Nostis perfecto

Gij kent ongetwijfeld de oorzaken, die ons tot nu toe verhinderd hebben uw doorluchtig college tot een consistorie bijeen te roepen. Als het ons heden eindelijk gegeven is u bij deze consistoriale plechtigheid in grote getale aanwezig te zien, dan is dat niet omdat die beletselen verwijderd zijn, maar omdat wij vreesden, dat een langer uitstel schadelijk zou zijn voor de geregelde dezer Romeinse curie. Wij hebben immers de een na de ander het vorig jaar en ook dit jaar niet weinige leden van uw College moeten missen, en als de paus op ieder een andere tijd bedroefd zou geweest zijn over het verlies van zulke bekwame raadslieden en trouwe helpers, dan voelen wij, die het bestuur van de Kerk Gods in deze fel bewogen tijd op ons genomen hebben, een nog veel dieper droefheid over het verlies van zulke mannen.

Komen wij nu tot ons onderwerp: na een tijdsverloop van zestien maanden, ondanks de opeenstapeling van zoveel puinhopen, ondanks het groeiend verlangen naar de weldoende vrede in veler hart, en de beden en zuchten van zovele gezinnen, niettegenstaande het feit dat wij alles gedaan hebben wat ook maar enigszins dienen kan tot bespoediging van de vrede en tot bijlegging van de geschillen, blijft deze rampzalige oorlog en ter zee nog duren, terwijl het diep ongelukkige volk der Armeniërs bijna tot algehele ondergang wordt gebracht. En wat schrijven betreft, dat wij een jaar na het begin van de oorlog tot de oorlogvoerende volken en hun leiders gericht hebben, het is wel met respect ontvangen maar heeft niet de gewenste vruchten opgeleverd.

Welnu, als plaatsbekleder op aarde van Hem, die de ”vreedzame Koning”, ”de Vredevorst” is, moeten wij wel een dagelijks dieper medelijden gevoelen met zovele van onze kinderen en voortdurend onze handen smekend omhoog houden tot de algoede God, en Hem met al de innigheid van ons hart vragen, dat Hij met Zijn kracht die bloedige strijd eindelijk van de aarde verdrijve. Intussen trachten wij, zoals gij weet, zooveel in ons vermogen is de rampen van de oorlog met de beschikbare middelen te verlichten. Daarom voelen wij ons ook heden wederom door ons apostolisch ambt gedrongen om de enige weg aan te raden, die tot het blussen van deze oorlogsbrand kan voeren. Om een vrede te bereiden, zoals de volken van geheel de aarde dien zo vurig verlangen, nl. een rechtvaardige en duurzame vrede, die niet uitsluitend in het voordeel van een van de partijen mag schijnen, bestaat er een middel dat zeker succes kan hebben, waarvan de ondervinding in andere ongeveer gelijke omstandigheden de deugdelijkheid bewezen heeft. Dat middel hebben wij in ons daarjuist vermeld schrijven aangewezen. Laat men van weerskanten, rechtstreeks of door tussen personen, van gedachten wisselen: late men zijn redenen en verlangens met oprechte goede wil en in onvertroebeld plichtsbesef eindelijk eens openlijk en duidelijk uiteenzetten en dan nauwkeurig wikken en wegen. Aanspraken die met de gerechtigheid niet stroken of die de maat te buiten zouden gaan stelle men ter zijde; de overige aanvaarde men, desnoods is het, zoals altijd bij verschil van mening onder mensen, dat door hun eigen menselijk oordeel moet worden uitgemaakt, een absolute noodzakelijkheid, dat de strijdende partijen van weerskanten enige punten laten vallen en van een of ander verhoopt voordeel afzien. Dergelijke concessies echter moet men van weerskanten, zelfs ten koste van offers, met goede wil doen, om niet voor God en de mensen de schuld te moeten dragen van de voortzetting dezer bloedige onmenselijke worsteling, die zonder weerga is in de geschiedenis, en waarvan de voortzetting voor Europa oorzaak zou kunnen worden, dat het gaat afdalen van die eervolle hoogte van beschaving, die het met behulp van den christelijke godsdienst had bereikt.

Tot zoover over de oorlog in verband met de volken, die in deze geweldige ramp verwikkeld zijn. Als wij echter de schadelijke gevolgen nagaan, die deze strijd tussen bijna alle volken van Europa voor het katholicisme en voor den H. Stoel heeft meegebracht, dan ziet iedereen de ernst van die gevolgen en de grote tegenstrijdigheid daarvan met de waardigheid van de paus. Reeds bij andere gelegenheden hebben wij op het voorbeeld van onze voorgangers er ons over beklaagd, dat de paus in een toestand verkeert van dien aard, dat hij niet in het genot is van de volledige vrijheid, die hij voor het bestuur van der Kerk absoluut nodig heeft. Maar wie ziet niet in, dat dit in deze tijd nog veel duidelijker aan het licht is getreden?

Zeker, het heeft de Italiaanse regering niet aan de wil ontbroken om deze ongelegenheden uit de weg te ruimen. Maar dit is juist een duidelijk bewijs, dat de positie van de paus van de burgerlijke macht afhankelijk is, en dat die positie bij een verandering van personen en omstandigheden aan verandering en zelfs een verslechtering onderhevig is. Geen enkel verstandig mens zal beweren, dat deze toestand van totale onzekerheid en van afhankelijkheid van de goede wil van anderen een positie is, die voor de Apostolische Stoel betaamt. Trouwens men heeft het voortbestaan van vele en ernstige moeilijkheden niet kunnen verhinderen. Om van andere dingen niet te spreken, het is voldoende, op te merken, dat sommige van de gezanten van buitenlandse vorsten om hun ambt en hun waardigheid voor schending te behoeden genoodzaakt zijn geweest te vertrekken. Dat betekent voor de H. Stoel een verkorting van een hem eigen recht en van een noodzakelijke garantie, alsook de beroving van het gewone en onder alle meest geschikte middel ter behandeling van zaken met buitenlandse mogendheden. Wat dit punt aangaat valt het wel het meest te betreuren, dat men aan de kant van de één van de oorlogvoerende partijen zelfs tot de verdenking gekomen is, als zouden wij met betrekking tot de belangen van de onderling strijdende volken op het ogenblik nog slechts kunnen oordelen en handelen overeenkomstig het belang dergenen, die de enigen zijn, wier woorden ons gehoor kunnen bereiken. En wat te zeggen van het toenemen van de moeilijkheden om de communicatie met de katholieke wereld te onderhouden, en van de herhaaldelijk ondervonden belemmering om ons volledig op de hoogte te stellen van zeer veel dingen, waarvan de juiste kennis voor ons van het grootste belang was?

Wij hebben dunkt ons, eerbiedwaardige broeders, voldoende aangegeven, dat het verdriet hetwelk ons beklemt dagelijks toeneemt, naarmate deze geweldige mensenslachting, die zelfs de tijden van barbaarsheid onwaardig zou zijn, zich boven alle mate uitbreidt, en naarmate de positie van de Apostolische Stoel tegelijkertijd verergert. Wij twijfelen er niet aan, of ook gij, die deelt in de zorgen en de beslommeringen van het apostolische ambt, zult met ons die beide feiten evenzeer betreuren; wij denken zelfs, dat heel het christenvolk in onze bekommering deelt. Maar waarom zouden wij de moed laten zakken, als het hoofd van de herders, Jezus Christus, beloofd heeft, dat Hij Zijn Kerk nooit zal verlaten, en dus zeker niet in tijden van ongeluk en tegenspoed? Laten wij dus met vertrouwen met onze smeekbeden tot de liefderijkste Verlosser van het mensdom gaan. Laten die gebeden vergezeld gaan van werken van naastenliefde en boetvaardigheid. Zo mogen wij verkrijgen, dat God die “rijk is in barmhartigheid” zo spoedig mogelijk een einde wil maken aan het lijden, waaronder het mensdom op het ogenblik gebukt gaat.