Venerabiles Fratres

Eerbiedwaardige Broeders,
Kardinalen der Heilige Roomse Kerk,
Aartsbisschoppen en
Bisschoppen

die hier aanwezig zijt of in de geest deelneemt aan de plechtige ritus, die het stempel zet op de belasting van onze nederige persoon met de grote taak van het op­perherderschap en gij allen Dierbare Gelovigen uit alle delen der aarde en uit alle lagen der maatschappij, die hoewel belaagd door duizenden zorgen voor het tegen­woordige leven, toch de geestelijke rijkdommen van het toekomstige leven waarop onze blik gericht be­hoort te zijn niet vergeet, wij groeten u allen met een hart vol vaderlijke liefde.

Wij zijn verzameld bij het heilig gedenkteken van de Prins der Apostelen, op het ogenblik, dat de voortzet­ting van diens geestelijk ambt aan ons is toevertrouwd. In dit gedenkwaardig uur menen wij de stem te horen van Sint-Petrus, die tot ons komt over de eeuwen heen. Maar ook luisteren wij gaarne naar de stem van beide Johannessen, die Christus het meest nabij waren en het nog zijn, en wier zoetklinkende en eervolle naam het ons behaagd heeft aan te nemen. In deze dagen vol raadselen en zorgen voor ons leggen wij ons oor te luisteren naar de stemmen dezer aarde. Het is ons dan een troost en aanmoediging te vernemen met welk een vreugde en blijdschap onze verheffing tot de pauselij­ke waardigheid begroet is. Maar van de andere kant leren zij ons ook zien, welk een verscheidenheid en welk een zwaarte aan lasten ons op de schouders ge­legd is. Wij constateren met angst en zorg welke taken het zijn, die ons van verschillende kanten en op ver­schillende wijzen worden toegewezen. Ieder is er daar­bij op bedacht deze te omschrijven en te beperken al naargelang zijn eigen geesteshouding, zijn persoonlijke ervaring en zijn eigen opvattingen betreffende het le­ven van de eenling en van de gemeenschap. Sommigen immers verwachten van de Paus, dat hij zich een staatsman zal tonen of een diplomaat of een man van wetenschap, een organisator van het leven der ge­meenschappen of iemand die open staat voor alles wat maar zonder onderscheid als progressief in het moder­ne leven wordt aangediend.

Welnu, Eerbiedwaardige Broeders en Dierbare Gelo­vigen, zij allen zijn ernaast. Zij vormen zich van de opperherder een beeld, dat niet overeenkomt met het echte en werkelijke ideaal. Want de nieuwe Paus is in het kader van de wisselvalligheden van dit leven als de zoon van Jacob, die zijn broeders in miserabele toe­stand ontmoet, hun in alle tederheid zijn hart bloot­legt en in tranen uitbarst onder de woorden: "Ik ben uw broeder Jozef".

De nieuwe Paus, het zij nogmaals gezegd, verwezen­lijkt vóór alles in zichzelf het prachtige beeld van de Goede Herder, dat de evangelist Joannes ons geeft met de woorden van de Goddelijke Verlosser zelf: "Ego sum ostium ovium", Hij is de poort tot de schaapstal. In deze schaapstal van Jezus Christus kan niemand binnenkomen, zo hij niet geleid wordt door de opperherder, en de mensen kunnen alleen zeker er van zijn, het heil deelachtig te worden, indien zij met hem verbonden zijn. De Paus van Rome is immers de plaatsbekleder van Christus op aarde en hij vertegen­woordigt op aarde Diens persoon. Wij behoeven slechts het beeld van de herder, zoals het ons in de Heilige Schrift met zoveel rijkdom aan bijzonderheden wordt beschreven voor de geest te halen.

Eerbiedwaardige Broeders en Dierbare Gelovigen, wij maken de vermaningen en uitnodigingen van de pausen van alle tijden en in het bijzonder van onze onvergete­lijke voorganger Pius XII [d:241] tot de onze en doen dit te­vens door er de meeste nadruk op te leggen, dat wij voor alles herder van de gehele kudde willen zijn. Alle andere menselijke hoedanigheden, de wetenschap, het inzicht, de diplomatieke tact, de organisatorische ga­ven kunnen weliswaar de regering van een Paus luis­ter bijzetten, en haar aanvullen, maar nooit en op geen enkele wijze de plaats innemen van zijn taak als her­der.

Vóór en boven alles moet de Paus bezield zijn van de ijver van de Goede Herder en als zodanig bereid zijn tot elk heilig waagstuk, consequent en recht door zee tot het uiterste. "De Goede Herder geeft zijn leven voor zijn schapen". Vóór alles is de Kerk de schaapstal der kudde en de herder "gaat de kudde vooruit" en alle schapen volgen hem. Als het nodig is bindt hij ook de strijd aan met de wolven, om zijn lammeren te verdedigen. Maar dan verwijdt zich de horizon. "En ik heb andere schapen, die niet tot deze schaapstal be­horen, ook zij moeten door mij worden teruggevoerd. Zij zullen mijn stem horen en zij zullen één enkele kud­de zijn onder één herder". Ziedaar het probleem der missie in geheel zijn omvang en schoonheid. Het vormt de eerste en grootste zorg voor de Paus, zij het dan niet zijn enige. Het is een van de vele zorgen, die op gelijke lijn staan. Maar meer nog dan op de daad, komt het neer op de geest waarin het werk wordt verricht. Elk pontificaat krijgt het eigen karakter van degene, die het als persoon draagt. Zeker alle fysionomieën van de pausen die elkander in de loop der eeuwen heb­ben opgevolgd, weerspiegelen zich in het aangezicht van Christus, van de Goddelijke Leermeester, die de wereld bewandeld heeft om de goede leer en het licht van zijn openbaring en voorbeeld te verspreiden. Zij behoren dit ook te doen.

Nu zijn de goddelijke onderrichtingen en de grote leer, die erop gegrondvest is, samen te vatten in zijn woor­den: "Leert van mij, die zachtmoedig en nederig van harte is". De zachtmoedigheid en nederigheid. God­vruchtige zielen, vurige zielen over de gehele wereld, wij smeken u: bidt voor de Paus om van God te ver­krijgen, dat hij de deugd van zachtmoedigheid en van nederigheid zo volmaakt mogelijk mag beoefenen. Wij zijn ervan overtuigd, dat dit grote rijkdom zal opleve­ren. Zo zal de voortzetting van het bij uitstek geeste­lijke werk van de vader der gelovigen dan ook in de hoogste mate ten voordeel strekken, evengoed als de tijdelijke en wereldlijke en sociale orde.

Het moge ons tenslotte vergund zijn, Eerbiedwaardige Broeders en Dierbare Gelovigen, op een gelukkige sa­menloop te wijzen, die ons hart met grote vreugde ver­vult. De 4e november, die voortaan de verjaardag zal zijn van de kroning van de nieuwe Paus, valt op de dag waarop de gehele Kerk het liturgisch feest van de heilige Carolus Borromeus viert. De figuur van deze aartsbisschop van Milaan, die tot de grootste zieleher­ders van alle eeuwen in de kerkgeschiedenis behoort, was ons steeds uitermate dierbaar en zal dat ook steeds blijven. Het was bij de kostbare relikwie van zijn hart, die in Rome in de aan hem toegewijde Kerk aan de Via del Corso wordt vereerd, dat wij thans 35 jaren geleden bisschop werden gewijd.

Het leven van Gods Kerk heeft tijden van stilstand en van wederopbloei gekend. In een daarvan heeft Gods voorzienigheid aan de heilige Carolus Borromeus de verheven taak toegewezen om op uitzonderlijke wijze medewerking te verlenen bij de wederopbouw van de kerkelijke orde. Zijn deel aan de tenuitvoerlegging van de hervormingen van het Concilie van Trente [d:21], het voor­beeld dat hij daarmee gaf in het diocees van Milaan en van Italië verschafte hem de roemrijke titel van leer­meester van de bisschoppen. Zo was hij ook raadsman van de pausen en een lichtend voorbeeld van bisschop­pelijke heiligheid.

In het verloop van de plechtige riten van de pauskro­ning is het toegestaan de namen van enkele heiligen toe te voegen, waarvoor de nieuwe Paus een bijzondere devotie heeft. Wanneer wij dan straks aan het "Sancte Carole, tu illum adjuva" gekomen zijn, wilt ge dus wel op vurige wijze en eensgezind uitdrukking geven aan uw verlangens voor het verkrijgen van de genade, die de heilige Carolus, onze beschermer, zoals wij hem noemen, en hij nu en steeds zal willen zijn, ons zal schenken.