Ecclesiae Fastos

Aan onze eerbiedwaardige broeders Aartbisschoppen, Bisschoppen
en andere locale ordinarii van Groot Britannië, Duitsland,
Oostenrijk, Frankrijk, België en Nederland
in vrede en in gemeenschap met de Apostolische Stoel Eerbiedwaardige Broeders
Heil en Apostolische Zegen.

Het is hoogst passend en wenselijk de hoogtepunten van de Kerkgeschiedenis niet alleen in de geest te gedenken, maar ze ook plechtig en openlijk te vieren, omdat ze ons duidelijk tonen, dat er in de gemeenschap welke door Jezus Christus werd gesticht, nooit een tijd is geweest die geen heiligen heeft voortgebracht; en bovendien, zo de schitterende voorbeelden van deugd welke de geschiedenis van de Kerk opluisteren, uitdrukkelijk aan de gelovigen worden voorgehouden, zullen de zielen als vanzelf in liefde ontbranden en levendig worden opgewekt om deze voorbeelden naar best vermogen na te volgen.

Daarom waren Wij zeer verheugd te vernemen, dat vooral die landen welke een bijzondere reden hebben om hun dankbaarheid jegens St. Bonifatius, dit roem- en luisterrijke sieraad van de Orde der Benedictijnen, te tonen, zich opmaken om het twaalfde eeuwfeest van zijn marteldood en van zijn overgang naar het hemels vaderland dit jaar met bijzonder vreugdebetoon en met algemeen dankgebed te vieren.

Doch zo uw landen reden hebben om deze heilige te vereren en zijn luisterrijke daden bij deze feestelijke gelegenheid te herdenken, nog veel meer reden daartoe heeft de H. Stoel, die er getuige van is geweest, hoe hij tot drie maal toe als een vrome pelgrim, na een lange en moeizame reis, Rome binnentrok, ter verering neerknielde voor het graf van de Prins der Apostelen en Onze Voorgangers verzocht om een apostolische zending, welke hem, zoals hij vurig begeerde, zou gelasten onder verre heidenvolken de naam te verkondigen van de goddelijke Zaligmaker en er de christelijke en profane beschaving te brengen.

Van Angelsaksische herkomst, voelde hij zich reeds op jeugdige leeftijd door God geroepen om zijn vaderlijk erfdoel en de genoegens van de wereld vaarwel te zeggen en om zich terug te trekken binnen de veilige bescherming van de kloostermuren, ten einde zich gemakkelijker te kunnen wijden aan de overweging van Gods geheimen en geheel te leven volgens de voorschriften van het evangelie. Daar maakte hij grote vooruitgang, niet alleen in de studie van de profane en van de gewijde wetenschappen, maar ook in de christelijke deugd zozeer zelfs, dat hij tot overste van zijn klooster werd gekozen. Maar, begaafd met een natuur, die voor grotere en omvangrijkere dingen was geschapen, koesterde hij reeds lang het verlangen naar vreemde landen te trekken en naar onbeschaafde volkeren om ze het licht van het evangelie te brengen en ze de geboden van Christus te leren. Niets kon hem tegenhouden; niets kon hem doen terukschrikken; noch de scheiding van zijn dierbaar vaderland, noch de lange en moeilijke reizen, noch ook alle mogelijke gevaren, die hij bij onbekende volken zou kunnen ontmoeten. Hij was bezield van zulk een geestdriftige, vurige en sterke apostolische geest, dat geen menselijke overweging en geen menselijke banden hem konden weerhouden.

Het is werkelijk wonderbaarlijk, dat Engeland, hoewel het eerst honderd jaar tevoren door Onze onvergetelijke Voorganger Gregorius de Grote (die er een groep vurige Benedictijnen had heengezonden, onder leiding van St Augustinus) tot het christelijk geloof was teruggebracht, het is werkelijk wonderbaarlijk, zeggen Wij, dat Engeland toen reeds een zo sterk geloof had en een zo vurige liefde dat het, als een stroom die buiten zijn oevers treedt en die het omliggende land bevloeit en vruchtbaar maakt, uit eigen beweging een groot aantal van zijn beste zonen naar vreemde landen zond, om ze te winnen voor Jezus Christus en ze in trouwe aanhankelijkheid te onderwerpen aan diens Plaatsbekleder op aarde, als wilde het daardoor getuigen van zijn dankbaarheid voor de weldaden, die het had ontvangen van het christelijk geloof, van de christelijke beschaving en van de christelijke cultuur.

Winfridus, later door Paus Gregorius II Bonifatius genoemd, was ongetwijfeld de eerste onder hen wat betreft apostolische ijver, dapperheid en beschaving. Met een groep gezellen, gering in aantal, doch onvervaard, ondernam hij het missioneringswerk waarnaar hij reeds zo lang had uitgezien; hij zeilde weg van Engeland's kusten en landde in Friesland. Daar de tyran, die deze streek met ijzeren vuist regeerde, zich echter heftig tegen de christelijke godsdienst keerde, waren de pogingen van St Bonifatius en zijn gezellen vergeefs, zodat hij zich gedwongen zag, na veel vruchteloze inspanningen en ijdel streven, met zijn gezellen naar zijn vaderland terug te keren.

Hij gaf de moed echter niet op en een weinig later besloot hij naar Rome te gaan om zijn opwachting te maken bij de H. Stoel en de Plaatsbekleder van Jezus Christus zelf nederig te verzoeken hem een apostolische zending te verlenen, opdat hij in de kracht van deze zending en met de hulp van de goddelijke genade het doel, dat hij zo vurig verlangde te bereiken, gemakkelijker zou kunnen verwezenlijken. Nadat hij dan "veilig en wel was aangekomen bij het graf van de H. Apostel Petrus" ed. Levison, Hannoverae et Lipsiae 1905, p. 21. [[2892]] en de Prins der Apostelen vol innige vroomheid had vereerd, verzocht hij om een audiëntie bij Onze Voorganger, Gregorius II, heiliger gedachtenis.

Bereidwillig werd hij door de Paus ontvangen,

"en hij vertelde deze uitvoerig over de reden van zijn reis en van zijn bezoek en legde hem bloot welke wensen hij reeds lange tijd vurig had gekoesterd. De heilige Paus keek hem toen opgetogen en glimlachend aan", ed. Levison, Hannoverae et Lipsiae 1905, p. 21. [[2892]]

sprak hem bemoedigend toe, spoorde hem aan zich vol vertrouwen aan dit prijzenswaardig werk te geven en gaf hem een zendingsbrief en apostolische volmachten.

Het scheen hem toe dat de zending, welke hij van de Plaatsbekleder van Christus had ontvangen, hem de hulp van boven verzekerde en dat hij in de kracht van deze genade, onbevreesd voor die moeilijkheden, die de mensen of de omstandigheden hem zouden kunnen bieden, de onderneming, welke reeds lang zijn vurigste hartewens was, met gunstiger vooruitzichten en met vruchtbaar resultaat ten uitvoer zou kunnen brengen. Als de landman des Heren trok hij door verschillende gebieden van Duitsland en Friesland: overal waar geen spoor van het christelijk geloof was overgebleven, doch integendeel alles door verwaarlozing en verwildering in woestenij was vervallen, zaaide hij met volle hand het zaad van het evangelie en werkte hij met onvermoeibare ijver om het te doen ontkiemen; waar de christengemeenten, beroofd van hun rechtmatige herder, jammerlijk verwaarloosd, in verval waren geraakt of door verdorven of onwetende priesters van de weg van het ware geloof en van de goede zeden waren af, gehouden, toonde hij zich een voorzichtig doch vastberaden hervormer van het openbare en particuliere leven, een ijverig en onvermoeibaar werker, en eon allervurigst voorvechter en vernieuwer van alle christelijke deugden.

Het gunstige resultaat van Bonifatius' ondernemingen werd ter kennis gebracht van Onze reeds genoemde Voorganger, die hem naar Rome riep; en hoewel Bonifatius uit bescheidenheid tegenstribbelde,

"gaf de Paus hem te kennen, dat hij hem met bisschoppelijke waardigheid wilde bekleden, opdat hij, wanneer zijn gezag door deze waardigheid werd vergroot, des te beter in staat zou zijn de verdoolden te bekeren en ze op de weg der waarheid terug te voeren, en opdat zijn predikambt overal gemakkelijker zou worden erkend, daar duidelijker zou blijken, dat de Paus hem had gezonden". ed. Levison, lib. I, p. 127. [[2894]]

En nadat hij door de Paus zelf tot "regionaal Bisschop" was gewijd, keerde hij, bekleed met zijn nieuwe waardigheid, terug naar de uitgestrekte gebieden, die hem waren toevertrouwd, om zich met nog groter vurigheid aan zijn apostolisch werk te wijden. Zoals hij deze Paus zeer dierbaar was wegens zijn schitterende deugd en wegens zijn vurige ijver voor de uitbreiding van het Rijk van Christus, zo ook aan diens opvolgers. Op de eerste plaats aan St Gregorius III, die hem wegens zijn grote verdiensten tot Aartsbisschop verhief en hem bekleedde met het pallium, waardoor hem de bevoegdheid werd verleend om in die gebieden de kerkelijke hiërarchie wettig te grondvesten of te hervormen en om nieuwe Bisschoppen te wijden, "die het licht van het geloof zouden uitdragen onder de Germanen".

Even dierbaar ook was hij aan Zacharias, die in een zeer hartelijk schrijven zijn apostolische zending bekrachtigde en hem met de hoogste lofprijzingen overlaadde; zeer dierbaar ten slotte ook aan Stephanus III, aan wie hij, toen zijn leven reeds het einde naderde, een brief schreef om hem zijn innige aanhankelijkheid te betuigen.

Gesteund door het hoge gezag en de gunst van deze Pausen, trok Bonifatius tijdens heel de periode van zijn zending, van steeds grotere vurigheid bezield, door de uitgestrekte gebieden, die tot dan toe in de duisternis van de dwaling waren gehuld, om er het licht van de waarheid en van het evangelie te doen uitstralen; en door zijn noeste arbeid bracht hij er de dageraad van een nieuw tijdperk van christelijke en echt menselijke beschaving. Friesland, Saksen, Austrasië, Thüringen, Hessen en Beieren ontvingen uit de hand van deze onvermoeibare zaaier het zaad van het goddelijk woord en van het nieuwe leven, dat uitgaat van Jezus Christus en dat door diens genade wordt gevoed. Hij wilde zelfs doordringen tot in "het oude land van de Saksen", waar, naar hij meende, zijn voorouders vandaan kwamen; deze hoop kon hij echter niet verwezenlijken.

Om dit grootse werk te kunnen ondernemen en om het tot een goed einde te kunnen brengen, verzocht hij de Benedictijnerkloosters in zijn vaderland, die toentertijd bloeiende centra waren van wetenschap, geloof en liefde, hem medewerkers te sturen, mannen zowel als - vrouwen - kloosterlingen dus, onder welke Lioba uitschitterde in evangelische volmaaktheid; deze waren onmiddellijk bereid om zich bij hem te voegen en verleenden hem een onschatbare hulp. Ook waren er in de landen, die hij had bezocht mensen die, nadat het licht van het evangelie voor hen was opgegaan, de godsdienst met zo grote vurigheid en zulk een brandende ijver omhelsden, dat zij naar best vermogen poogden allen die zij konden bereiken, te bekeren. Zodoende kon het gebeuren dat, zoals we hebben gezegd, toen Bonifatius, gesteund door het gezag van de Pausen,

"zijn werk begon en als een nieuwe archimandriet het zaad van het evangelie uitzaaide, dat van de duivel vernietigde, kloosters en kerken bouwde en zorgzame herders aanstelde",

de toestand in deze streken geleidelijk veranderde. Een grote menigte mannen en vrouwen stroomde toe om te luisteren naar de prediking van deze apostel; wanneer zij hem hoorden, werden zij getroffen door de goddelijke genade; ze legden het oude bijgeloof af en ontbrandden in liefde voor de goddelijke Zaligmaker; onder de invloed van zijn zoete leer werden hun ruwe en verdorven zeden gelouterd; gezuiverd door het reinigende water van het doopsel, begonnen zij een heel nieuw leven. Mannen- en vrouwenkloosters werden opgericht en deze werden centra niet alleen van godsdienstig leven, maar ook van profane beschaving van kunsten en wetenschappen; op andere plaatsen hakte men open plekken uit in de ontoegankelijke, onbetreden en duistere wouden en soms werden deze zelfs volkomen omgekapt - zo, werden nieuwe velden gecultiveerd ten voordele van allen; en overal verspreid bouwde men nieuwe woonplaatsen, die na verloop van eeuwen uitgroeiden tot grote steden.

Het ontembare Germaanse volk, zo gehecht aan zijn vrijheid, dat het nog nooit voor iemand had gebukt, zelfs niet bevreesd voor de machtige Romeinse legerscharen, die hen nooit voor langere tijd in bedwang hadden kunnen houden, buigt het trotse hoofd voor deze herauten van het evangelie, die hun in al hun gebieden ongewapend tegemoet traden; de waarheid en de schoonheid van de nieuwe leer doordringt, verandert en verlokt hen, zodat zij zich tenslotte gewillig onderwerpen aan het allerzoetste juk van Jezus Christus.

Dank zij het werk van St Bonifatius daagde de morgen van een nieuw tijdperk voor het Germaanse volk; nieuw niet alleen voor de christelijke godsdienst, maar ook voor de beschaving. Daarom kan dit volk hem terecht beschouwen en gedenken als zijn vader, die het alttd dankbaar moet blijven en wiens deugden het met de grootste ijver moet navolgen.

"Want niet alleen de almachtige God noemen wij onze geestelijke vader, maar ook allen, die ons door hun leer en door hun voorbeeld tot de waarheid voeren en die ons aansporen om in het geloof te volharden ...... Zo kan de heilige Bonifatius de vader genoemd worden van alle bewoners van Duitsland, omdat hij de eerste was, die hen door zijn prediking voor Christus heeft gewonnen, omdat hij hen door zijn voorbeeld heeft gesterkt en ten slotte zijn leven voor hen heeft gegeven, grotere liefde dan welke niemand ooit kan betonen".

Onder de verschillende kloosters, die hij in grote getale in deze streken liet bouwen, neemt het klooster van Fulda ongetwijfeld de eerste plaats in, het klooster dat voor deze volksstammen als het ware een baken was, dat met zijn heldere lichtstralen de schepen over de golven van de zee loodste. Er was daar om zo te zeggen een nieuwe stad Gods gebouwd, waar ontelbare monniken van de ene generatie op de andere met grote zorg werden onderwezen in de profane en de gewijde wetenschappen, waar ze zich door gebed en contemplatie voorbereidden op de vreedzame strijd die hen te wachten stond, vanwaar ze ten slotte, na uit de gewijde en profane boeken de allerzoetste honing van de wijsheid te hebben geput, als zwermen bijen uittrokken naar verschillende streken, om er de mensen deze honing te doen smaken. Geen wetenschap of kunst was er onbekend. Oude manuseripten werden ijverig bijeengegaard, zorgvuldig overgeschreven, met fraaie kleuren verlucht en met de grootste zorg becommentarieerd, zodat men met het volste recht kan beweren, dat de gewijde en profane wetenschappen, waarin het Duitse volk van heden zozeer uitschittert, daar hun oorsprong hebben gehad.

Bovendien, talloze Benedictijnermonniken trokken er vanuit deze kloosters op uit om met kruis en ploeg, d.w.z. door gebed en arbeid, die streken welke tot dan toe nog in duisternis leefden, het licht van de christelijke beschaving te brengen. Dank zij hun langdurige en onvermoeibare arbeid, werden onmetelijke wouden, de schuilplaatsen van wilde dieren en voor de mensen haast ontoegankelijk, veranderd in vruchtbare akkers; en deze verspreide volksstammen met hun ruwe, wilde zeden, werden na verloop van tijd één volk, door de zoete kracht van het evangelie overwonnen, een parel aan de kroon van het Christendom en van de christelijke beschaving.

Het klooster van Fulda was echter vooral een centrum van gebed en contemplatie; vóór de monniken hun moeilijke taak: de kerstening van de barbaarse volksstammen, begonnen, poogden zij daar door gebed, boete en handenarbeid de hoogste heiligheid te bereiken. Zo vaak Bonifatius zelf zich voor korte tijd van zijn apostolisch werk vrij kon maken en een weinig uit kon rusten, begaf hij zich het liefst naar dit klooster om er frisse krachten te putten voor zijn zieleleven door de hemelse geheimen te overwegen en door veel te bidden.

"Het is ...... een plaats in het woud - zo schreef hij aan Onze Voorganger, Zacharias, heiliger gedachtenis - in de eenzaamheid van een uitgestrekte wildernis, waar wij onder de stammen, aan welke wij het evangelie verkondigen, een klooster hebben gebouwd voor monniken, die leven volgens de regel van onze heilige vader Benedictus, mannen die een strikte onthouding in acht nemen en geen vlees of wijn gebruiken, noch andere geestrijke dranken, zonder slaven, tevreden met het werk van hun handen...... Op deze plaats wil ik met goedvinden van uwe heiligheid mijn vermoeide lichaam, verzwakt door de last van de ouderdom, enige dagen rust gunnen om op krachten te komen, en na mijn dood wil ik daar worden begraven. Want de vier volken, aan wie wij door de genade Gods het woord van Christus hebben verkondigd, wonen rond deze plaats; en gesteund door uw gebed kan ik hun, zolang ik leef en nog bij zinnen ben, van nut zijn. Vertrouwend op uw gebeden en op de genade Gods, wil ik altijd in trouwe aanhankelijkheid met Rome verbonden blijven en volharden in uw dienst onder de Germaanse volksstammen, waar gij mij heen hebt gezonden, trouw aan de opdracht, die gij mij hebt gegeven"

Vooral in de stilte van dit klooster putte hij de bovennatuurlijke sterkte, die hem de kracht gaf om telkens weer opnieuw de strijd aan te binden met tal van Germaanse volksstammen, om ze naar de schaapstal van Christus te voeren, om ze te versterken in hun geloof en ze vaak zelfs tot een leven van volmaaktheid op te wekken.

Maar zo Bonifatius op gans bijzondere wijze de apostel van Duitsland was, toch beperkte zijn brandende ijver om het rijk van Christus uit te breiden zich niet tot dit volk. Ook voor de Kerk van Gallië, dat sinds de tijd van de Apostelen met grote edelmoedigheid het christelijk geloof had omhelsd en het met het bloed van haast ontelbaar vele martelaren had bezegeld, en dat ook na de vestiging van het Frankische Rijk de meest luisterrijke bladzijden aan de geschiedenis van het Christendom had toegevoegd, was in die tijd een hervorming en vernieuwing van de heersende zeden en van het christelijk leven hoognodig. Niet weinig bisdommen waren beroofd van hun Bisschop of waren toevertrouwd aan de hoede van een onwaardige Herder; allerlei bijgelovige praktijken, ketterijen en scheuringen brachten de zielen van velen in verwarring; Concilies, zo onontbeerlijk voor het behoud van het geloof, voor de handhaving van de tucht onder de clerus en voor de vernieuwing van het particuliere en openbare leven, werden tengevolge van jammerlijke achteloosheid reeds lang niet meer gehouden; maar al te vaak waren de priesters hun heilige bediening onwaardig; en niet zelden verkeerde het volk in de grootste onwetendheid omtrent de christelijke godsdienst, zodat ze vervielen in zedenbederf. Deze droevige stand van zaken kwam St Bonifatius ter ore; en zodra hij besefte dat de roemruchte Kerk van de Franken in gevaar verkeerde, ging hij met de grootste ijver aan het werk om de toestand grondig te verbeteren.

Ook bij deze haast onoverkomelijke moeilijkheden voelde hij de behoefte aan de steun van het gezag van de H. Stoel; deze steun verkreeg hij en als pauselijk legaat werkte hij gedurende bijna vijf jaren met onvermoeibare ijver en met wijs overleg om de Kerk der Franken in haar vroegere luister te herstellen.

"Zo geschiedde het, dat met de hulp van God en op instigatie van de heilige Aartsbisschop Bonifatius, het christelijk geloof werd bevestigd, dat het oude synodale stelsel van de orthodoxe vaders werd hersteld en dat alles werd geordend en verbeterd volgens de voorschriften van het kerkelijk recht".

Te dien einde werden er op aandringen en onder leiding van St Bonifatius vier Concilies gehouden, waarvan het laatste een Concilie was van heel het Frankische Rijk; de kerkelijke hiërarchie werd hersteld, de verschillende bisdommen kregen Bisschoppen toegewezen, die de naam en hun verheven ambt waardig waren; de tucht onder de clerus werd zo goed mogelijk hersteld en vernieuwd; het gezag van de kerkelijke wetten werd bevestigd; de zeden van de christenen werden met grote voortvarendheid verbeterd; bijgelovige praktijken werden verboden, ketterijen verworpen en veroordeeld, scheuringen tot een gelukkig einde gebracht. Tot grote vreugde van Sint Bonifatius en van alle goede christenen bloeide de Kerk der Franken weer op in nieuwe luister; de zedeloosheid werd uitgedreven of althans aanzienlijk verminderd; de christelijke deugden werden in ere hersteld; en de onontbeerlijke eenheid met de Stoel van Rome werd door hechtere en sterkere banden verstevigd. De vaders van het algemene Concilie der Franken zonden de acten, op plechtige wijze door hen bekrachtigd, naar de Paus van Rome, als een schitterend onderpand van hun geloof en van het geloof van hun volk en lieten ze als getuigenis van hun aanhankelijkheid, vroomheid en eenheid neerleggen bij het graf van de Prins der Apostelen.

Nadat Bonifatius dit zware werk met de hulp en bijstand van God had volbracht, gunde hij zich geenszins een welverdiende rust, doch bereidde hij zich voor om een nieuwe en niet minder zware taak te beginnen, hoewel hij reeds de last van zoveel zorgen te dragen had en hoewel hij het gewicht der jaren op zich voelde drukken en zijn krachten na zoveel inspannend werken haast gebroken waren. Zijn gedachten gingen weer uit naar Friesland; naar Friesland, dat het doel was geweest van zijn eerste missiereis en waar hij later zoveel werk had verzet. Dit land, vooral het meest noordelijke gedeelte, leefde nog in de duisternis van het heidendom. Met jeugdige moed trok hij er heen om nieuwe kinderen te winnen voor Jezus Christus en om nieuwe volken de christelijke en profane beschaving te brengen. Want hij hoopte vurig

"dat hij daar, waar hij zijn prediking was begonnen en zijn eerste successen had geoogst, ook uit het leven zou scheiden om de beloning voor zijn werk in ontvangst te nemen".

Toen hij zijn dood voelde naderen, vertrouwde hij dit toe aan zijn geliefde volgeling, Bisschop Lullus, en gaf hij tegelijk te kennen, dat hij de dood niet in ledigheid wilde afwachten:

"Want ik verlang er naar de voorgenomen reis te volbrengen; daarom kan ik mij niet laten weerhouden te vertrekken. De dag van mijn verscheiden, het uur van mijn dood is nabij; weldra zal ik de kerker van man lichaam verlaten om de hemelse beloning in ontvangst te nemen. Maar gij, geliefde zoon ...... stel alles in het werk om de mensen van het pad der dwaling te doen terugkeren, voltooi de bouw van de kerk te Fulda en leg daar mijn lichaam, dat nu gebukt gaat onder de last van de ouderdom te ruste".

Nadat hij de zijnen vervolgens wenend vaarwel had gezegd, reisde hij af met een kleine groep gezellen,

"en trok hij in alle richtingen door Friesland, waar hij heidense gebruiken en verdorven zeden uitroeide, vol vuur het evangelie predikte, ijverig kerken bouwde en afgodstempels afbrak. En vele duizenden mannen en vrouwen en kinderen... werden door hem gedoopt".

Toen zij echter in het Noorden van Friesland waren gekomen, waar Bonifatius een groep pas gedoopten het vormsel moest toedienen, en zij plotseling werden overvallen door een wilde troep heidenen, die hen, zwaaiend met vreselijke lansen en schrikwekkende zwaarden, dreigden te doden, schreed de heilige Bisschop kalm en waardig naar voren en verbood zijn volgelingen de strijd aan te binden, zeggend:

"Houdt op met vechten en verzet u niet langer, want de Heilige Schrift leert ons immers, dat wij geen kwaad met kwaad, doch kwaad met goed moeten vergelden. De dag waarnaar wij reeds zo lang reikhalzend hebben uitgezien, het uur van onze bevrijding is nabij. Weest sterk in de Heer ...... weest moedig en laat u geen angst aanjagen door hen, die weliswaar het lichaam kunnen doden, doch uw onsterfelijke ziel geen, schade kunnen berokkenen; maar verheugt u in de Heer, vestigt uw hoop op God, want Hij zal u onmiddellijk uw eeuwige beloning schenken en u een plaats bereiden aan het hemels hof onder de koren der engelen".

Allen werden door deze woorden opgewekt om het martelaarschap te aanvaarden. Ze sloegen hun ogen ten hemel, verhieven hun hart tot God, uit wiens hand zij weldra de eeuwige beloning hoopten te ontvangen, en bogen zich voor de aanval van hun vijanden, die hen in "dit gelukkig bloedbad van heiligen" vermoordden. Het gebeurde dat Bonifatius op het ogenblik, dat hij het martelaarschap zou ontvangen

"en dat het zwaard hem zou gaan treffen, het heilig evangelieboek boven zijn hoofd hield om de slag op te vangen en zich in de dood te beschermen met het boek, dat hij tijdens zijn leven zo graag had gelezen".

Met deze roemrijke dood, zeker onderpand van de eeuwige zaligheid, eindigde Bonifatius zijn leven, dat geheel gewijd was aan de glorie van God, aan het heil van zijn eigen ziel en van die van anderen. Zijn heilige overblijfselen werden na tal van wederwaardigheden overgebracht "naar de plaats, die hij tijdens zijn leven had aangewezen", naar het klooster van Fulda, waar zijn volgelingen hem onder het zingen van psalmen en luid wenend een waardige begrafenis bereidden. Duizenden en duizenden mensen kwamen naar dit graf om hem te vereren, zoals ook nu nog gebeurt; want Bonifatius schijnt door allen, wier vaders hij voor Christus heeft gewonnen en aan wie hij de christelijke en profane beschaving heeft gebracht, nog steeds iets te zeggen, juist zoals toen hij nog leefde; hij spreekt tot hen door de vurigheid van zijn liefde en vroomheid, door zijn onverwinlijke zielskracht, door de zuiverheid van zijn geloof, door zijn onvermoeibare zielenijver, door zijn dood, die hem de palm van het martelaarschap bezorgde.

Onmiddellijk na zijn dood begon men hem te roemen om zijn heiligheid en begon men hem in beperkte kring of openlijk te vereren. De roep van zijn heiligheid verbreidde zich zo snel dat Cuthbert, Aartsbisschop van Canterbury, in een schrijven kort na de marteldood van St Bonifatius van hem getuigde:

"Vol liefde beschouwen wij hem als een van de meest vooraanstaande verdedigers van het ware geloof. Daarom hebben wij tijdens onze laatste algemene synode besloten het feest in te voeren van Bonifatius en zijn gezellen in de marteldood en dit ieder jaar plechtig te vieren."

Met dezelfde vurigheid werd hij zo ook van het begin af aan vereerd door Germaanse, Gallische en andere volksstammen.

Welke was de bron, Eerbiedwaardige Broeders, waaruit St Bonifatius de onvermoeibare energie, de onverwinlijke zielskracht putte, welke hem in staat stelde zoveel moeilijkheden te overwinnen, zulk een groots werk te volbrengen, zoveel gevaren te doorstaan, waardoor hij ten slotte de kracht had om tot zijn dood te vechten voor, de uitbreiding van het Rijk van Jezus Christus en de palm der martelaren te veroveren? Hij putte deze kracht natuurlijk aan de bron der goddelijke genade, die hij in nederig, vurig en aanhoudend gebed over zich afsmeekte. Hij was zozeer doordrongen van de goddelijke liefde, dat hij niets anders verlangde dan zich met steeds nauwere banden aan haar te binden, zich steeds langer met God te onderhouden; niets anders dan onbekende volkeren Gods glorie te verkondigen en de mensen in liefde, eerbied en gehoorzaamheid aan Hem te onderwerpen. Het woord van de Apostel der heidenen was alleszins op hem van toepassing: "Christus' liefde dringt ons". En ook dat andere woord: "Of wie zal ons scheiden van Christus' liefde? Wederwaardigheid of benauwdheid, vervolging, honger, naaktheid, gevaar of het zwaard? ...... Want ik ben er zeker van, dat dood noch leven ...... heden noch toekomst, geen machten, hoogte of diepte, noch enig ander schepsel ons scheiden kan van Gods liefde in Christus Jezus onze Heer".

Wanneer deze goddelijke liefde de zielen der mensen doordrinkt, ze omvormt en voortstuwt, kunnen zij de woorden herhalen van dezelfde Apostel Paulus: "Tot alles ben ik in staat door Hem, die me sterkt"; en dan kan verder niets - de geschiedenis van de Kerk toont het duidelijk aan - hun inspanningen weerstaan of verijdelen. Dan gaat weer op wonderlijke wijze in vervulling wat geschiedde in de tijd van de apostelen: "Hun stem heeft zich over heel de aarde verbreid, en hun woorden tot aan de uiteinden der wereld". Ze zijn dan de nieuwe verbreiders van het evangelie van Christus die door deze bovennatuurlijke kracht gesterkt, door niets kunnen worden tegengehouden, tenzij: door de ketenen waardoor zij, zoals Wij tot Onze grote droefheid moeten constateren, worden geboeid; niets kan hen tot staan brengen, behalve de dood, de dood die, door de palm van het martelaarschap gesierd, altijd oorzaak is van de geestelijke vernieuwing van ontelbaar vele mensen en die - evenals in de tijd van St Bonifatius - steeds meer mensen opwekt om de goddelijke Zaligmaker te volgen.

Hoezeer deze vurige apostel vertrouwde op de goddelijke genade, die hij voortdurend over zijn werk afsmeekte om het rijke vruchten te doen dragen, blijkt heel duidelijk uit de brieven, waarin hij de Paus, vrienden van hem, die uitmuntten in heiligheid, zusters, wier klooster hij had gesticht of die hij door zijn wijze raad leidde op het pad der evangelische volmaaktheid, nederig en met aandrang verzoekt om door hun gebed de hulp en bijstand van de hemel over zijn werk af te smeken. Wij houden eraan hier aan te halen wat hij schreef aan de "zeer geliefde en hooggeachte kloosterzusters Leobgitha, Thecla en Cunehilde":

"Ik vraag u en vermaan u als mijn zeer geliefde dochters, dat gij, zoals gij naar wij vertrouwen onophoudelijk hebt gedaan en zult blijven doen, veel en vaak zult bidden tot onze Heer ...... En weet, dat wij God verheerlijken en dat wij steeds vuriger verhopen dat God de Heer, die de toevlucht is van de armen, de hoop van de nederigen, onze nietswaardigheid te hulp zal komen en ons tegen de bekoringen van deze wereld zal beschermen, dat het woord van God zich zal verbreiden en dat het roemrijke evangelie van Jezus Christus overal zal worden verkondigd, opdat de genade Gods niet ijdel zij in mij. En omdat ik de geringste en de meest nietswaardige ben van alle legaten, die door de Rooms Katholieke en Apostolische, Kerk zijn uitgezonden om het evangelie te prediken, vraag ik u te bidden dat mijn werk voor het evangelie niet zonder vrucht zal blijven"

Deze woorden stellen duidelijk in het licht niet alleen met welk een grote ijver hij bezield was voor de uitbreiding van het Rijk van Jezus Christus, een ijver, die nog versterkt werd door het onophoudelijk gebed van hemzelf en van anderen, maar ook welk een grote nederigheid hij bezat en hoe groot zijn gehechtheid was aan de Apostolische Katholieke Kerk; deze verbondenheid met de Kerk onderhield hij gedurende heel zijn leven met de grootste zorg en ijver; zo zeer zelfs, dat men ze alleszins het stevige en onwrikbare fundament van zijn apostolaat kan noemen.

Hoewel Wij dit punt reeds hebben aangeraakt, waar Wij spraken over zijn vrome pelgrimstochten naar het graf van de Heilige Petrus en naar de Stoel van de Plaatsbekleder van Jezus Christus, willen Wij toch niet nalaten er hier verder over uit te weiden om zijn gehoorzaamheid en aanhankelijkheid jegens Onze Voorgangers duidelijker te doen uitkomen en de innige liefde, welke de Pausen hem betoonden, in het licht te stellen.

Toen hij voor de eerste keer in Rome kwam en van Paus Gregorius II de zending ontving om het woord Gods te gaan verkondigen, won hij de genegenheid van Onze Voorganger, zodra deze hem had leren kennen, en werd hij zeer door hem geprezen en ontving hij een hartelijk schrijven van hem met de volgende inhoud:

"Het missioneringsplan, dat gij ons hebt voorgelegd, dat getuigt van uw brandende liefde voor Christus, alsook de bewijzen die wij hebben ontvangen omtrent de zuiverheid van uw geloof, vereisen dat wij u aanstellen tot onze medewerker in de verkondiging van het woord Gods, dat door Zijn genade aan onze zorg is toevertrouwd ...... Wij verheugen Ons over uw geloof en willen u helpen overeenkomstig uw verlangen ...... Derhalve, in naam van de ondeelbare Drieëenheid en krachtens het gezag van de H. Petrus, de Prins der Apostelen, in wiens leergezag wij door de genade (Gods) delen, als wiens Plaatsbekleder wij zetelen op de H. Stoel, verlenen Wij uw nederige persoon de Apostolische zending en gelasten u met het woord der genade Gods ...... alle volken, die nog leven in de duisternis van de dwaling, voor zover gij ze met Gods hulp kunt bereiken, het Rijk van God te prediken, door de naam van Onze Heer Jezus Christus te verkondigen en ze van de waarheid te overtuigen".

Nadat hij door deze Onze zelfde Voorganger wegens zijn luisterrijke verdiensten tot Bisschop was gewijd, beloofde hij hem en al zijn opvolgers gehoorzaamheid en verklaarde op plechtige wijze:

"Ik beloof de zuiverheid van het katholieke geloof volkomen te bewaren en met de hulp van Gods genade wil ik blijven volharden in de eenheid van dit geloof, dat inderdaad de redding en het heil is van alle christenen".

Dezelfde gevoelens van gehoorzaamheid en aanhankelijkheid betoonde hij ook tegenover de Pausen, die St Gregorius II opvolgden en bij voorkomende gelegenheden getuigde hij ervan. Zo schreef hij bijvoorbeeld aan Onze Voorganger, de H. Zacharias, onmiddelijk nadat deze tot de pauselijke waardigheid was verheven:

"Geen bericht heeft ons ooit meer verheugd en nooit hebben wij dankbaarder de handen ten hemel geheven om God te danken dan nu wij vernemen, dat het de Hoogste Rechter heeft behaagd uw vaderlijke welwillendheid te bekleden met het bestuur van de H. Stoel en met de zorg voor de kerkelijke wetten. Daarom knielen wij ootmoedig aan uw voeten en smeken u, dat gij ons zult toestaan uwe heiligheid te dienen, overeenkomstig de voorschriften van het kerkelijk recht, zoals wij ook uw voorgangers uit eerbied voor het gezag van St Petrus trouw en onderdanig hebben gediend. Ik houd niet op allen, die God mij op mijn missietochten als toehoorders of als volgelingen toevoegt, aan te sporen tot gehoorzaamheid jegens de H. Stoel, zo zij het geloof willen bewaren en de eenheid met de Kerk van Christus willen behouden".

En in zijn laatste levensjaren, toen hij reeds een hoge leeftijd had bereikt en bijna aan liet einde van zijn krachten was gekomen, schreef hij met alle verschuldigde eerbied het volgende aan Stephanus III, zojuist tot Paus gekozen:

"uit het diepst van mijn hart smeek ik uwe heiligheld mij goedgunstig in de vriendschap en verbondenheid met de H. Stoel te bevestigen en mij toe te staan uw H. Stoel als een toegewijde en trouwe volgeling te blijven dienen, zoals ik hem ook heb gediend onder uw drie voorgangers".

Terecht schreef Onze onvergetelijke Voorganger Benedictus XV bij gelegenheid van het twaalfde eeuwfeest van de apostolische zending, welke deze roemrijke martelaar bij de Germanen ondernam, aan de Bisschoppen van ditzelfde volk:

"Gedreven door zijn rotsvast geloof, begeesterd door zijn vurige liefde, volhardde Bonifatius immer in die uitzonderlijke trouw en aanhankelijkheid aan de H. Stoel, waarvoor hij de grondslag schijnt te hebben gelegd in zijn vaderland tijdens zijn leven als monnik, die hij vervolgens, toen hij op het punt stond de openlijke strijd van zijn apostolisch leven te beginnen aan het graf van de H. Petrus, de Prins der Apostelen, met een plechtige belofte had bekrachtigd en die hij ten slotte midden in de strijd tot regel had gemaakt van zijn apostolaat en tot karakteristiek van de zending, welke hij op zich had genomen; en allen die hij voor het evangelie had gewonnen, bleef hij aansporen tot diezelfde trouw en aanhankeljkheid aan de H. Stoel, met zo grote ijver, dat men zou kunnen zeggen, dat ze zijn testament uitmaken".

Deze handelwijze van St Bonifatius, waaruit zijn onwrikbare trouw aan de Pausen overduidelijk blijkt, is te allen tijde, zoals u bekend is, Eerbiedwaardige Broeders, nagevolgd door allen, die steeds voor ogen hebben gehouden, dat de Prins der Apostelen door de goddelijke Zaligmaker tot de hoeksteen is gemaakt van geheel het gebouw der Kerk, die zal blijven voortbestaan tot het einde der tijden, dat hem de sleutels van het Rijk der hemelen zijn toevertrouwd en dat hem de macht is gegeven om te binden en te ontbinden. Degenen, die deze hoeksteen verwerpen en elders willen bouwen, leggen de fundamenten van hun wankele bouwwerk alleszins op los zand; hun inspanningen, hun werk en hun ondernemingen kunnen niet duurzaam zijn, maar zijn - de oude en ook de moderne geschiedenis bewijzen het - wegens de onenigheid onder de mensen en door de wisselvalligheid van de omstandigheden, gedoemd na verloop van tijd veranderingen te ondergaan.

Daarom achten Wij het uitermate aanbevelenswaardig, dat de luisterrijke daden van deze roemruchte martelaar en zijn verknochtheid aan de H. Stoel door u bij gelegenheid van dit plechtige eeuwfeest ten volle in het licht worden gesteld en aan de gelovigen voorgehouden; dit zal hen, die vasthouden aan de leer, dat de Pausen onfeilbaar zijn, in hun geloof en hun trouw bevestigen, en voor hen die zich om welke reden ook van de Opvolgers van Petrus hebben afgescheiden, zal het een aansporing zijn om dit vraagstuk grondiger te overwegen en om met de hulp van Gods genade terug te keren op de weg, die hen tot de eenheid van de Kerk zal terugvoeren. Dat is Ons vurigst verlangen, dat is ook wat Wij de Schenker van alle hemelse gaven met aandrang vragen, opdat eindelijk de wens van allen, die van goede wil zijn; in vervulling moge gaan, dat allen één zijn, dat allen worden teruggevoerd tot de ene schaapstal en door één herder worden geleid.

Het leven van Bonifatius, Eerbiedwaardige Broeders, dat Wij in het kort hebben beschreven, leert ons nog een andere les. Op het voetstuk van het standbeeld, dat in 1842 in het klooster van Fulda is opgericht en dat de Apostel van Duitsiand voorstelt, kan men lezen: "in eeuwigheid blijft 's Heren Woord". Inderdaad, men had geen beter onderschrift kunnen kiezen, geen dat meer in overeenstemming is met de waarheid. Twaalf eeuwen zijn voorbijgegaan; verscheidene volken zijn her en der getrokken; veel gebeurtenissen hebben zich afgespeeld, tal van verschrikkelijke oorlogen zijn op elkaar gevolgd; scheuringen en ketterijen hebben gepoogd en pogen nog steeds de naadloze mantel van de Kerk te verscheuren; machtige rijken en dictators, die niets schenen te vrezen, nergens voor terugschrokken, zijn plotseling gevallen; filosofische stelsels, die de hoogste toppen van het menselijk weten trachten te bereiken, volgen elkaar op, vaak onder de schijn van een nieuwe waarheid. Maar het woord dat Bonifatius predikte aan de volksstammen van Duitsland, van Gallië en van Friesland, geldt ook voor onze tijd, want het is het woord van Hem, die leeft in eeuwigheid, en voor allen die het gewillig hebben aanvaard is het "de weg, de waarheid en het leven. Ook in onze tijd zijn er nog steeds mensen, die het verwerpen, die het trachten te verstikken onder het onkruid van de dwaling, die de vrijheid van de Kerk en van de burgers vertrappen en trachten dit woord volkomen uit de harten der mensen te rukken door leugens, vervolging en mishandeling. Doch gij weet, Eerbiedwaardige Broeders, dat deze listen en lagen niets nieuws zijn. Ze waren reeds bekend in de eerste christentijden; onze goddelijke Zaligmaker zelf heeft zijn leerlingen reeds willen waarschuwen: "Denkt aan het Woord, dat Ik u heb gezegd. Een dienaar is niet meer dan zijn heer. Heeft men Mij vervolgd, dan zal men ook u vervolgen". Tot troost heeft Hij er echter het volgende aan toegevoegd: "Zalig, die vervolging lijden om de gerechtigheid, want hun behoort het rijk der hemelen". En ook: "Zalig zijt ge, als men u om mijnentwil beschimpt en vervolgt, en vals beschuldigt van allerlei kwaad: verheugt en verblijdt u, want groot is uw loon in de hemel".

Het verwondert Ons dan ook niet, dat ook heden nog de christenen hier en daar worden gehaat, dat de Kerk op vele plaatsen met alle mogelijke middelen wordt tegengewerkt in de uitoefening van de taak die zij van God gekregen heeft, dat vele katholieken zich door valse leerstellingen laten bedriegen en zodoende hun eeuwig heil in gevaar brengen. Dat de belofte van onze goddelijke Zaligmaker ons allen moge bemoedigen: En ziet, Ik ben met u alle dagen, tot aan het einde der wereld" en dat wij door de voorspraak van St Bonifatius door God mogen worden gesterkt, van St Bonifatius die, om het rijk van Jezus Christus onder vijandige volksstammen te verbreiden, niet terugschrok voor moeizame inspanningen, noch voor zware reizen, en zelfs niet voor de dood, welke hij integendeel moedig en vol vertrouwen tegemoet ging.

Moge hij door zijn voorspraak diezelfde onverwinlijke moed verkrijgen, vooral voor hen, die door de kuiperijen van de vijanden Gods in moeilijke omstandigheden verkeren; moge hij allen terugvoeren tot de eenheid van de Kerk, welke immer de norm was van zijn leven en van zijn handelen, de Kerk die al zijn levensdagen het voorwerp was van zijn streven, zijn arbeid en zijn inspanningen.

Dat zijn de smeekbeden, die Wij richten tot God, terwijl Wij u allen, Eerbiedwaardige Broeders, evenals aan de kudden, welke aan uw zorgen zijn toevertrouwd, van ganser harte de Apostolische Zegen schenken, als onderpand van de hemelse genade en als teken van Onze vaderlijke welwillendheid.

Gegeven te Rome, bij St Pieter,
de 5e juni, op het feest van St Bonifatius, Bisschop en Martelaar,
in het jaar 1954, het zestiende van Ons Pontificaat. Paus Pius XII