gal. 5, 1.13]] behelst geenszins een meervoudigheid zonder grens, maar eist wel toeleg op de objectieve waarheid in haar totaliteit tegelijk met geduld ten overstaan van de zwakkere gewetens. (Rom. 14-15; 1 Kor. 8) [[b:Rom. 14-15; 1 Kor. 8]] Het respect voor de autonomie van de menselijke waarden en voor de eigen verantwoordelijkheden op dat gebied brengt de mogelijkheid mee van onderscheiden beoordelingen en wensen betreffende wereldlijke aangelegenheden bij de Christenen. Deze verscheidenheid kan worden opgenomen in een zelfde gehoorzaamheid aan het geloof en in de liefde. vgl: Gaudium et Spes [[[575|43]]]