Een school in menselijk geloof - Over het gezinsapostolaat en zijn beginselen

Dierbare broeders en zusters,

(...) Oprecht blij ben ik met deze eerste officiële ontmoeting met u allen die ik hier van harte begroet. Gedurende mijn leven als priester en bisschop is een van de zorgen die mij het meest heeft beziggehouden steeds de pastorale zorg geweest voor de gezinnen, overtuigd als ik ben van de waarheid van die treffende opmerking van de heilige Augustinus: volgens hem is de vereniging van man en vrouw, voor het geslacht van de sterfelijke zoveel als een kweekplaats van de Stad God. Tot de mooiste en troostrijke herinneringen van mijn dienst als priester en bisschop horen beslist die talloze contacten die ik met gezinnen had, waarbij we samen baden en ons verdiepen in de betekenis en de waardigheid van het Christelijk huwelijk.

De weg naar de toekomst loopt door het gezin
De activiteit van de Pauselijke Raad voor het Gezin die nu een begin maakt met haar werkzaamheden, gaat mij zeer ter harte. Ik ben er vast van overtuigd - en zijn wij allemaal - dat voor de wereld de weg naar de toekomst door het gezin loopt.

Het bewustzijn van het belang van het gezin voor de toekomst van de Kerk en de samenleving was ook in het verleden aanwezig, maar het is onze dagen helderder en sterker geworden, niet zonder door de gevaren die het instituut van het gezin loopt in het kader van het veranderingsproces in de samenleving en in cultuur, maar omdat nieuwe mogelijkheden een uitdaging vormen voor het gezin om zijn eigen waarden, zijn vereisten en verantwoordelijkheden opnieuw te ontdekken.

Bovendien neemt het gezin een centrale plaats in bij de evangelisatie van de mensheid: "het christelijke gezin is immers de eerste gemeenschap die geroepen is het evangelie te verkondigen aan de opgroeiende menselijk persoon en deze tot volle christelijk volwassenheid te brengen door middel van een voortschrijdende opvoeding en catechese" Familiaris Consortio [[267|2]]

Een waarachtige gemeenschap van personen
Binnen de context van de zending van de Kerk neemt de Pauselijke Raad voor het Gezin een duidelijk omschrijving plaats in door de taak die haar is toevertrouwd, om namelijk

"De pastorale zorg voor de gezinnen te bevorderen en het specifieke apostolaat van het gezin door de leer het onderricht van het kerkelijke leergezag in praktijk te brengen, opdat de christelijke gezinnen hun plicht tot opvoeden, evangeliseren en apostolaat verrichten, kunnen volbrengen" Paus Johannes Paulus II, Motu.. Paus Johannes Paulus II, Motu Proprio voor de oprichting van de Pauselijke Raad voor het gezin "Familia a Deo instituta", 9 mei 1981, Act Apostolicae Sedis, 73 (1981) 443

Het gezin is, -zoals ik al vaker bij andere gelegenheden heb gezegd- voor de mens de eerste en grondleggende school in menselijkheid en geloof. In deze zin vormt het de basis-cel van zowel de menselijke samenleving als van de Kerk. Dat is de reden waarom het gezin recht heeft op hulp teneinde zijn wezenlijke taken ook te kunnen uitoefenen. De Pauselijke Raad voor het Gezin is in de Kerk het centrale organisme waarnaar deze heel eigen dienst voor de gezinnen is toevertrouwd. Als eerste plenaire bijeenkomst hebt u, heel passend, gekozen voor "de taak van het christelijk gezin" en daarbij als uitgangspunt en richtlijn de apostolische aansprong Familiaris Consortio [267] genomen (deel III). Vanuit het geloof bezien, en rekening houdend met de omstandigheden waarin het gezin tegenwoordig leeft, moet uw aandacht zich noodzakelijkerwijs vooral op bepaalde punten concentreren.

De zojuiste genoemde apostolische aansprong heeft onderstreept dat "het gezin, gesticht en bezield door de liefde, een gemeenschap is van personen: van de gehuwde man en vrouw, van de ouders en de kinderen, van de verwanten. Zijn eerste taak is het, getrouw de werkelijkheid van onderlinge "communio" te beleven in een volhardende ingezet voor de ontplooiing van een waardige gemeenschap van personen" Familiaris Consortio [[267|18]].

Welnu, aan de basis van de pastorale activiteit voor het gezin moeten de waarheid en het daaruit voortvloeide ethische handelen worden geplaatst van deze op de huwelijks – en gezinsleven steunende persoonsgemeenschap. Vandaar dat de eerste taak van de Pauselijke Raad van het Gezin erin bestaat er zich voor in te zetten dat deze waarheid en deze ethiek steeds dieper en door steeds meer gezinnen in de Kerk worden gekund en beleefd, en ze bovendien te verdedigen tegen de steeds weer terugkerend bekoringen en er bekentenis van te reduceren. In dit verbaant staan er vandaag de dag een aantal "urgentie –punten" waar de Pauselijke Raad voor het Gezin bijzondere aandacht moet besteden.

Drie urgentie – punten
Het eerste betreft de onlosmakelijke band tussen de huwelijksliefde en de dienst aan het leven.

Het is een absolute noodzaak dat de pastorale activiteit van de Christelijke gemeenschap zich voltrek in een volledige touw aan de leer van de encycliek Humanae Vitae [34] en van de apostolisch aansprong Familiaris Consortio [267]. Het zou een ernstige dwaling zijn wanneer men de pastorale vereisten zou willen uitspelen tegen het leerstellige onderricht. De eerste dienst immers die de Kerk te vervullen heeft jegens de mens, is hem de waarheid zeggen: die waarheid die zij niet zelf bedacht heeft en waar zij eveneens naad willekeur over kan beschikken. Daarmee opent zich een breed terrein van pastorale, inzet vooral met betrekken tot voorbereiding van de jongeren op het huwelijk.

Het tweede betreft de onlosmakelijke band tussen de dienst aan het leven en de zending tot opvoeding.

Aan het gezin komt de oorspronkelijke plicht tot de menselijke persoon op te voeden. In de vervulling van deze plicht kan door niemand vervangen worden maar heeft het recht geholpen te worden door alle openbare er alle openbare en privé-instelling, met eerbieding van de vijand van de ouders om hun eigen kinderen op te voeding vervolgens eigen overtuigen.

Het derde betreft de taak die het gezin heeft ten aanzien van zowel de burgerlijke samenleving als de Kerk.

Wat de eerste betreft, moet het gezin worden verdedigd tegen elke poging tot willekeurige inperking van zijn plaats in het menselijk leven. Het gezin is immers, zoals ik al gezegd heb, de eerste vormingschool voor de mens. Wanneer dan ook de burgerlijke samenleving de volle waarheid aangaande het gezin erkent, bezit het daarmee in het gezin een van de belangrijkste bouwsteen van de beschaving. En wat vervolgens de betrekking met de Kerk aangaat: voor de kerkelijke zending van het gezin is noodzakelijk de gehuwde steeds meer te vormen in de verantwoordelijkheid die zij krachten het sacrament van het huwelijk hebben, om namelijk op hun eigen wijze het Lichaam van Christus op te bouwen.

Meewerken met de Liefde van de Schepper en Zaligmaker
Dit apostolaat van de gehuwde christenen -de opbouw van het Lichaam van Christus- moet zich op de allereerste plaats en op een bijzondere manier voltrekken de natuurlijke context waarbinnen nieuwe levens bestemt zijn voor de wedergeboorte door middel van het doopsel. De christelijk gehuwden hebben de taak personen ervoor klaar te maken om in het bad van sacrament gezuiverd en opnieuw geboren te worden en zo tot ledematen te worden van het mystieke Lichaam. In dit perspectief krijgen de woorden van het tweede Vaticaans concilie een rijke bekentenis:

"De waarachtige eerdienst van de huwelijksliefde heel het bouwwerk van het gezin dat daaruit geboren wordt, zijn zonder de andere doeleinde van het huwelijk te verwaarlozen, erop gericht dat de echtgenoten, sterk van hart, bereid zijn mee te werken met de liefde van de Schepper en Zaligmaker, die door hen aanhoudend Zijn gezin uitbreid en verijkt . in de taak om het menselijk leven door te geven en op te voeden, wat beschouwd dient te worden als hun eigen taak, weten de echtgenoten zich de medewerkers van de liefde van de schepende God, en als het ware Zijn vertolkers" Gaudium et Spes [[575|50]].

De christelijke echtgenoten moet door hun voorbeeldige leven het plan van God met betrekking tot het gezin verkondigen: zij moeten ertoe bijdragen dat elk gezin zich bewust wordt van de veelvormige en buitengewone rijkdom aan waarden en taken die het in zichzelf bezit, met het oog op de voortdurende opbouw van zichzelf menselijke samenleving en van de Kerk.


Op elke christen rust de plicht getuigenis af te leggen van de boodschap van het evangelie. Het tweede Vaticaans concilie heeft onderstreept hoe ,bij deze taak de belangrijke waarde aan het licht komt’ van de huwelijksstaat en het gezinsleven:

"Daar hebben de echtgenoten hun eigen roeping voor elkaar en voor hun kinderen de getuigen te zijn van het geloof en van de liefde van Christus. Het christelijk gezin verkond met luide stem zowel de reeds aanwezige krachten van het Rijk Gods, alsook de hoop op het gelukzalige leven. Door zijn voorbeeld en door zijn getuigenis beschuldigt het de wereld van zonde en verlicht het degenen die de waarheid zoeken” Lumen Gentium [[617|35]]).

De christelijke gehuwden moet hun leven getuigen dat alleen door de aanvaarding van het evangelie de hoop volle verwerkelijkt wordt die de mens terecht op het huwelijk en het gezinsleven vestigt.

Dynamische inzet en ijver
Dierbare broeders en zusters!

Dit is de eerste keer dat u een voltallige vergadering bijeenkomt, en misschien is het voor velen van u ook de eerste keer dat u elkaar ontmoet. De leden van het Pauselijke Raad voor het Gezin zijn - en dat is binnen Romeinse curie iets unieks -allemaal gehuwde leken. Alleen door u onmiddellijk ter beschikking te stellen van de opvolger van Petrus maakt u een begin met de kerkelijke dienst waarover ik zojuist gesproken heb. Toch moet u medewerking zich niet beperken tot de dagen van de plenaire vergadering. Zij moet ook daarbuiten doorgaan: u moet voortdurend in contact blijven met de verantwoordelijke van de Pauselijke Raad, door informatie aan hem door spelen, door initiatieven voor te stellen, door hen te attenderen op de problemen die u het belangrijkst en het meest urgent acht. Zet u met een onvermoeibare ijver in om de doelstelling te ververken waarvoor de Pauselijke Raad is in gesteld. Verleen vervolgens ook binnen uw bisdommen van harte uw medewerking aan uw bisschoppen en aan de diverse activiteiten op het terrein van de gezinsapostolaat, u onderscheidend in dynamische inzet en ijver en er zorgt voor dragend dat de doelstelling en de programma’s met elkaar overeen te blijven komen. De Moeder van God, die wij in deze meimaand op hele bijzondere wijze vereerd hebben, moge u beschermen bij dit dienstwerk dat voor de Kerk zo kostbaar is, en dat u als echtparen verricht, steunend op het sacrament van het huwelijk.

Mijn apostolische zegen moge u vergezellen, waarin ik tegelijkertijd van harte uw gezinnen betrek, heel in het bijzondere uw kinderen en ook al degenen die hun medewerking verlenen aan uw apostolaat.