Brief aan de Galaten 1. - Inleiding op de Brief aan de Galaten

Dierbare broeders en zusters, goedendag!

Na de lange weg gewijd aan het gebed, beginnen we vandaag een nieuwe reeks catecheses. Ik hoop dat we er door deze weg van het gebed in geslaagd zijn wat beter te bidden, een beetje meer te bidden. Vandaag wil ik stilstaan bij enkele onderwerpen die de apostel Paulus voorstelt in zijn Brief aan de Galaten. Dat is een heel belangrijke brief, ik zou zeggen een beslissende brief, niet slechts om de Apostel beter te leren kennen, maar vooral om oog te hebben voor enkele onderwerpen die hij uitdiept om zo de schoonheid van het Evangelie aan te tonen. In deze brief, geeft Paulus ook verschillende verwijzingen naar zijn levensloop die het mogelijk maken zijn bekering te leren kennen alsook de beslissing om zijn leven in dienst te stellen van Jezus Christus. Hij bespreekt bovendien enkele elementen die zeer belangrijk zijn voor het geloof, zoals dat van de vrijheid, dat van de genade, dat van de wijze om christelijk te leven. Het zijn elementen die zeer actueel zijn omdat ze handelen over uitdagingen aan het leven van de Kerk op onze dagen. Het is een zeer actuele brief. Hij lijkt wel voor onze tijd geschreven.

Een eerste kenmerk dat opvalt in deze brief is het grote werk der evangelisatie dat de Apostel geleverd heeft. Minstens tweemaal heeft hij tijdens zijn missionaire reizen de gemeenschappen van Galatië bezocht. Nu richt Paulus zich tot de christenen uit die streek. We weten niet nauwkeurig naar welk geografisch gebied hij verwijst. Ook kunnen we niet de precieze datum bepalen van deze brief. We weten, dat de Galaten een oude Keltische bevolkingsgroep was, die zich, na veel omzwervingen, in het ruime gebied van Anatolië gevestigd had. Ancyra, het huidige Ankara, hoofdstad van Turkije, was eertijds de hoofdplaats. Het enige dat Paulus meedeelt is dat hij, omwille van ziekte, in die streek verbleef. (Gal. 4, 13) [[b:Gal. 4, 13]] De Heilig Lucas geeft in de Handelingen van de Apostelen een meer spirituele reden. Hij zegt “Daarna trokken ze door Frygië en de landstreek Galatië, omdat zij door de heilige Geest ervan weerhouden waren het woord te verkondigen in Asia” (Hand. 16, 6) [b:Hand. 16, 6]. Deze twee benaderingen zijn niet in tegenspraak. Het wijst er eerder op dat de weg van de evangelisatie niet steeds afhangt van onze wil en van onze bedoelingen, maar beschikbaarheid vraagt om je te laten vormen en andere wegen te gaan dan de voorziene. Onder jullie is er een gezin dat mij gegroet heeft en vertelde dat ze Lets moeten leren, of ik weet niet welke andere taal ook, omdat ze in die streek gaan missioneren. Ook vandaag brengt de Geest veel missionarissen ertoe hun land te verlaten en naar een andere streek te trekken voor de missie. Wat we hoe dan ook vaststellen is dat de Apostel door zijn onvermoeibaar werk van evangelisatie er in geslaagd was verschillende kleine gemeenschappen te stichten, verspreid over de streek van Galatië. Wanneer Paulus in een stad of in streek kwam, was zijn eerste werk niet meteen een grote kathedraal te bouwen. Neen. Hij begon met kleine gemeenschappen die het gist zijn van onze christelijke cultuur vandaag. Hij begon met kleine gemeenschappen. Die kleine gemeenschappen groeiden en groeiden en gingen vooruit. Ook vandaag wordt deze methode in elk missiegebied toegepast. Vorige week heb ik een brief ontvangen van een missionaris in Papoea Nieuw-Guinea. Hij vertelt mij dat hij het Evangelie in het oerwoud verkondigt aan mensen die niet eens weten wie Jezus Christus is. Wat mooi! Beginnen doet men met kleine gemeenschappen. Ook vandaag is dat de methode van de eerste evangelisatie.

Wat ons vooral moet opvallen is de pastorale zorg van Paulus die één en al vuur is. Nadat hij deze kerken gesticht heeft, wordt hij zich van een groot gevaar bewust. De herder is zoals vader en moeder die snel het gevaar zien dat kinderen lopen in hun geloofsgroei. Ze groeien en de gevaren verschijnen. Zoals iemand zei: “De haviken verschijnen en richten een bloedbad aan in de gemeenschap”. Enkele christenen afkomstig uit het judaïsme waren geïnfiltreerd en met sluwheid begonnen ze opvattingen te verspreiden die ingingen tegen het onderricht van de Apostel. Ze kwamen er zelfs toe zijn persoon zwart te maken. Ze begonnen met over de leer te stellen “dit wel, dit niet”. En vervolgens maakten ze de Apostel zwart. Dat is de weg van altijd: het gezag van de Apostel ondermijnen. Zoals je kan zien: dit is een oude praktijk. Zich voordoen als de enige bezitters van de waarheid – de zuiveren – en dan met laster het werk van de anderen pogen af te breken. Deze tegenstanders van Paulus beweerden dat ook de heidenen moesten besneden worden en moesten leven volgens de wet van Mozes. Ze gaan terug naar het verleden dat door het Evangelie was overstegen. De Galaten zouden dus moeten afzien van hun culturele identiteit om zich te onderwerpen aan geboden, voorschriften en gebruiken die typisch joods waren. Niet alleen dat. Die tegenstanders beweerden dat Paulus geen echte apostel was en dus geen enkel gezag had om het Evangelie te verkondigen. We zien dat vaak. We denken aan een christelijke gemeenschap, aan een bisdom: men begint met verhaaltjes en het loopt er op uit dat de pastoor, de bisschop in diskrediet wordt gebracht. Dat is de weg van de Boze, van mensen die verdeeldheid zaaien en niet opbouwen. In deze brief aan de Galaten gaat het over deze werkwijze.

De Galaten beleefden een crisis. Wat moesten ze doen? Gehoor geven aan en navolgen wat Paulus hen had verkondigd, of de nieuwe verkondigers die hem beschuldigden, gelijk geven? We kunnen ons makkelijk een voorstelling maken van de staat van onzekerheid waarin hun harten verkeerden. Voor hen was de kennismaking met Jezus en het geloven in de verlossing door zijn dood en verrijzenis, werkelijk het begin van een nieuw leven, een leven in vrijheid. Ze hadden een weg gekozen die hen toeliet eindelijk vrij te zijn, ook al was hun geschiedenis gevuld met vele vormen van gewelddadige slavernij niet in het minst die welke hen onderwierp aan de keizer van Rome. Door de kritiek van de nieuwe verkondigers voelden ze zich ontredderd, ze voelden zich verdwaald en onzeker over hoe zich te gedragen. “Wie heeft gelijk? Die Paulus of deze mensen die nu iets anders komen verkondigen? Wie moet men gelijk geven? Wat op het spel stond, was tenslotte heel belangrijk!

Deze situatie verschilt niet erg van de ervaring van vele christen op onze dagen. Ook vandaag ontbreken de verkondigers niet die, vooral door middel van de communicatiemedia, de gemeenschap kunnen verstoren. Ze doen zich niet voor als verkondigers van het Evangelie van de God die in de gekruisigde en verrezen Jezus de mens bemint. Wel willen ze met nadruk, als echte en eigenlijke “verdedigers van de waarheid” – zo noemen ze zich – opkomen voor de beste wijze om christen te zijn. En met kracht beweren ze dat het ware christendom datgene is waaraan zij zich verbonden hebben. Vaak zijn dat bepaalde vormen uit het verleden. Ze beweren dat de oplossing voor de huidige crisis bestaat in de terugkeer naar vroeger, om de zuiverheid van het geloof niet te verliezen. Ook vandaag, zoals vroeger, bestaat de bekoring zich te beperken tot enkele verworven zekerheden uit oude tradities. Hoe kunnen we deze mensen herkennen? Een voorbeeld. Een van de kenmerken van hun werkwijze is de starheid. Tegenover de verkondiging van het Evangelie die ons vrij en blij maakt, staan de verstarden. Altijd de verstarring: men moet dit doen, men moet dat doen…Starheid is eigen aan deze mensen. Stilstaan bij het onderricht van de Apostel Paulus in de Brief aan de Galaten zal ons helpen verstaan welke weg te kiezen. De weg die de Apostel wijst, is de bevrijdende en altijd nieuwe weg van de gekruisigde en verrezen Jezus. Het is de weg van de verkondiging, die werkelijkheid wordt door nederigheid en broederlijkheid. Het is de weg van het bescheiden en gehoorzame vertrouwen. De nieuwe verkondigers kennen geen zachtmoedigheid noch gehoorzaamheid. Het zachte en gehoorzame pad gaat vooruit in de zekerheid dat de Heilige Geest werkzaam is in elke periode van de Kerk. Ten lange laatste is het dit geloof in de Heilige Geest, aanwezig in de Kerk, dat ons verder brengt en ons zal redden.