In Hac Tanta

Geliefde Zoon en Eerbiedwaardige Broeders,
Gegroet en de Apostolische Zegen.

Bij de zware berg van wederwaardigheden en beproevingen, die in deze bittere tijden van alle kanten haar bovenmate drukkende last op ons komen leggen - "behalve de rest, de toeloop nog, dag in dag uit; de zorg voor alle kerken" (2 Kor. 11, 28) [b:2 Kor. 11, 28], om met de apostel te spreken - hebben wij onlangs met nog groter kommer en met nog zwaarder zorg, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, de loop der onverwachte gebeurtenissen en der revolutionaire woelingen gevolgd, die zich bij u en bij uw nabuurvolken hebben voorgedaan, en die op het ogenblik nog de gemoederen in spanning en onzekerheid houden omtrent de toekomst.

Maar te midden van deze donkere tijden en van die omwentelingen op maatschappelijk gebied schijnt er, eveneens uit uw landstreken, als het ware een lichtstraal te komen, een voorbode van goede hoop en vreugde. Wij bedoelen de blijde herdenking van het feit, dat twaalf eeuwen geleden voor de eerste maal aan Duitsland het christelijk heil werd gebracht door de zending van Bonifatius, de heilige, die met volmacht van de Paus en als afgezant van de Apostolische Stoel het Evangelie kwam verkondigen. Ziedaar het onderwerp, waarover wij tot elkanders vertroosting en tot bewijs van onze vaderlijke gelukwens ons in dezen brief met u willen onderhouden.

Wij willen u immers van harte laten delen in die goede hoop en vreugde, ten bewijze van onze liefde voor u en van onze vaderlijke welwillendheid voor geheel uw volk. Wij bieden u tegelijk een heerlijke herinnering aan die oude gehechtheid van het Duitse volk voor dezen Apostolische Stoel, en tegelijk een uiting van ons vurig verlangen naar het volledig herstel daarvan. Het was immers die gehechtheid, die voor uw land het eerste gelukkige begin van het geloof heeft gebracht, toen door de Apostolische Stoel aan dien grote man de waardigheid van afgezant van Rome was toevertrouwd, een waardigheid, die weldra door de buitengewone glorie zijner daden werd opgeluisterd en ten slotte door zijn martelbloed bezegeld werd.

Twaalf eeuwen na dit gelukkige begin van de christelijke godsdienst zien wij bij u met reden de toebereidselen in gang om dit eeuwfeest, voorzover de tijdsomstandigheden het toelaten, te vieren. Dit eeuwfeest moet de dankbare herinnering wakker roepen aan dat nieuwe tijdperk van christelijke beschaving, dat een aanvang nam met de zending en de prediking van Bonifatius; dat door zijn leerlingen en opvolgers tot verdere ontwikkeling kwam; dat voor Duitsland de bron is geweest voor alle heil en zegen. Dit feest moet de lof van dat tijdperk op waardige wijze bezingen.

Wij weten het immers, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, uw doel is niet slechts de blijde herinnering en de gelukkige viering van gebeurtenissen uit het verleden, maar ook een verbetering van de tegenwoordige toestand en het zoo vurig gewenste herstel van de godsdienstige eenheid en vrede voor de toekomst. Want dat zijn de heerlijke goederen, uitsluitend de vrucht van het christelijk geloof en de christelijke liefde, die Christus onze God en Heer uit de hemel is komen brengen en die Hij aan Zijn Kerk en Zijn plaatsbekleder op aarde, de Paus, ter bewaring, ter verbreiding en ter verdediging heeft toevertrouwd. Vandaar de noodzakelijkheid van eenheid met de H. Stoel, een eenheid, die Bonifatius op zoo uitmuntende wijze heeft verkondigd en waarvan hij zo'n volmaakt voorbeeld is geweest. Vandaar ook van weerskanten een krachtig samenhorigheidsgevoel in liefde en dienstbetoon tussen de Stoel van Rome en uw volk, dat eveneens door Bonifatius, toen voor de eerste maal, op wonderbare wijze met Christus en met Christus' plaatsbekleder op aarde is verbonden.

Terwijl wij de herinnering oproepen aan die eenheid en die volmaakte samenhorigheid, is het de vurigste wensen van ons hart, die bij allen weer hersteld te zien, opdat "Christus alles in allen zij." (Kol. 3, 11) [b:Kol. 3, 11]

Na verloop van zoveel eeuwen is het haast niet mogelijk, zich zonder een gevoel van levendige vreugde te herinneren, wat de oudste schrijvers uit dien tijd, en vooral bisschop Willibald, ongeveer een tijdgenoot van Bonifatius, in hun naïeve verhaaltrant zowel over de andere deugden en daden van de grote heilige, alsook vooral over het begin en de gelukkige ontwikkeling van zijn werk als afgezant van Rome bij de volken van Duitsland hebben meegedeeld.

Gevormd door een langdurige beoefening van het religieuze leven, dat hij als nog volkomen onschuldige knaap in zijn vaderland had omhelsd, en na bij wijze van verkenning de ondervinding opgedaan te hebben een kleine proefneming in het apostolisch leven onder de barbaarse stammen, kwam Bonifatius tot het inzicht en de vaste overtuiging, dat het niet mogelijk was rijke en duurzame vruchten te oogsten zonder de toestemming en de goedkeuring, en gevolgelijk de persoonlijke zending of opdracht van de Apostolische Stoel.

Na dus de zeer eervolle waardigheid van abt te hebben afgewezen en het aandringen en de tranen zijner gezellen in het religieuze' leven te hebben overwonnen, zeide hij zijn broeders vaarwel, vertrok, en bereikte na een tocht door vele streken en na veel rondzwalken op zee voorspoedig de stede van de H. apostel Petrus. Daar had hij een onderhoud met de eerbiedwaardig en Paus, die toentertijd de Apostolische Stoel bekleedde, Gregorius II z.g. "Hij deed hem een ordelijk verslag van zijn reis, van de reden zijner komst, en maakte hem bekend met het verlangen, dat hem reeds langen tijd in kwellende onzekerheid en onrust had gehouden." "De heilige Paus" ontving de heilige "met blij gelaat en met een glimlach in de oog en Hij verleende hem niet slechts één keer audiëntie, maar "had in het vervolg dagelijks met hem een grondige gedachtewisseling." Hfd. 5, 13-14 [[2892]] Ten slotte vertrouwde hij hem in de meest verstrekkende bewoordingen en zelfs door een officiële geloofsbrief de taak toe, om onder alle Duitse volken het Evangelie te gaan verkondigen.

In deze brief Exigit manifestata, 12 (2) [[2893]]geeft de Paus zelfs veel duidelijker dan de schrijvers uit dien tijd, die alleen spreken over een opdracht "van de Apostolische Stoel" of "van de apostolische opperpriester", van het doel en de uitgestrektheid van die opdracht een uitvoerige verklaring.

In de woorden waarmee hij Bonifatius toespreekt klinkt zulk een waardige en krachtige toon, dat het haast niet sterker kan. "De bedoeling van uw door godsdienstzin ingegeven, door heilige liefde voor Christus bezield voornemen, dat gij ons bekend gemaakt hebt, en de verklaring van uw zeer zuiver geloof, welke gij hebt afgelegd en die door ons is goedbevonden, vorderen, dat wij ons van u als medewerker bedienen om het woord Gods, dat ons door Gods genade is toevertrouwd, te gaan verbreiden." Vervolgens prijst de Paus zijn wetenschap, zijn karakter, zijn plannen, en dan, na een beroep op het hoogste gezag van de Apostolische Stoel, waar Bonifatius zelf een beroep op gedaan had, besluit hij met dit plechtige, wij zouden haast zeggen gebod: "Daarom, in de naam der ondeelbare Drie-eenheid, krachtens het onwankelbaar gezag van de prins der apostelen, de H. Petrus, wiens ambt als leraar wij waarnemen en wiens plaats op de H. Stoel wij bekleden, verlenen wij uwe nederige godvruchtigheid de aanstelling en bevelen wij dat gij met Gods genade .... onder Gods geleide spoedig vertrekt naar al die volken, die in de dwaling van het ongeloof gevangen zijn, en hen bekend maakt met het rijk Gods, door hun de naam van onze Heer en God Christus te verkondigen en hen tot de waarheid over te halen." Ten slotte spoort hij hem aan om bij de toediening van het Sacrament des doopsels aan de bekeerlingen de juiste wijze te onderhouden "volgens het ritueele formulier van de H. Apostolische Stoel", en ingeval hij bemerkt, dat zijn volmacht voor de uitvoering van zijn werk niet toereikend is, zich tot de Paus te wenden.

Wie begrijpt na de lezing van deze plechtige brief niet de vrome genegenheid, de liefde en verering van de heiligen Paus voor de persoon van Bonifatius, maar ook zijn vaderlijke bezorgdheid en belangstelling voor al de volken van Duitsland, daar hij hun zulk een heilig en hem zo dierbaar evangelieverkondiger zond?

De gedachte aan deze zending, tezamen met zijn liefde voor Christus, dreef deze apostel onophoudelijk voort. Die gedachte was voor hem een troost in droefheid, een opbeuring bij ontmoediging, en als hij aan zijn eigen krachten wanhoopte, dan gaf het vertrouwen op zijn heilige zending hem nieuwe kracht. Dat bleek al aanstonds, toen hij onmiddellijk na zijn aankomst in Beieren en Thuringen, om het verhaal van een tijdgenoot te volgen, "overeenkomstig de hem verleende opdracht van de apostolische opperpriester zich met woorden vol van de geest Gods wendde tot de raadslieden van de menigte en de hoofden van heel het volk, en hen uitnodigde tot den waren weg der kennis en tot het licht der ware wetenschap."

Diezelfde gedachte aan zijn zending boezemde hem een afschrik in voor ledigheid en hield hem zelfs zijn leven lang ver van een kalm verblijf op één en dezelfde plaats, om daar als in een haven rust te vinden. Zij deed hem steeds de zwaarste moeilijk. heden en de nederigste werkzaamheden tegemoet gaan, uitsluitend bedacht op de vestiging of de verbreiding van Gods eer en het heil der zielen.

De toewijding en liefde, waarmee hij afhing van iedere wenk van de Apostolische Stoel, van wie hij erkende zijn zending ontvangen te hebben, bracht hem er toe geregeld brieven en boden naar Rome te zenden. Zo bijv. maakte hij, reeds aanstonds bij het begin van zijn zending, in een verslag "aan de eerbiedwaardige vader, de opperpriester van de Apostolische Stoel, punt voor punt alles bekend wat met de genade Gods door zijn bemiddeling was verricht" en deed hij over alles wat betrekking had op de dagelijkse behoeften der Kerk van God en het welzijn van het volk verscheidene schriftelijke vragen om de raad van de Apostolische Stoel in te winnen.

Bonifatius liet zich daarbij leiden door een geheel enig en eigen gevoel van aanhankelijkheid, zoals hij zelf op hoge ouderdom met groeten eenvoud te kennen gaf in een brief aan Paus Zacharias: "Voor bijna dertig jaar had ik mij, met toestemming en op bevel van de vroegere Paus Gregorius, eerbiedwaardiger gedachtenis, door een gelofte verbonden, in vertrouwelijke omgang met de Apostolische Stoel en in zijn dienst te leven; en sedertdien was ik gewoon al mijn vreugde en al mijn droefheid aan de Paus bekend te maken om bij geluk samen God te loven en bij droefheid door zijn raad versterkt te worden".

Hier doen zich van beide kanten verscheiden documenten voor, die een bewijs leveren van een onafgebroken briefwisseling en een bewonderenswaardig samenhorigheidsgevoel tussen deze dappere verkondiger van het Evangelie en de Apostolische Stoel, een samenhorigheid die gedurende de voorspoedige regering van vier opeenvolgende Pausen roemrijker gedachtenis bleef bestaan. Want de Pausen lieten geen enkele gelegenheid ongebruikt en geen enkele zorg na, om hun actieven afgezant te helpen en te begunstigen, en Bonifatius van zijn kant verzuimde letterlijk niets, verslapte geen ogenblik in ijver en plichtsbetrachting, om zijn taak als afgezant van zulke grote Pausen, die hij als een zoon vereerde en liefhad, met de grootste nauwgezetheid te volbrengen, en hun verwachtingen niet slechts te vervullen, maar zelfs ruimschoots te overtreffen.

Gregorius II
Zoo besloot dan ook Paus Gregorius - wel begrijpend, hoe uitgestrekt het veld der evangelieverkondiging was, dat hij aan Bonifatius had toevertrouwd, en hoe het reeds wit stond van een weelderige oogst door de grote menigte volks die door hem in de gemeenschap der Kerk was opgenomen - hem de hoogste graad van het priesterschap te verlenen en hem het bisschoppelijk bestuur over geheel Duitsland op te dragen. Op zijn beurt stemde Bonifatius, die vroeger zijn boezemvriend Willibrordus weerstand had geboden, "toe, en gehoorzaamde, omdat hij geen tegenstand durfde bieden aan deze grote opperpriester, die op de Apostolische Stoel zetelde." De Paus van zijn kant voegde bij dit hoge eerbewijs nog een tweede, een geheel bijzondere onderscheiding of gunst, die bij het nageslacht der Duitsers in herinnering verdient gebracht te worden. Hij schonk nl. zowel aan Bonifatius als aan al zijn onderdanen de vertrouwelijke vriendschap van de Apostolische Stoel, en dat wel van toen af voor altijd. Hfd. 7, p. 21 [[2892]]

Gregorius zelf had reeds vroeger vele bewijzen en tekenen van die vriendschap gegeven. Zo bijv. in verscheiden brieven aan koningen en vorsten, aan bisschoppen, abten en aan heel de geestelijkheid; ja zelfs aan volken, hoewel nog onbeschaafd of eerst kort geleden tot het geloof geroepen, waarin hij hun allen hetzelfde verzoek deed, om aan dien grote "dienaar Gods, die door deze apostolische en katholieke Kerk van God was gezonden om de heidenen het licht te brengen, hun hulp en steun" te verlenen. Sollicitudinem nimiam, 17 (6) [[2893]]

Gregorius III
Dezelfde vertrouwelijkheid tussen Bonifatius en de Apostolische Stoel en dezelfde vriendschap werd door zijn opvolger Gregorius III opnieuw bevestigd, toen Bonifatius hem na zijn keuze een gezantschap had gezonden. De afgezanten "maakten de Paus bekend met het vroegere vriendschapsverdrag dat zijn heilige voorganger vol liefde met Bonifatius en de zijnen gesloten had"; "zij brachten hem van de kant van dien nederigen dienaar de verzekering van zijn algehele onderwerping aan de Apostolische Stoel ook in de toekomst", en eindelijk, zij verzochten hem "overeenkomstig hun lastgeving, of die toegewijde dienaar ook voortaan de vriendschap en de eenheid met de H. Vader en met heel de Apostolische Stoel zou mogen genieten." Hfd. 8, p. 25 [[2892]] De Paus ontving de afgevaardigden met grote welwillendheid, en na hun voor Bonifatius nieuwe eerbewijzen geschonken te hebben, en zelfs "het aartsbisschoppelijk pallium, liet hij hen met geschenken en met vele relikwieën van heiligen naar hun vaderland terugkeren."

Het is nauwelijks mogelijk te zeggen, hoe de apostel na deze liefdebewijzen "vol dankbaarheid was, vol bemoediging om de welwillende steun van de Apostolische Stoel, en vol bezieling door de hulp der goddelijke barmhartigheid" Hfd. 8, p. 25vv [[2892]], en hoe hij daardoor nieuwe krachten en moed ontving voor de grootste en moeilijkste ondernemingen: het bouwen van nieuwe kerken, gasthuizen, kloosters, dorpen; het doorreizen van nieuwe streken om het Evangelie te verkondigen; het stichten van nieuwe behoorlijk omschreven bisdommen en het hervormen van reeds gevestigde diocesen; de volledige uitroeiing aldaar van ondeugden, scheuring en ketterij; het overal uitstrooien van het onvervalste zaad der ware leer en der deugden van christelijk geloof en christelijk leven; en ten slotte het vormen van de vaak barbaarse en door onmenselijke wreedheid verwilderde volken tot burgerlijke beschaving en cultuur, met behulp van verscheiden leerlingen, die hij tot godsvrucht had opgeleid, en van een groot aantal zijner landgenoten, die hij uit Engeland had laten overkomen.

En toch, te midden van die talrijke grootse ondernemingen; ondanks de roem van zovele schitterende en heilige werken die hij verricht had; onder voortdurende aanvallen, wederwaardigheden en zielskwellingen; ondanks het feit, dat zijn reeds gevorderde leeftijd hem na zulke langdurige inspanningen tot rust moest aansporen, kwam hij niet tot ongeregelde zelfverheffing en gunde hij zich geen oog en blik rust, maar bleef hij altijd de bevelen van de Paus voor ogen houden en uitzien naar diens hulp. Vandaar dan ook, "om de band van hartelijke gemeenschap met de heiligen apostolische opperpriester en met geheel de geestelijkheid, kwam hij in gezelschap van een aantal leerlingen voor de derde maal naar Rome, om te genieten van een vruchtbaar onderhoud met de Apostolische Vader en zich op zijn reeds gevorderden leeftijd in de gebeden der heiligen aan te bevelen." Ook deze keer werd hij door de Paus welwillend ontvangen en opnieuw "eervol begiftigd met geschenken en relikwieën van heiligen." Bovendien ontving hij hoogst vererende aanbevelingsbrieven, zoals blijkt uit de afschriften er van, die tot ons zijn gekomen.

Paus Zacharias
De beide Pausen Gregorius hadden tot opvolger Zacharias, erfgenaam zowel van de Pauselijke waardigheid als van de bijzondere zorg voor de Duitsers en hun apostel. Deze Paus vernieuwde niet alleen de vroegere gemeenschap, maar versterkte ze nog op meer dan gewone wijze, en legde jegens Bonifatius misschien nog groter vertrouwen en welwillendheid aan de dag. Deze op zijn beurt deed hetzelfde jegens Zacharias. Van beide kanten werden herhaaldelijk boden en zeer hartelijke brieven gezonden. Onder andere dingen, wier vermelding te ver zou voeren, richt de Paus tot zijn gezant de volgende tedere woorden: "Weet het wel, mijn dierbare broeder, in ons hart woont zulk een liefde voor u, dat wij u wel iedere dag in onze tegenwoordigheid zouden wensen te zien, en dat wij u als onze gezel beschouwen, ja, als dienaar Gods en beheerder der kerken van Christus." Susceptis, 51 (50) [[2893]]

Paus Stephanus
Met het volste recht derhalve deed de apostel van Duitsland in zijn laatste levensjaren in een brief aan Paus Stephanus, Zacharias' opvolger, slechts dit verzoek: "De leerling der Romeinse Kerk vraagt dringend met de innigste beden uit het diepst van zijn hart, om van de goedgunstigheid van uwe hoogheid de vertrouwelijke vriendschap en de eenheid met de Apostolische Stoel te mogen verkrijgen en behouden." 78 [[2893]]

Zo bewaarde Bonifatius door de stuwkracht van zijn onwankelbaar geloof, door de vurige gloed van zijn godsvrucht en zijn liefde, zonder de minste verflauwing de voorbeeldige trouwe gehechtheid aan de Apostolische Stoel, die hij het eerst in de stille oefenschool van het klooster in zijn vaderland schijnt opgedaan te hebben; die hij later, alvorens tot de openlijke strijd van het apostolisch leven uit te trekken, te Rome op het graf van de H. Petrus, de prins der apostelen, met een heiligen eed had beloofd; die hij ten slotte te midden van gevaar en strijd als het kenmerk van zijn apostolaat en als het richtsnoer voor zijn ambt als Pauselijk afgezant aan de dag had gelegd. Die trouwe gehechtheid bleef hij onophoudelijk ten krachtigste aanbevelen ook aan alle overigen, die hij door zijn evangelieprediking ten leven had gewekt, en prentte hij hun met zulk een volhardende ijver in, dat hij ze hun als een testament schijnt nagelaten te hebben.

Zo zeide hij, oud geworden en op van de langdurige arbeid, met diepe nederigheid van zich zelf: "Ik ben de minste en slechtste van alle afgezanten, die de katholieke en apostolische Kerk van Rome heeft uitgezonden om het Evangelie te verkondigen." Maar toch kwam hij steeds met die zending door Rome voor de dag; die was het enige waarop hij zich in de Heer beroemde; hij noemde zich zelf met voorliefde: "gezant van de heilige katholieke apostolische Roomse Kerk in Duitsland", en verklaarde, om het gezag van de H. Petrus een toegewijd dienaar der Pausen van Rome en hun onderdanige en gehoorzame leerling te willen zijn.

Zo diep stond in zijn ziel geschreven, zo vast lag op de bodem daarvan verankerd de krachtige verzekering van de H. martelaar Cyprianus, de getuige voor de oudste overlevering der Kerk: "God is één, en Christus is één, en één is de Kerk, en één is de zetel, door 's Heeren woord op Petrus gebouwd." 43, p. 5 [[1048]] Zoals ook de grote kerkleraar Ambrosius verkondigde: "Waar Petrus is, daar is de Kerk, en waar de Kerk is, daar is geen dood maar eeuwig leven." 40, n. 30 [[1761]] Zoals ten slotte ook Hieronymus met grote wijsheid leerde: "Het heil der Kerk hangt af van het gezag van de opperpriester; als men hem niet een buitengewone en boven alles uitgaande macht toeschrijft, dan krijgt men in de kerken evenveel scheuringen als priesters." 9 [[4969]]

Een bewijs voor deze leer der Vaders is ongetwijfeld de droevige geschiedenis der scheuringen uit het verleden en de ondervinding van al de rampen die daaruit zijn voortgekomen. Maar neen, op het ogenblik, nu wij lijden onder de druk van zoveel andere rampen en bloedige verliezen, is het niet goed de herinnering daaraan op te halen. Laten wij die liever door ons aller tranen, en zo het mogelijk ware door eeuwige vergetelheid uitwissen.

Veel beter is het de herinnering op te halen aan de oude eenheid, en met lof te spreken over de innige betrekkingen van de eerste apostel van Duitsland Bonifatius met heel het Duitse volk en deze Apostolische Stoel. Zijn zending is voor Duitsland de bron geweest van de godsdienst en zelfs van welvaart in het maatschappelijk en burgerlijk leven.

Men zou hiervoor, zoals gij, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, heel goed weet, nog meer bijzonderheden kunnen aanhalen, wier vermelding zeker van groot nut zou zijn. Maar wij hebben er al genoeg en misschien al te veel aangehaald. Het gaat immers over een zaak die voor de hand ligt, en die te duidelijk is om lange redenering en veel bewijzen nodig te hebben. Doch als wij daarover uitvoeriger geweest zijn dan eigenlijk nodig was, dan was het hierom: wij wilden gaarne met u die' oude herinneringen ophalen, om er een weinig troost uit te putten, ten einde de tegenwoordige kruisen te dragen met groter gelatenheid, en met een hart vol hoop op het spoedig herstel van die eenheid en die gehechtheid aan de Kerk "in de volheid van de vrede en de banden van de liefde."

Het was ons een genot daarbij stil te staan, een genot des te heerlijker, omdat wij het voorbeeld van Bonifatius, uw voorganger, en zijn buitengewone deugden, maar vooral zijn innige verhouding van vriendschap en gehechtheid, die wij in deze brief wilden verheerlijken, met bewondering in uw gedrag opnieuw verwezenlijkt en als het ware uitgebeeld zien.

Ja, hij leeft onder u, hij leeft op roemrijke wijze, uw apostel van Duitsland. Hij leeft, zo als hij zich noemde: "de afgezant der katholieke Roomse Kerk in Duitsland." Hij vervult om zo te zeggen nog altijd zijn ambt als afgezant van Rome door zijn gebeden, zijn voorbeelden, door de herinnering aan zijn werken, waardoor hij "ofschoon gestorven nog altijd spreekt." Maar als hij zo nog spreekt, dan lijkt het, alsof hij zijn vroeger volk vooral uitnodigt en aanspoort tot eenheid met de Kerk van Rome, als de trouwe tolk en heraut van onze Meester en Verlosser Jezus, die voor de Zijnen vooral de genade afbidt en hun vooral op het hart drukt "dat zij één zijn."

Hij nodigt de kinderen der Kerk, die reeds nauwer met haar verbonden zijn, uit om haar met inniger en vuriger liefde trouw te blijven; hij nodigt de anderen, die van de eenheid met haar zijn losgescheurd, uit om na aflegging van de ouden haat, de na-ijver, de vooroordelen, met kinderlijke liefde en vertrouwen in de schoot der Moederkerk terug te keren; hij nodigt ten slotte alle gelovigen, hetzij pasbekeerden, hetzij reeds lang toegetredenen, uit om trouw te blijven in de eenheid van hetzelfde geloof en in volkomen eensgezindheid, opdat daaruit eindelijk de bloem der christelijke liefde en ook de eendracht in het burgerlijk maatschappelijk leven moge opbloeien.

Wie zou niet luisteren naar deze uitnodiging, deze aansporing van een vader? Wie zou de leer, het voorbeeld, ja de stem zelf van de vader versmaden? Want, om de prachtige woorden, ook weer van een oud schrijver, een uwer landgenoten, te gebruiken, woorden die zo bijzonder actueel zijn bij de viering van het eeuwfeest van Bonifatius' zending door Rome: "Als wij volgens de apostel onze vaders naar het vlees als onze leermeesters hebben beschouwd en geëerbiedigd, zullen wij dan niet veel meer gehoorzamen aan onze vader naar de geest? Want niet alleen God, de Almachtige, wordt onze vader naar de geest genoemd, maar ook allen, wier onderricht en wier voorbeeld ons onderwijzen tot erkenning der waarheid en opwekken tot trouw vasthouden aan de godsdienst. Evenals Abraham om de verdienste van zijn geloof en zijn gehoorzaamheid, die voor allen een voorbeeld zijn, de naam heeft ontvangen van vader van allen die in Christus geloven, evenzo kan de heilige bisschop Bonifatius de vader van alle Duitsers genoemd worden, omdat hij ze door het woord zijner prediking eerst voor Christus heeft verwekt, ze door zijn voorbeeld heeft bevestigd, en ten gegeven heeft, het geven kan." Othlonus de Monnik, Vita S... Othlonus de Monnik, Vita S. Bonifadi, bk. 1, laatste hoofdstuk. 20

Wij herinneren er hier ook aan, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, - al weten wij dat het niemand uwer onbekend is -, dat deze wonderbare liefde van Bonifatius zich niet beperkte tot de grenzen van Duitsland, maar alle volken omvatte, zelfs die, tussen welke een bittere vijandschap bestond. zo heeft de apostel van Duitsland, overeenkomstig de orde 'die in de liefde heersen moet, met een voorliefde het nabuurvolk der Franken liefgehad, waarvan hij evengoed de wijze hervormer geweest is. Zo ook zijn landgenoten, "de afstammelingen van het Engelse ras en geslacht", aan wie hij, "hun rasgenoot, de afgezant van de algemene Kerk en de dienaar van de Apostolische Stoel", vooral de taak toevertrouwde om het katholiek geloof, dat hun door de missionarissen van Paus Gregorius de Grote gebracht was, bij het stamverwante volk der Saksen te verbreiden, en aan wie hij ten slotte in de hartelijkste bewoordingen het bewaren van "de eenheid en de gemeenschap in de liefde" heeft aanbevolen. 39 (36) [[2893]]

Maar, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, wijl de liefde - om de woorden van de boven aangehaalde schrijver nog eens tot de onze te maken - "het begin en het einde van alle goed is, laten ook wij met de liefde eindigen." 39 (36) [[2893]] Dit vragen wij dus gezamenlijk met al de aandrang van ons hart, dat in deze ontredderde wereld door herstel van de rechten, de wetten, de eerbiediging en erkenning van de almachtige God en van Zijn Kerk de christelijke liefde weer moge opbloeien; dat deze liefde een einde moge maken zowel aan de oorlogen en de verbitterde gevoelens van haat onder de volken, als aan de geloofsgeschillen, de scheuringen en de voortwoekerende dwalingen, en zo de volken moge verenigen in een bond, maar veel beter dan het geschieden kan door wankele verdragen van mensen, nl. vooral door de eenheid van geloof en door de oude gemeenschap of liever innige vriendschap met deze Apostolische Stoel, die volgens Christus' wil is opgericht als de grondslag van Zijn gezin op aarde, en die door de deugden, de wijsheid en de zware arbeid van zoveel heiligen, ja door het bloed der martelaren, zoals van uw Bonifatius, een heilige wijding ontvangen heeft.

Is eenmaal deze eenheid in geloof en deze eenheid der harten overal ter aarde hersteld, dan mogen wij, dunkt ons, tot heel de christenheid het woord spreken, dat Paus Clemens in het bewustzijn van het Romeinse primaat en het gezag van de Apostolische Stoel, reeds in de eerste eeuw van het christendom bijzonder aan de Korinthiërs schreef: "Gij zult ons vreugde en blijdschap verschaffen, als gij, luisterend naar hetgeen wij door de Heiligen Geest geschreven hebben, uw ongepaste na-ijver laat varen, overeenkomstig onze vermaning tot vrede en eendracht, die wij in deze brief tot u gericht hebben."

Moge de apostel en martelaar Bonifatius dat voor ons allen verkrijgen en bijzonder voor de volken, die rechtens, hetzij door afstamming hetzij door keuze, meer dan andere zijn volken zijn. Moge hij zo uit het verblijf der zaligen voltooien wat hij naar eigen bekentenis op aarde onophoudelijk heeft trachten te bereiken: "Allen die God mij bij deze zending tot hoorders of leerlingen heeft gegeven, blijf ik onophoudelijk uitnodigen tot gehoorzaamheid aan de H. Stoel." 50 (49) [[2893]]

Intussen geven wij als onderpand dezer hoop en der rijke vruchtbaarheid van uwe feestviering met grote liefde de apostolische zegen. Tegelijk verlenen wij tot verhoging van St. Bonifatius' feest volgaarne uit de heiligen schat der Kerk de volgende gunsten:

1. Op lederen dag der a.s. maanden Juni en Juli, uitgezonderd de dagen van Pinksteren, Sacramentsdag en het feest der HH. apostelen Petrus en Paulus, mag in alle kerken en openbare bidplaatsen van Duitsland waar het eeuwfeest gevierd wordt ieder priester van beiderlei geestelijkheid de Mis van de heilige celebreeren, zowel gedurende het triduum als op de vierdag zelf.
2. Op de feestdag mag de bisschop der plaats hetzij persoonlijk hetzij door een ander, daartoe door hem afgevaardigd, de Pauselijke zegen geven.
3. Alwie op de dag zelf de kerken van Duitsland, waar het eeuwfeest gevierd wordt, bezoeken, kunnen een vollen aflaat toties quoties bij wijze van Portiuncula-aflaat verdienen.

Gegeven te Rome bij St. Pieter, de 14en Mei 1919, in het vijfde jaar van ons Pausschap.

PAUS BENEDICTUS XV