Misbruik, vrouwelijk diaconaat, dienstbaarheid en functies

Dank u voor uw aanwezigheid. Ik heb een toespraak voorbereid [7441], maar een toespraak lezen is vervelend; ik zal ze dus overhandigen aan de voorzitster en zij zal u de officiële toespraak bezorgen. Ik zou met u een gesprek willen hebben. Maar eerst zou ik twee of drie kleine zaken willen hernemen die de voorzitster gezegd heeft.

U bent met ongeveer 850, uit 80 verschillende landen – dat is een bonte ontmoeting. Ik dacht terug aan dertig jaar geleden, aan een ontmoeting met algemene oversten, elk had haar eigen habijt (zij lachen): ze verstopten zich allemaal! Vandaag draagt ieder het habijt dat de congregatie gekozen heeft: het seculier habijt, het traditioneel habijt, een meer modern habijt, een nationaal habijt: voorzitster … ik denk dat wij de prijs zullen toekennen aan de overste van de Zusters van Jezus en Maria want zij is echt elegant in haar Indisch habijt.

Veel dank voor de weg van de op punt stelling die u doet. Het is gewaagd. Altijd. Groeien is altijd gewaagd, maar bang zijn en niet groeien is een groter gevaar. Want als ge nu de crisis, het gevaar niet ziet, zult ge uiteindelijk angstvallig, klein blijven. Geen kind, maar een zuigeling en dat is erger. Bedankt voor uw werk.

Het probleem van het misbruik: het probleem van het misbruik wordt niet opgelost met oplossingen van de Kerk van de ene dag op de andere. Er is mee begonnen. Gisteren werd nog een document uitgevaardigd en zo vorderen wij langzaam in dat proces. Want het is iets waarvan wij ons tussen twintig jaar geleden en nu, niet bewust waren. Wij worden er bewust van, met veel schaamte, maar een gezegende schaamte! Want schaamte is een genade van God. En ja, het is een proces, maar wij moeten vooruitgang maken, we moeten in dat proces vooruitgaan, stap voor stap, om het probleem op te lossen.

Sommige organisaties tegen het misbruik waren niet tevreden met de ontmoeting in februari (van de voorzitters van de bisschoppenconferenties): “zij hebben niets gedaan”. Ik begrijp hen, want er is veel leed mee gemoeid. Indien wij op het Sint-Pietersplein honderd priesters hadden opgehangen die misbruik gepleegd hebben, zou iedereen tevreden geweest zijn, heb ik gezegd, maar dat lost het probleem niet op. Levensproblemen worden niet opgelost met procedures maar door ruimtes te vullen.

Het misbruik op vrouwelijke religieuzen is een ernstig probleem, een zwaar probleem, ik ben mij ervan bewust. Ook hier in Rome is men zich van het probleem en de binnenkomende informatie bewust. En niet alleen seksueel misbruik op religieuzen, maar ook machtsmisbruik, misbruik van hun geweten. Dat moeten wij bestrijden.

En ook de dienstbaarheid van vrouwelijke religieuzen: alstublieft, dienstbaarheid ja, onderwerping nee. Ge bent geen religieuze geworden om huishoudster te worden van een lid van de clerus, nee. Maar laten wij elkaar op dat punt onderling helpen. Wij mogen nee zeggen, maar als de overste ja zegt … Nee, allemaal samen: onderwerping nee, dienstbaarheid ja. Ge werkt in een of ander dicasterium, of in de administratie van een nuntiatuur - het is een zeldzaamheid - dat is goed. Maar huishoudster, nee. Wilt ge huishoudster zijn, doe dan zoals de zusters van de Assumptie, van P. Pernet: zij zijn verpleegster, huishoudster bij zieke mensen thuis: daar ja, omdat het een dienst is. Maar onderwerping, nee. Laten wij elkaar op dat punt helpen.

En dan, het diaconaat voor vrouwen. Wanneer u mij gesuggereerd heeft een commissie op te richten – want het was uw idee – heb ik ja gezegd, ik heb een commissie opgericht, de commissie heeft goed werk geleverd, het waren bekwame mensen, mannelijke en vrouwelijke theologen, en zij hebben een bepaald punt bereikt waarover iedereen het eens was. Daarna had ieder zo zijn idee en het resultaat van het weinige waarover zij het eens waren – dat ik geef ik nu aan de voorzitster, officieel vandaag.

Ik heb het verslag van ieder van hen persoonlijk, de ene gaat verder dan de andere, de ene staat stil bij een bepaald punt … Dat moet allemaal onderzocht wordt, want ik kan geen sacramenteel decreet opstellen zonder theologisch, historisch fundament. Maar er werd aanzienlijk gewerkt. Het is weinig, dat is waar: het resultaat heeft niets buitengewoons. Maar het is een stap vooruit. Zeker, er was aanvankelijk een vorm van vrouwelijk diaconaat, vooral in Syrië (ik heb erover gesproken tijdens de persconferentie in het vliegtuig op de terugweg van Macedonië): zij hielpen bij het doopsel, bij nietigverklaring van een huwelijk, dat soort dingen … de aanstelling was geen sacramentele formule, ze was bij wijze van spreken – volgens de informatie die ik kreeg, want ik ben geen specialist op dat vlak – zoals vandaag de zegening van een abdis, een bijzondere zegen voor het diaconaat van vrouwen. Binnenkort zal ik de leden van de commissie kunnen oproepen en zien welke vooruitgang ze gemaakt hebben. Het gemeenschappelijk verslag overhandig ik officieel en de persoonlijke opinie van ieder afzonderlijk bewaar ik – als het iemand zou interesseren, kan ik ze u geven. Ze hebben degelijk werk verricht en ik bedank hen daarvoor.

En dan, de functie van de vrouw in de Kerk. We moeten op de vraag dieper ingaan: wat is het werk van een zuster in de Kerk, van de vrouw, van de godgewijde vrouw? En vergissen wij ons niet door te denken dat het alleen om een functie gaat … Het is mogelijk, ja, moge het zo zijn, dat een vrouw aan het hoofd staat van een dicasterium … In Buenos Aires had ik een juriste; er zijn veel vrouwelijke juristen in de bisdommen … Ja, dat is mogelijk, ook als functie. Maar belangrijk is wat verder gaat dan een functie, wat nog niet gerijpt is, wat wij nog niet goed begrepen hebben. Ik zeg dat de Kerk vrouwelijk is, de Kerk is een vrouw en men zegt: ja, maar dat is een beeld. Nee, het is de werkelijkheid. In de Bijbel, in de Apokalyps, noemt men haar “de bruid”, zij is de bruid van Jezus, zij is een vrouw. Maar in de theologie van de vrouw moeten wij nog vooruitgang maken.

Dat is wat ik u wou zeggen. En nu hebben we nog 40 minuten om vragen te stellen.