Tot het College van Kardinalen

Wij zijn u, kardinaal-deken, evenals heel het heilig college, zeer dankbaar voor deze geste van genegenheid ten aanzien van onze persoon naar aanleiding van ons aanstaande naamfeest en de verjaardag van onze verkiezing tot de zetel van de heilige Petrus. Wij danken u eveneens voor de nobele woorden die u zo goed was tot ons te richten bij deze gelegenheid en waarin u met al te grote welwillendheid gewag maakte van wat wij in deze tien jaar van ons pontificaat hebben gedaan. Wij zouden er de voorkeur aan hebben gegeven, wanneer deze data in stilte waren voorbijgegaan. Wanneer wij altijd al het woord van de psalmist in de gedachte hebben, dan voelen wij zeker in dit jaar de plicht en bevrijdende kracht van de woorden: Non nobis, Domine, non nobis, sed Nomini tuo da gloriam! (Ps. 113, 1) [b:Ps. 113, 1]. Alleen de eer van zijn naam hebben wij gezocht; alleen de verbreiding van zijn rijk, de vooruitgang van zijn kerk, het doorgeven van zijn woord, de verkondiging van zijn waarheid en zijn vrede. Wij vertrouwen ons geheel toe aan de barmhartigheid van de Heer en wij vragen u, die van meer nabij deelneemt aan het program, de zorgen en de hoop van ons pontificaat, ons te helpen met uw gebed.

In deze ontmoeting van broeders willen wij ons echter niet opsluiten in de herinnering van het verleden; laten wij veeleer kijken naar de toekomst: immers de Kerk is geroepen in de toekomst te voltooien, wat zich heden voordoet aan onze ogen. Het perspectief dat wij hebben gewonnen, spoort ons aan te denken aan wat de Kerk en de wereld van ons verwachten en wij kunnen de geweldige problemen die ons de 'dienst van de verzoening' (2 Kor. 5, 18) [[b:2 Kor. 5, 18]] stelt, op dit speciale moment dat uitziet op het laatste kwart van de eeuw, slechts tegemoet treden, omdat wij hebben gewerkt in volledige getrouwheid aan het Tweede Vaticaans Concilie. Als wij iets hebben kunnen doen, met de steun van al de heerlijke energie in de Kerk en in de wereld, dan is dat alleen maar een belofte van en een voorbereiding op een nieuwe periode waarin een sprong vooruit moet worden gemaakt om in absolute gehoorzaamheid aan de Heilige Geest de plannen van God met de mensheid te realiseren.

De leer van het Concilie is verre van levende werkelijkheid voor velen, die wij niettemin daartoe oproepen; daarom is de volledige aanhankelijkheid aan de leer van het Concilie nog steeds het program dat wij met nederige standvastigheid in deze nieuwe etappe willen nastreven. En dit wil er juist toe leiden een nieuwe stijl en inhoud van leven te scheppen, waarvan de voorschriften en doelstellingen en inzichten van het Concilie blijvende en natuurlijke beweeggrond, duurzaam licht en verstandige stimulans worden voor die ware vernieuwing waaraan onze voorganger Johannes XXIII dacht, toen hij het Concilie bijeen riep, en die het eigenlijke program uitmaakt van het komende heilig jaar.

Met de liturgische hervorming zijn de richtlijnen van de constitutie Sacrosanctum Concilium [570] krachtig ingevoerd en doorgevoerd, door met pastorale geest de voorzieningen te vermeerderen, opdat volgens de wens van de vaders 'de teksten en riten zo worden opgesteld, dat zij het heilige dat zij in tekenen aanduiden duidelijker tot uitdrukking brengen en dat het christenvolk dit heilige zo gemakkelijk mogelijk kan vatten en er door een volwaardige en actieve gemeenschapsviering in kan delen' Sacrosanctum Concilium [[570|21]]. Dergelijke beweegredenen hebben ons geleid tot het nieuwe missaal en de liturgie der uren en tevens tot de andere belangrijke herzieningen en vernieuwingen van de riten. Maar dat alles is slechts een inleiding: waar wij als herders van de Kerk naar moeten uitzien, zonder ons ooit voldaan te noemen, is, dat onze inspanningen op liturgisch terrein de hedendaagse mens moeten helpen echt te bidden; ze moeten hen onderrichten in het levende en persoonlijke contact van zijn wezen met Hem die van dat wezen de bron en het princiep is, met Hem die is onze Vader en, met Christus, ons tot het heil heeft gebracht in de Heilige Geest. De liturgische hervorming zou tot niets dienen, als ze niet in de Kerk het aantal ware aanbidders in geest en waarheid (Joh. 4, 23) [[b:Joh. 4, 23]] zou vermeerderen, die zich bewust zijn van hun waardigheid als lidmaat van Christus, die op buitengewone wijze aanwezig is in de cultusgemeenschap en die met ons zijn offer aan God opdraagt. vgl. Joseph G. Jungmann, De.. vgl. Joseph G. Jungmann, De praesentia Domini in communitate cultus, in Acta Congressus Internationalis de Theologia Concilii Vaticani II, Vaticaanstad, 1968, blz. 298 De wereld wordt heden niet gered zonder gebed.

Deze taak van innerlijke vernieuwing is des te meer levend, naarmate wij ons er meer rekenschap van geven te leven in een geseculariseerde wereld, zoals dat tegenwoordig heet, opgesloten in zichzelf en zijn zelfgenoegzaamheid, die niet om een God vraagt en die zegt geen behoefte te hebben noch te voelen aan Hem, tevreden in zijn eigen bevestiging en verscheurd door zijn eigen neurosen. Tot die wereld richt zich het evangelie: maar wij moeten ons afvragen, met welke doeltreffendheid, doordringendheid en vastberadenheid wij beantwoorden aan die bijna bovenmenselijke opdracht. Onze pastorale methoden zijn misschien niet altijd aangepast aan de eisen en behoeften van de hedendaagse mens die nochtans honger heeft naar God en heimwee naar zijn eigen tehuis zonder het te weten of te durven toegeven. Onze woorden laten hem misschien onverschillig. De systemen van een tijd, die beantwoorden aan de noodzaak van een verschillende sociologische samenhang, oefenen niettemin druk uit op een grondig veranderde maatschappij en mentaliteit. Welnu, de aanpassing van de pastorale methoden is een van de doeleinden geweest van Vaticanum II en wij hebben in ons leraarsambt voortdurend gewezen op de noodzaak daarvan: maar wanneer wij een eerlijk en open gewetensonderzoek willen doen, kunnen wij niet zeggen, dat deze vermaning al volledig de doeleinden heeft bereikt waartoe de bisschoppen Christus Dominus [[646|17]], de priesters Presbyterorum Ordinis [[704|13]] en de leken Apostolicam Actuositatem [[653|6.8.14]] zijn geroepen. De situatie van de maatschappij waarin wij leven noodzaakt ons derhalve allen om de methoden te herzien en met alle middelen te trachten te bestuderen, hoe aan de moderne mens de christelijke boodschap kan worden gebracht, waarin hij alleen het antwoord kan vinden op zijn vragen en de. kracht voor zijn opdracht tot menselijke solidariteit. Daarom hebben wij aan onze broeders in het episcopaat gevraagd gezamenlijk in de aanstaande bisschoppensynode de evangelisatie van de hedendaagse wereld te bestuderen: dat is een manier om te beantwoorden aan de opdracht van het Concilie, dat ons allen oproept tot algehele getrouwheid aan de plicht van de dienaren van Christus en uitdelers van de geheimen van God. (1 Kor. 4, 1) [[b:1 Kor. 4, 1]] Op die manier, menen wij, kan men met de kracht die ons ter harte gaat, blijven bijdragen tot de gelukkige synthese van 'nova et vetera', van overlevering en hervorming, van behoud en aanpassing van het erfgoed van het geloof, teneinde de onaantastbare rijkdom ervan op overtuigende wijze aan de mensen van onze tijd te presenteren.

Het is daarom overduidelijk, dat de inspanning tot aanpassing aan de nieuwe eisen niet tot stand kan worden gebracht ten koste van een verraad aan de onveranderlijke boodschap van de openbaring, van het heilig depositum dat wij moeten bewaken onder vermijding van profanas vocum novitates. (1 Tim. 6, 20) [[b:1 Tim. 6, 20]] Wij hebben sinds het Concilie als voortzetting en voltooiing van de heerlijke voorafgaande overlevering de bloei van een rijke ecclesiologie beleefd, die naast de christologie de waarheden van de Conciliedocumenten heeft verdiept. Niet altijd heeft dat proces gelijke tred gehouden met de ware kritische zin, met het pastoraal criterium, met het onpartijdig onderzoek en de wetenschappelijke deugdelijkheid die nodig zijn in tijden van grote werken. Vandaar de dubbele plicht de eeuwige en onaantastbare waarheid te versterken, zowel in de veranderde context van het onderzoek, de wetenschappelijke vooruitgang, het gemak van uitwisseling en publicatie, én de oude en eeuwige rijkdom van de boodschap van de Kerk tot uitdrukking te brengen in haar boventijdelijke geldigheid, haar aanpassend aan het moderne spraakgebruik en de moderne gevoeligheid. Onze documenten en de invoering van nieuwe instellingen, zoals de Internationale Theologische Commissie [d:132], zoeken een antwoord te zijn op deze dringende noodzaak; maar wij moeten naar voren kijken om de integriteit van heel de leer tot gelding te brengen, zonder enige verminking door toegeving aan vergankelijke modegrillen, in de vormen van het moderne taalgebruik, waaraan van haar kant geen andere voorwaarden worden gesteld dan die van absolute getrouwheid aan de openbaring en het onfeilbare leergezag van de Kerk, van respect voor de sensus fidelium en de stichting in de liefde. Wij verwachten evenveel van de loyale en opbouwende samenwerking van de hedendaagse theologen als bijdrage tot de aanpassing van het Evangelie aan de moderne cultuur, als er geweest is in andere beslissende eeuwen van de Kerkgeschiedenis.

Uit die goede verstandhouding moet op steeds groter schaal de dialoog met alle mensen worden voortgezet die het program is geweest van ons pontificaat en dat tot uitdrukking werd gebracht in onze eerste encycliek Ecclesiam Suam [91] en naar voren gebracht in de naam van onze Heer hetzij binnen de Kerk hetzij in het contact met de wereld - de niet-gelovige, niet-christelijke, niet-katholieke wereld - tot herstel van de menselijke betrekkingen, gebaseerd op de wederzijdse samenwerking, opbouwende oprechtheid, mildheid, voorzichtigheid. De wereld ziet op naar de Kerk en deze moet de capaciteiten hebben, de voorbereidselen treffen en de methoden aangeven die geschikt zijn om de dialoog te hernieuwen en te bevorderen die tot de verkondiging van het Evangelie van Christus leidt.

Die taak van evangelisatie moet ook groter vertrouwen inboezemen bij onze ges liefde diocesane en reguliere clerus, die kostbare medewerkers van de bisschoppen,. door de speciale en onvervangbare opdracht van het ambtelijk priesterschap geroepen om te midden van de gelovigen de weg van Gods genade te zijn, het brood van zijn sacramenteel lichaam en van zijn woord te breken, zijn tegenwoordigheid te bestendigen. De priesters hebben een periode van onbehagen, van pijn, van richtingloosheid doorgemaakt - en maken die hier en daar nog steeds door -, juist omdat zij zich er wel rekenschap van geven, dat de pastorale middelen dikwijls niet aangepast zijn aan de huidige, behoeften. Wij moeten een nieuwe inzet wagen om hen te helpen dit ogenblik te overwinnen en te voldoen aan de plicht die de Kerk heeft om aan de verschillende bedieningen tegemoet te komen, ze op alle manieren te vergemakkelijken, hun de daadwerkelijke middelen te bieden om hun taak uit te oefenen. Het Concilie heeft de bisschoppen opgedragen bijzondere zorg te wijden aan de eigen priesters Christus Dominus [[646|16]]: het ligt in de lijn van die opdracht, dat de clerus zich steeds meer bemind weet, dat er naar haar wordt geluisterd, dat ze betrokken wordt in de pastorale actie en geholpen in het steeds meer effectief maken van de pastorale methoden, die evenwel steeds fungeren als instrument, bij de enige realiteit die geldt, het gebed en de vereniging met God, 'de ziel van alle apostolaat', en die verkregen wordt in de beleefde godsvrucht tot de eucharistie en Maria en de voortdurende en vurige omgang met het woord van God. (1 Tim. 4, 16) [[b:1 Tim. 4, 16]]

Door dit werk van evangelisatie van de Kerk in de wereld willen wij ons op de eerste plaats scharen naast onze broeders in het episcopaat om hun dienst te verlichten. De pastorale zorgen en angsten van de bisschoppen- zijn oök de onze; en als wij de bekende veranderingen in onze verdienstelijke curie hebben ingevoerd, dan is dat alleen gebeurd om het contact en de samenwerking met het corps der bisschoppen steeds hechter en vruchtbaarder te maken, die immers Spiritus Sanctus posuit ... regere Ecclesiam Dei, quam adquisivit sanguine suo (Hand. 20, 28) [b:Hand. 20, 28].

Verenigd met hen, als Petrus met de apostelen, kijken wij naar de verrassende mogelijkheden die zich aan de pastorale actie van de Kerk in de wereld voordoen. Voor haar ontsluit zich een onmetelijk terrein, ter bewerking waarvan alle beschikbare krachten moeten worden ingezet met onvermoeibare edelmoedigheid en waakzaam begrip voor de tekenen des tijds. Het zou beangstigend zijn, als hier niet de theologische deugden van geloof en hoop op God te hulp kwamen. Er zijn in de wereld nog drieënhalf miljard mensen, onze broeders, tot wie de Heer eens beveelt te gaan en het Evangelie te prediken (Mt. 28, 19) [b:Mt. 28, 19]: en toch zijn wij vergeleken bij dezen. een kleine minderheid, de pusillus grex (Lc. 12, 32) [b:Lc. 12, 32], die toch in zijn kleinheid niet de rechtvaardiging moet vinden tot verzekerde berusting, maar de nederigheid en het vuur voor zijn gehoorzaamheid aan de zendingsopdracht van Christus.

Met deze bedoeling richten wij ons vol vertrouwen tot de katholieke leken en bovenal tot de jeugd, naar wie onze levendige sympathie en onze vaderlijke genegenheid uitgaan. Ondanks de tegengestelde schijn en de uitdagende en protesterende houding hebben wij vertrouwen in de jongeren. Tot hen, die nu nieuwe wegen van persoonlijke betrokkenheid zoeken, zouden wij de verontrustende woorden van het evangelie willen herhalen: Quid hicstatis tota die otiosi? (Mt. 20, 6) [b:Mt. 20, 6]. Hun dorst naar het absolute kan niet worden gelest door surrogaten van ideologieën en praktische ervaringen op dwaalwegen. Neen, de jongeren hebben in zich het vermogen, het karakter, de vindingrijkheid, de fantasie, de kracht, de geest van toewijding en opoffering, om hun eigen bijdrage te leveren tot de redding van hun broeders: Ite et vos in vineam meam (Mt. 20, 7) [b:Mt. 20, 7]. Het Tweede Vaticaans Concilie heeft de leken en de jeugd opgeroepen tot het werk van de evangelieverkondiging. vgl: Ad Gentes Divinitus [[[703|15.21]]] vgl: Apostolicam Actuositatem [[[653|15.21]]] Wij zijn blij te zien, dat deze richtlijnen in praktijk worden gebracht door een steeds groter aantal gemeenschappen, terwijl wij voor de toekomst hopen, dat een dergelijke actie nog meer verbreid zal worden, voor zover ze dat al niet is. Daar moeten wij naar uitzien, opdat de evangelieverkondiging haar vrijwillige medewerkers vinde in alle lagen van het kerkelijk leven. Meer daden en minder woorden: dat is de uitnodiging die wij richten tot allen die heden naar ons luisteren.

Eveneens moet worden gesproken over de charitatieve werkzaamheid van de Kerk in de wereld, die heden ten dage geroepen is tegenwoordig te zijn op onmetelijke fronten, om allen die lijden te helpen. Een prachtige bloei van initiatieven en van werkzaamheden zegt ons met de troostende woorden van de werkelijkheid, dat de zonen van de Kerk leven met het hart open voor alle tragedies in de wereld. Ons herhaald appel is niet zonder gehoor gebleven. De talrijke organisaties van caritas die in de verschillende landen bestaan, vertegenwoordigen een ontroerende kracht. En in het coördineren van de gezamenlijke initiatieven, en om ze daardoor meer nuttig en doeltreffend te maken, en niet om zich in de plaats ervan te stellen, vindt de Pauselijke Raad 'Cor Unum' [d:95] zijn natuur en doelstelling. Deze belooft ervoor te zorgen, dat in de toekomst de caritatieve actie van de Kerk steeds succesvoller zal worden. Tot die gezamenlijke inzet van actie en edelmoedigheid nodigen wij al onze zonen uit, alsmede alle mensen van goede wil, aangezien ze tegemoet komt aan de tragische en dramatische aanvragen om hulp - bijvoorbeeld die welke ons op het ogenblik bereiken uit Afrika - om de vitaliteit en geloofwaardigheid van het eigen geloof te manifesteren en de gebundelde kracht voor de burgerlijke-vooruitgang van de volkeren.

'Ontwikkeling is de nieuwe naam van de vrede' hebben wij geschreven als besluit van de encycliek Populorum Progressio [266] Populorum Progressio [[266|87]]; en die naam is het equivalent van de liefde. De Kerk is geroepen om de vrede| en de vooruitgang te begunstigen in de liefde die voortspruit uit het hart van Christus; zij weet heel goed, dat aan Christus, verborgen in de geringste der broeders, alle diensten, hoe klein en verborgen ook, worden bewezen, aan wie honger heeft, of dorst, of wie beroofd is van kleding of huis, en wie ziek is of gevangen (Mt. 25, 34-36) [[b:Mt. 25, 34-36]]; aan wie zonder onderwijs is en zonder waardigheid, aan de vernederden, de verdrukten, de uitgestotenen door etnisch of raciaal vooroordeel. Omdat de Kerk weet, dat het uiteindelijk oordeel zal gaan over de liefde en over de rechtvaardigheid, staat zij altijd ten dienste van de mensen, haar zonen en broeders: ze tracht met alle middelen waarover ze beschikt de vrede, de ontwikkeling van minder bedeelde volken te begunstigen door met geduld en met hoop in de zachtmoedigheid van Christus te strijden voor de komst van betere tijden. Ze werkt als het zuurdesem in het deeg, door de mensheid steeds meer bewust te maken van die noodzakelijke onderlinge solidariteit. Zoals wij hebben geschreven in de reeds genoemde encycliek:

'Het uur van handelen heeft geslagen, want het leven van zoveel onschuldige kinderen, de toegang van zoveel noodlijdende gezinnen tot menselijke levensomstandigheden, de vrede van de wereld en de toekomst van de beschaving staan op het spel. Het is nu aan de mensen en aan de volkeren de hand aan een zo belangrijk werk te slaan.' Populorum Progressio [[266|80]]

Op deze weg staat de Kerk schouder aan schouder met allen die onbaatzuchtig het lot van de mensheid ter harte nemen.

Ofschoon deze toespraak van ons zich veeleer richt op interne aspecten van het kerkelijk leven, zouden wij in deze samenhang hier: toch een overzicht willen geven van de officiële relaties die de Heilige Stoel onderhoudt met vele van de staten waarin de gemeenschap der volkeren is georganiseerd: aan hun diepere motiveringen en aan hun karakteristieken.

Vanaf het jaar waarin wij het pontificaat op ons namen tot nu toe, is het aantal van die staten 'steeds groter geworden, tot het zich bijna heeft verdubbeld. Opgemerkt moet Worden dat de landen die zich hebben gevoegd bij die welke reeds door diplomatieke betrekkingen bij de Heilige Stoel waren aangesloten, grotendeels landen met een oude katholieke traditie, daartegenover juist merendeels niet-westerse en niet-christelijke landen zijn.

Bij het positief ingaan op het voorstel steeds talrijker betrekkingen van dien aard 'aan te knopen, lieten wij ons niet alleen leiden door beleefdheid of motiveringen van voordeel die dikwijls edelmoedig werden aangedragen door wie er beleefdheidshalve het initiatief toe namen; evenmin door een verlangen van menselijke bevestiging of de poging ons te mengen in een terrein dat vreemd is aan de zending van de Kerk en de Heilige Stoel; maar juist door het bewustzijn van een plicht - of althans van een motief - die haar juist door haar geestelijke en godsdienstige roeping aangaat.

Het komt ons inderdaad voor, dat zo verschillende volkeren, die zeker van ons geen steun kunnen verwachten op politiek terrein of geen materiële hulp, toch aan de stoel van Petrus iets vragen dat deze kan geven, en zelfs niet mag weigeren te geven, en dat zij misschien ook alleen met zo'n onbetwiste duidelijkheid en de autoriteit die voortspruit uit haar geschiedenis en niet minder uit haar natuur kan geven: een inspiratie, dat wil zeggen, een oriëntering, een morele inspiratie, dat allen, hoe vaag ook soms, de plicht voelen het leven van de naties en hun wederzijdse betrekkingen te bezielen en te leiden. Dat is het wat de Heilige Stoel doet, niet alleen door princiepen te verkondigen, maar ook door deel te nemen - ook als lid met volledig recht, hoewel met heel specifieke eigenschappen - aan het leven van de internationale gemeenschap en er op passende wijze de problemen en verantwoordelijkheden van te delen.

Zonder erop uit te zijn, verwerpt de Heilige Stoel het normalerwijze niet, is zij er integendeel blij om, de uitnodiging te kunnen aannemen tot een relatie waarin zij een middel ziet tot dienstbaarheid overeenkomstig haar mogelijkheden en functies.

Wat haar betreft, wil zij deze betrekkingen zien in een sfeer van vertrouwen en loyaliteit: met respect voor de soevereiniteit en de rechten van al die staten, maar vrij in de uitdrukking van haar oordeel ter handhaving van de rechten en het leven van de kerk, alsook ter erkenning van de prerogatieven van de menselijke persoon en het respect voor iedere wettige eis van de geest en de morele orde; betrekkingen daarom tot eensgezinde goede samenwerking ten dienste van de grote gemeenschappelijke belangen van alle staten en de gehele gemeenschap der volkeren.

Dat is de geest die de Heilige Stoel heeft geleid in haar actie voor de vrede. Wij geloven niet, dat wij ons hier op dit gebied kunnen beperken tot steun aan initiatieven van anderen: die wij, indien ze goed zijn, natuurlijk bemoedigen, zegenen, met de verzekering, dat men altijd op onze bereidwillige steun kan rekenen. Deze verplichting ons zoveel als mogelijk tot actieve bevorderaars van vrede en vredestichting te maken, blijft voor ons bestaan, vooral daar waar het werk van anderen ontbreekt of minder goed slaagt of onvoldoende is: niet door ons in de plaats te stellen van de meer direct verantwoordelijken, maar omdat wij ons ervan bewust zijn, dat niemand er tegenover God meer verantwoordelijkheid voor draagt dan wij.

Op deze weg verder te gaan, beletten ons noch het bewustzijn van de beperktheid van onze middelen, noch de ontmoediging wegens de geringe resultaten of de steeds weer rijzende moeilijkheden. Maar de gedachte aan de voldane plicht is ons een steun; en het vertrouwen, dat de vrede, hoewel moeilijk toch mogelijk, tenslotte toch in de geesten en wil van de mensen zal heersen.

Dat bewustzijn heeft de Heilige Stoel ertoe geleid, juist in deze dagen, positief te reageren op een uitnodiging deel te nemen aan de conferentie voor veiligheid en samenwerking in Europa, die begin juli in Helsinki zal worden gehouden. Een initiatief-dat niet alleen Europa aangaat, maar, door wat het betekent, de gehele familie der naties, De deelneming van de Heilige Stoel, ongetwijfeld een bescheiden deelneming zoals past bij haar eigen situatie, wil een uitdrukking zijn van bemoediging tot een moeilijke onderneming en tevens het grote belang onderstrepen van het recht en de morele factoren als voorwaarden die het succes ervan kunnen verzekeren.

Hiermee hangt samen, volgens onze mening, hoewel op verschillend niveau, op welk een uitgestrekt terrein van pastorale, opvoedkundige, missionaire, sociale en internationale actie - een terrein dat de Kerk volgens haar roeping moet bestrijken door de heiliging van haar leden, door de geestelijke redding van de wereld en door de vooruitgang der volkeren - alle beschikbare krachten zich betrokken moeten voelen. Een nieuwe impuls van leven en edelmoedigheid, een nieuwe begeestering van geloof en werken moet heel de maatschappij doordringen door de perspectieven die zich voor haar openen. Wij moeten ons ervan bewust zijn, dat een beslissend uur heeft geslagen op de klok der wereldgeschiedenis. En allen moeten wij ons, verenigd in de liefde en bewogen door diepe eensgezindheid van bedoelingen, bewust zijn te zijn geroepen om mee te werken aan het werk dat God wil van ieder van ons, voor de eer van zijn naam, voor de komst van zijn rijk. Hoewel herhaaldelijk lastig gevallen door scharen tegenstanders, draagt de kerk, die uit het Concilie in hernieuwd aanschijn naar voren is getreden, het zaad in -zich van nieuwe vitaliteit, die het beste doet hopen voor een krachtige bloei van heiligheid en werken in de genade van God. Het zijn niet de verdeeldheden, het wanbegrip, de wederzijdse verdachtmakingen die het werk van de Kerk bevorderen op het huidige ogenblik; die doen haar afbreuk en verlammen haar. De verwarring op leerstellig gebied en het gebrek aan tucht doen op het gelaat van de Kerk de stralende schoonheid van de bruid van Christus verbleken en de lijnen ervan vervagen voor de ogen van de gelovigen en van allen die naar haar opzien als de stad op de berg (Mt. 5, 14) [[b:Mt. 5, 14]], als de banier geheven boven de naties. (Jes. 5, 26) [[b:Jes. 5, 26]] Niet zo, niet zo kan aan de wereld van vandaag, die van binnen wordt bedreigd door ideologieën en praktijken die in tegenspraak zijn niet alleen met het evangelie maar ook met de menselijke waardigheid zelf, niet zo kan de wereld het voorbeeld worden gegeven dat ze nodig heeft, maar door haar de evangelische deugden te tonen van armoede, van nederigheid, van zuiverheid, van geduld, van liefde, van heldhaftigheid. Vandaar de noodzaak van een krachtige opleving van de evangelische geest, die wij zo graag zien in het initiatief van het heilig jaar: een beweging van verzoening, inwendige heiligheid en broederlijke solidariteit, die zijn hoogtepunt zal vinden in Rome in het komende jaar 1975, en die reeds in alle lokale kerken is begonnen sinds het laatste pinksterfeest. Een diepgaande geestelijke vernieuwing moet de christenen bezielen, moet hen de plicht doen voelen het zout der aarde te zijn, het licht der wereld. (Mt. 5, 13-14) [b:Mt. 5, 13-14].

De Kerk! Welk een gave heeft de Heer ons geschonken in zijn Kerk!

'Zij is nederig en majestueus. Zij is geroepen iedere cultuur in zich op te nemen en iedere waarde, en wil juist in deze tijd de haard zijn van de kleinen, van de armen, van de eenvoudige en ellendige menigte. Ze houdt geen ogenblik op ... Hem te beschouwen die tegelijk de Gekruisigde en de Verrezene is, de Man van smarten en de glorievolle Heer - de Gevangene van de wereld en de Zaligmaker van de wereld.' in La Teologia dopo il Vaticano II, Brescia 1967, blz. 327 [[1512]]

De Kerk! Dat is het amechtig kreunen van heel ons leven, het onophoudelijk zuchten vermengd met het lijden en bidden van deze jaren van ons pontificaat, sinds de Heer ons de zorg voor zijn schapen en lammeren heeft willen toevertrouwen als onderpand van een geheimzinnige liefde waarvan wij de geheime draden pas zullen ontdekken in de hemel en die ons op onze beurt dag na dag verplicht tot een antwoord van liefde: Tu seis, quia ama te (Joh. 21,15-17) [b:Joh. 21,15-17]. Die liefde voor Christus en de Kerk heeft ons gedrongen er in deze jaren de eenheid en volledige eensgezindheid van te bewaren en te garanderen. De genade van God heeft ons daarbij geholpen: maar wij moeten alles doen, samen met onze broeders in het episcopaat, met de priesters, met de leken, dat deze eenheid, die troostende vrucht en teken van herkenning is voor de wereld (Joh. 17, 21-23) [[b:Joh. 17, 21-23]], blijft bestaan, zich versterkt, groter wordt. Het is het laatste gebod van Christus vanaf het altaar van het laatste avondmaal: Ut omnes unum sint! (Joh. 17, 23) [b:Joh. 17, 23]. Zoals dat gebod met de openhartige samenwerking van onze gescheiden broeders zal voortgaan de oecumenische actie, die met zoveel hoop en zoveel succes is begonnen, te bewegen en te steunen, zo ook moet zij de gangen ondersteunen van de Kerk waaraan wij ons hart en ons leven hebben gegeven. Naar haar gaan onze gemeenschappelijke liefde, onze gedachten, onze dienstbaarheid, opdat zij het zichtbare teken moge zijn van de liefde van God voor de mensheid, het sacrament der redding:

Moeder van de heiligen, beeld
van de hemelse stad;
van het onvergankelijke Bloed
de eeuwige bewaarster ...
oord van hen die hopen,
Kerk van de levende God! La Pentecoste [[5986]]

Het zijn woorden van diepe betekenis van een grote literaire geest, van wiens dood wij in het jaar 1973 het eeuwfeest vieren, Alexander Manzoni. Maar om onze liefde tot de Kerk uit te drukken met de woorden van, om zo te zeggen, een genie van heiligheid, die wij eveneens dit jaar hebben herdacht, zuster Theresia van het kind Jezus:

Ik houd van de Kerk, mijn moeder! vgl: 1957, blz. 229 [[[3958]]]

Moge ons allen in deze liefde versterken de allerheiligste maagd, moeder van de kerk, aan wie wij met vurige hoop onze pauselijke dienst en u allen, dierbare broeders en zonen, toevertrouwen. En om ons allen te versterken in de gezamenlijke voornemens van getrouwheid dale neer de goddelijke zegen, waarvan de onze slechts het onderpand en de weerglans wil zijn:

in Nomine Patris
et Filii
et Spiritus Sancti!