Opdat de zieke of gehandicapte mens ten volle zijn plaats mag innemen in de maatschappij en in de Kerk

Dierbare broeders en zusters.

De christengemeenschap heeft altijd een bijzondere aandacht gehad voor de zieken en voor alle vormen van lijden. Getrouw aan deze lange traditie maakt de universele kerk zich op om, in hernieuwde geest van dienstbaarheid, de eerste Wereldziekendag te vieren als een bijzondere gelegenheid om ons op te wekken tot een houding van luisteren, bezinning en daadwerkelijke betrokkenheid bij het grote geheim van lijden en ziekte. Vanaf februari 1993 zal deze dag ieder jaar op het feest van Onze Lieve Vrouw van Lourdes worden gevierd met de bedoeling dat de gelovigen "op deze dag meer dan anders zullen bidden, van hun meeleven zullen getuigen, het lijden zullen opdragen voor het welzijn van de kerk. De viering van deze dag wil ook voor iedereen een uitnodiging zijn om in het gelaat van onze lijdende medemens het Gelaat te herkennen van Christus, die door zijn lijden, dood en verrijzenis het heil van de mensheid heeft bewerkt " Lettera per l'Istituzione della Giornata Mondiale del Malato [[868|3]]. Deze dag wil zich daarnaast ook richten tot alle mensen van goede wil. Immers, de fundamentele vragen die de realiteit van het lijden ons stelt, en het beroep dat op ons wordt gedaan om aan ieder die lijdt, lichamelijke en geestelijke bijstand te verlenen, gelden niet uitsluitend voor de gelovigen; ze gaan de hele mensheid aan, getekend als zij is door de beperktheden van haar sterfelijk bestaan.

Helaas zijn het voor veel mensen werkelijk dramatische omstandigheden waarin wij ons op deze eerste werelddag voorbereiden: de gebeurtenissen van de laatste maanden wijzen ons niet alleen met nadruk op de dringende noodzaak te bidden om de hulp van omhoog, maar ze doen ons ook beseffen dat op korte termijn nieuwe initiatieven genomen moeten worden om mensen te helpen die in nood verkeren en niet langer kunnen wachten. Wij hebben allen die droeve beelden voor ogen van mensen en hele volken die, verscheurd door oorlogen en conflicten, bezwijken onder de last van vermijdbare rampen. Kan men wel zijn blikken afwenden van de smekende gezichten van zoveel mensen, en met name kinderen, die nog maar een schaduw zijn van zichzelf door allerlei onheil waarvan zij ten gevolge van egoïsme en geweld slachtoffer zijn? Kan men al die mensen vergeten die in medische inrichtingen ziekenhuizen, klinieken, leprozerieën, inrichtingen voor gehandicapten, bejaardenoorden of in hun eigen huis een lijdensweg gaan waaraan vaak geen aandacht wordt geschonken, een lijden verduren dat soms op maar gebrekkige wijze verzacht wordt, en dat zelfs steeds erger wordt omdat het aan aangepaste hulp ontbreekt?

Ziekte, in de ervaring van iedere dag beleefd als een tekortschieten van de natuurlijke levenskracht, wordt voor mensen die geloven een uitnodiging om deze nieuwe en smartelijke situatie in een gelovig perspectief te plaatsen. Hoe zouden we anders in zulk een beproeving de positieve bijdrage van dat lijden kunnen ontdekken? Hoe zouden wij zin en waarde kunnen geven aan de angst, de zorgen, het lichamelijk en geestelijk lijden, die ons, sterfelijk bestaan vergezellen? Hoe een rechtvaardiging vinden voor het verval van krachten in de ouderdom en het definitieve ogenblik van de dood, waaraan geen wetenschappelijke vooruitgang een eind zal kunnen maken? Slechts in Christus, Mens geworden Woord, Verlosser van de mens en Overwinnaar van de dood, kan men een bevredigend antwoord vinden op zulke fundamentele vragen.

In het licht van de dood en verrijzenis van Christus verschijnt de ziekte niet langer meer als een puur negatieve gebeurtenis, maar wordt zij gezien als een 'bezoek van God', als een gelegenheid "om de liefde op te wekken, om liefdewerken jegens de naaste in het leven te roepen, om de hele menselijke beschaving te veranderen in een 'beschaving van liefde'" Salvifici doloris [[714|30]].

De geschiedenis van de kerk en van de christelijke spiritualiteit getuigt hiervan overduidelijk. Hoeveel schitterende bladzijden zijn er niet in de loop der eeuwen geschreven die getuigen van heldhaftige moed als vrucht van lijden dat aanvaard en opgedragen werd in vereniging met Christus! En hoeveel even bewonderenswaardige geschiedenissen werden er niet opgetekend over de nederige dienst aan armen en zieken, in wier lijdend lichaam de tegenwoordigheid herkend werd van de arme en gekruisigde Christus.

De viering van de Wereldziekendag - wat betreft haar voorbereiding, verloop en doelstellingen - wil méér zijn dan een uitwendige manifestatie rond overigens prijzenswaardige initiatieven; ze wil de mensen er diep van doordringen dat de menselijke en christelijke dienst aan allen die lijden, een grote bijdrage is tot een betere verstandhouding onder de mensen en daarmee ook tot het bouwen van werkelijke vrede. Deze viering gaat van de vooronderstelling uit dat de overheden, de internationale organisaties en alle mensen van goede wil een bijzondere aandacht besteden aan mensen in nood en aan zieken. Dit geldt allereerst voor de ontwikkelingslanden in Latijns Amerika, Afrika en Azië, waar de gezondheidszorg nog in veel opzichten ernstig tekort schiet. Door middel van de viering van de Wereldziekendag wil de kerk bevorderen dat, door een grotere betrokkenheid jegens die volkeren, men aan het thans bestaande onrecht een eind zal maken door voor hun noden aanzienlijk meer menselijke, geestelijke en materiële hulpmiddelen ter beschikking te stellen. Vandaar dat ik in het bijzonder een beroep doe op de burgerlijke autoriteiten, de wetenschappers en op allen die werkzaam zijn voor de zieken. Laten zij ervoor waken hun werk puur ambtelijk of met onverschilligheid te verrichten! Ze moeten goed voor ogen houden dat het beheer van de openbare gelden vereist dat deze niet verspild of onnadenkend gebruikt worden, opdat door verstandig en eerlijk beheer de beschikbare middelen worden aangewend voor het voorkomen van ziekten en voor de verpleging van zieken die het werkelijk nodig hebben. Het in onze tijd zo sterk levend verlangen naar een meer humane geneeskunde en ziekenzorg vraagt om een uitdrukkelijker antwoord. Maar voor een meer menselijke en aangepaste gezondheidszorg is het van fundamenteel belang uit te gaan van een transcendente visie op de mens die in de zieke, beeld en kind van God, duidelijk de waarde en heiligheid van het leven benadrukt. Ieder mens heeft met ziekte en lijden te maken: liefde voor mensen die lijden wordt dan het teken en de maatstaf van de graad van beschaving en ontwikkeling van een volk.

Moge deze Wereldziekendag, waarop u, dierbare zieken waar ter wereld ook, centraal staat, voor u de verkondiging betekenen van de levende en troostrijke aanwezigheid van de Heer. Wanneer uw lijden in onwrikbaar geloof wordt aanvaard en gedragen in verbondenheid met het lijden van Christus, krijgt het onmetelijke waarde voor het leven van de kerk en het heil van de mensheid. Moge deze speciale dag voor u, die werkzaam bent in de gezondheidszorg en die geroepen bent om door uw voorbeeld te getuigen van rechtvaardigheid en liefde, een dringende uitnodiging betekenen om met uw veeleisend werk door te gaan in edelmoedig besef van de diepste waarden van de mens, met eerbied voor de menselijke waardigheid, en opkomend voor het leven, vanaf het prille begin tot aan zijn natuurlijk einde. Moge deze eerste Wereldziekendag voor de herders van het christenvolk, voor alle geledingen van de kerkgemeenschap, voor de vrijwilligers en met name voor hen die in het ziekenpastoraat werkzaam zijn, een aansporing en bemoediging zijn om met hernieuwd elan door te gaan met de dienst aan de beproefde en lijdende mens.

Zoals de maagd Maria op de Calvariëberg onder het kruis stond van haar Zoon, zo staan wij op het feest van Onze Lieve Vrouw van Lourdes, wier heiligdom aan de voet van de Pyreneeën een tempel schijnt van het menselijk lijden, bij het kruis van smart en eenzaamheid van zoveel broeders en zusters; wij willen hen moed inspreken, wij willen in hun lijden delen om het op te dragen aan de Heer van het leven, in geestelijke verbondenheid met de hele kerk. Moge Maria, 'heil van de zieken' en 'moeder der levenden' ons tot steun zijn en ons hoop geven. Moge zij door de viering van de Wereldziekendag onze toewijding en medeleven doen toenemen voor hen die beproefd worden. Moge zij ons gelovig verwachten versterken waarmee wij uitzien naar de stralende dag van ons heil, wanneer voorgoed alle tranen uit onze ogen zullen worden weggewist (Jes. 25, 8) [[b:Jes. 25, 8]].

Moge het ons nu al gegeven zijn, temidden van al onze wederwaardigheden (2 Kor. 7, 4) [[b:2 Kor. 7, 4]], een voorproef te smaken van die alles overtreffende vreugde die Christus ons heeft beloofd en die niemand ons kan ontnemen (Joh. 16, 22) [[b:Joh. 16, 22]].

Ik schenk u allen mijn apostolische zegen. Vanuit het Vaticaan, 21 oktober 1992.

Paus Johannes Paulus II