Tot de deelnemers aan de XIV Publieke Zitting van de Pauselijke Academies

Heren Kardinalen,
vereerde Broeders in het Bisschopsambt en het Priesterschap,
illustere Presidenten en Academici,
Dames en Heren

Ik ben verheugd jullie te begroeten en te ontvangen ter gelegenheid van de Publieke Zitting van de Pauselijke Academies [al:8], het hoogtepunt van de vele activiteiten van het jaar. Ik groet Mons. Gianfranco Ravasi, President van de Raad voor de Samenwerking tussen de Pauselijke Academies en ik dank hem voor vriendelijke woorden die hij aan mij gericht heeft. Ik groet tevens de Presidenten van de Pauselijke Academies, de Academici en de leden hier aanwezig. De Publieke Zitting van vandaag, tijdens de welke in mijn naam de Prijs van de Pauselijke Academies is verleend geworden, behandelt een thema dat in de context van het Jaar van de Priester [d:254] van bijzonder belang is: “De theologische vorming van de priester.”

Vandaag, op de gedachtenis van Sint-Thomas van Aquino [d:242], de grote Leraar van de Kerk, zou ik graag aan jullie enkele gedachten willen voorleggen omtrent het doel en de bijzondere zending van de verdienstelijke, culturele Instituten van de Heilige Stoel waarvan jullie deel uitmaken en die zich mogen beroepen op een rijke en gevarieerde traditie van onderzoek en inzet in diverse sectoren. Inderdaad de jaren 2009-2010 zijn voor enkele van deze instituten een bijzondere verjaardag en bijkomende reden om de Heer te danken. Zo herdenkt de Pauselijke Romeinse Academie van de Archeologie haar stichting twee eeuwen geleden in 1810 en haar omvorming tot Pauselijke Academie in 1829. De Pauselijke Academie van Sint Thomas van Aquino [d:102] en de Pauselijke Academie Cultorum Martyrum [d:192], beiden gesticht in 1879, hebben hun 130ste verjaardag herdacht. De Pauselijke Internationale Maria Academie [d:181] heeft de 50ste verjaardag van haar omvorming tot Pauselijke Academie gevierd. Tot slot hebben de Pauselijke Academie van Sint Thomas van Aquino [d:102] en deze van de Theologie [d:103] herdacht dat zij een decennium geleden, in 1999 met het Motu proprio Inter munera academiarum [2513], welke precies de datum draagt van 28 januari, vernieuwd zijn geworden.

Er zijn dus vele aanleidingen om het verleden opnieuw op te roepen door middel van een aandachtige lezing van de gedachten en ondernemingen van de Stichters en van hen die hun best hebben gedaan om deze Instituten verder te ontwikkelen. Maar de retrospectieve blik en de herinnering aan het roemrijke verleden kunnen niet de enige benadering van deze gebeurtenissen zijn. Zij roepen voornamelijk de taak en verantwoordelijkheid van de Pauselijke Academies [d:41] in herinnering om trouw de Kerk en de Heilige Stoel te dienen en in het heden de rijke en diverse opdracht, die reeds kostbare vruchten in het recente verleden heeft voortgebracht, te vernieuwen. De huidige cultuur –en nog méér de gelovigen van deze cultuur- vragen van de Kerk een voortdurende bezinning en actie in de verschillende domeinen waarin nieuwe problemen zich voordoen. Deze domeinen zijn ook de sectoren waarin jullie actief zijn zoals het theologische en filosofisch onderzoek; de reflectie over de figuur van de Maagd Maria; de studie van de geschiedenis, de monumenten; de erfenis van de getuigenissen van de eerste christenen, te beginnen met de martelaren; de delicate en belangrijke dialoog tussen het christelijk geloof en de artistieke creativiteit waaraan ik de Ontmoeting met de personen uit de wereld van de kunst en de cultuur [3256] heb gewijd welke zich heeft voorgedaan in de Sixtijnse Kapel 21 november jl. Jullie zijn geroepen om aan deze delicate terreinen van onderzoek en inzet een gedegen, competente en geestdriftige bijdrage te leveren opdat geheel de Kerk, en in het bijzonder de Heilige Stoel, zou kunnen beschikken over de gelegenheden en de aangepaste taal en middelen om in dialoog te treden met de huidige culturen en krachtdadig te antwoorden op de vragen en uitdagingen die aan de Heilige Stoel gericht worden in de verschillende gebieden van de menselijke kennis en ervaring.

Zoals ik meerdere keren heb gesteld, is de huidige cultuur sterk onderhevig aan zowel een visie die gedomineerd wordt door het relativisme en het subjectivisme als ook door methoden en houdingen die soms oppervlakkig en zelfs banaal zijn, dat de ernst van het onderzoek en de reflectie geschaad worden en als gevolg ook de dialoog, de confrontatie en de interpersoonlijke communicatie. Daarom lijkt het dringend en noodzakelijk om opnieuw de wezenlijke voorwaarden te scheppen voor een werkelijk vermogen om tot verdieping te komen in de studie en het onderzoek opdat men op redelijke wijze zou dialogeren en daadwerkelijk tot een ontmoeting zou komen over diverse problemen, in het perspectief van een gemeenschappelijke groei en van een vorming die de mens in zijn geheel bevordert. Aan het gebrek aan idealen en morele referentie-punten, welke in het bijzonder het civiele samenleven en vooral de vorming van de jonge generatie bedreigen, dient een ideaal en praktisch aanbod van waarden en waarheden, van sterke redenen voor leven en hoop te beantwoorden, die allen, in het bijzonder de jongeren, kunnen en moeten aanspreken. Deze opdracht geldt vooral op het gebied van de vorming van de kandidaten tot het gewijde ambt, zoals vereist door het Jaar van de Priester [d:254] en zoals dit wordt bevestigd door de gelukkige keuze om jullie jaarlijkse Publieke Zitting aan dit thema te wijden.

Eén van de Pauselijke Academies [al:8] is vernoemd naar Sint-Thomas van Aquino [d:242], de Doctor Angelicus et communis, een model dat altijd actueel is als inspiratie voor de handelingen en de dialoog van de Pauselijke Academies met de diverse culturen.
Immers, hij is er in geslaagd om een vruchtbare ontmoeting te bewerkstelligen met zowel het Arabische denken als het Joodse denken van zijn tijd en, vanuit de schatten van de Griekse filosofische traditie, heeft hij een uitzonderlijke theologische synthese naar voren gebracht waarin hij volledig de rede en het geloof met elkaar tot verzoening bracht. Reeds aan zijn tijdgenoten heeft hij een diepe en onuitwisbare herinnering nagelaten door de uitzonderlijke finesse en scherpte van zijn verstand en de grootsheid en originaliteit van zijn geest, naast de schitterende heiligheid van zijn leven. Zijn eerste biograaf, William van Tocco, onderstreept de uitzonderlijke en doordringende pedagogische originaliteit van Sint-Thomas in woorden die ook onze handelingen kunnen inspireren. Hij schrijft: “Broeder Thomas introduceerde in zijn lezingen nieuwe onderwerpen, bracht de vragen op een nieuwe en meer heldere wijze tot een oplossing met nieuwe argumenten. Met als gevolg dat zij die hem hoorden nieuwe stellingen onderwijzen en deze hoorden behandelen op een nieuwe wijze niet er niet konden aan twijfelen dat God hem verlichtte met een nieuw licht. Immers, kan men ooit nieuwe opinies onderwijzen en neerschrijven indien men niet van God een nieuwe inspiratie ontvangen heeft?" in Fontes Vitae S. Thomae Aquinatis notis historicis et criticis illustrati, ed. D. Prümmer M.-H. Laurent, Tolosa, s.d., fasc. 2, p. 81 [[3390]].

Het denken en de getuigenis van Sint-Thomas [d:242] zijn voor ons een aanwijzing om met grote aandacht de opkomende problemen te bestuderen om zo adequate en creatieve antwoorden te bieden. Vertrouwend op de mogelijkheden van de menselijke rede en in volledige trouw aan het onveranderlijke depositum fidei, is het noodzakelijk om –zoals de Doctor Communis dit deed- steeds de diepten van de Traditie naar voren te halen, in de voortdurende zoektocht naar “de waarheid van de dingen”.
Daarom is het noodzakelijk dat de Pauselijke Academies [al:8] vandaag méér dan ooit vitale en levende Instituten zijn, in staat om nauwgezet zowel de vragen van de maatschappij en de culturen waar te nemen als ook de noden en verwachten van de Kerk, om zo een adequate en geldige bijdrage te leveren en zodoende met alle kracht en middelen die ter beschikking staan een authentiek christelijk humanisme te bevorderen.

Ik dank daarom de Pauselijke Academies [al:8] voor hun genereuze toewijding en diepgaande inzet en ik wens aan ieder dat zij hun eigen geschiedenis en traditie verrijken met nieuwe en betekenisvolle projecten waardoor zij, met hernieuwde inzet, hun eigen zending navolgen. Ik verzeker jullie van mijn gebed en, terwijl ik over jullie en de Instituten waartoe jullie toebehoren de voorspraak van de Moeder Gods, Sedes Sapientiae en van Sint-Thomas [d:242] afroep, verleen ik jullie van harte de Apostolische Zegen.