Opnieuw beginnen bij Christus - naar een nieuwe pastoraal voor Migranten en Vluchtelingen

Voor het 5e Wereld Congres over de Pastorale Zorg voor Migranten en Vluchtelingen kwamen 319 afgevaardigden en waarnemers uit 84 landen bijeen. Er waren Kardinalen, Aartsbisschoppen, Bisschoppen, priesters, pastoraal werkers, mannen en vrouwen van verscheidene religieuze congregaties, kerkelijke bewegingen en lekenorganisaties, broederlijke afgevaardigden van de Anglicaanse gemeenschap, het Oecumenisch Patriarchaat en de Wereldraad van Kerken, ambassadeurs en vertegenwoordigers van bij de Heilige Stoel geaccrediteerde diplomatieke gezantschappen, leden van internationale en non-gouvernementele organisaties, deskundigen van relevante wetenschappelijke disciplines, evenals vertegenwoordigers van verenigingen, bewegingen en organisaties die zich direct of indirect met migranten en vluchtelingen bezig houden.

Het congres werd geopend in de St. Pietersbasiliek met een Heilige Mis die werd geleid door Kardinaal Stephen Fumio Hamao, voorzitter van de Pauselijke Raad voor de Pastorale Zorg voor Migranten en de Trekkende Bevolking [d:96] (PCMIP). In feite was de viering van de Heilige Eucharistie telkens het hoogtepunt van de dagelijkse zittingen. Op de achtereenvolgende dagen gingen daarin Kardinaalleden of voorzitters van Bisschoppelijke Commissies voor Migranten en Vluchtelingen voor (Kardinaal Georg Sterzinsky, Aartsbisschop van Berlijn; Bisschop Adriano Langa, voorzitter van de Bisschoppelijke Commissie voor Migranten en de Trekkende Bevolking van Mozambique; Kardinaal Pedro Rubiano Saenz, Aartsbisschop van Bogotá; Kardinaal Jean Baptiste Pham Minh Man, Aartsbisschop van Thành-Phô Hô Chi Minh en voorzitter van de Bisschoppelijke Commissie voor Migranten en Vluchtelingen van Vietnam). De dagelijkse vieringen werden verlevendigd door liederen en andere bijdragen van migrantengroeperingen van verschillende nationaliteiten.

De openingszitting begon met een hartelijk welkomstwoord van de Kardinaalvoorzitter van de PCMIP, dat werd gevolgd door welkomsttoespraken van de Heer Antonio D'Alí, Staatssecretaris van het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse Zaken; Mevrouw Maria Pia Garavaglia, loco-burgemeester van de stad Rome; en Dr. Marco Buttarelli, kabinetshoofd van de President van de Regio Lazio. Vervolgens gaf Kardinaal Hamao een overzicht van het programma en lichtte de keuze van het thema toe: "Opnieuw beginnen bij Christus. Naar een nieuwe pastorale zorg voor migranten en vluchtelingen." In het kielzog van de huidige toestand van migranten en vluchtelingen mag de Kerk niet onverschillig blijven. Ze wil delen in hun vreugde en verdriet, waar ze ook zijn, en bij hen zijn op hun zoektocht naar een beter en veiliger leven, kinderen van God waardig.

Anders dan bij het vorige congres, dat nader inging op de sociaal-economische en politieke aspecten van het verschijnsel migratie, richtte dit congres zich vooral op de pastorale aspecten ervan en vernieuwde in Christus de pastorale programma's voor de komende jaren ten behoeve van migranten en vluchtelingen.

Om de hedendaagse uitdagingen onder migranten en mensen onderweg te kunnen bestuderen, besprak Dr. Gabriela Rodriguez, rapporteur van de Verenigde Naties voor de mensenrechten van migranten, de huidige toestand van internationale migratie wereldwijd. Zij maakte de vergadering bewust van het feit dat deze mensenrechten vaak niet worden toegepast, hoewel er een breed netwerk van internationale regels is opgezet ter bescherming van de mensenrechten van migranten, of ze nu "legaal" of "illegaal" zijn. Prof. Stefano Zamagni, voorzitter van de Internationale Katholieke Migratiecommissie (ICMC), sprak over de huidige toestand van vluchtelingen in de wereld. Hij vroeg aandacht voor Afrika, waar een derde van alle vluchtelingen op aarde leeft. Het telt ook 60% van de ontheemden in eigen land (2,5% van de Afrikaanse bevolking). Hij stelde dat er meer geld en tijd aan deze toestand zou moeten worden besteed om te voorkomen dat er een explosieve situatie zou ontstaan. Daarna zette Kardinaal Theodore McCarrick, Aartsbisschop van Washington en lid van de PCMIP, uiteen voor welke pastorale uitdagingen de wereld van migranten en vluchtelingen ons plaatst. Na zijn tekst te hebben gelezen, besloot de Kardinaal met te zeggen dat een encycliek over migratie welkom zou zijn.

Bij een rondetafel-presentatie, schetste een vertegenwoordiger van elk van de vijf werelddelen een gedetailleerder regionaal beeld van het verschijnsel van migranten en vluchtelingen. Bisschop León Tharmaraj, voorzitter van het Bureau voor Humane Ontwikkeling van de Federatie van de Aziatische Bisschoppenconferenties deed het woord voor Azië en de Stille Oceaan. De Eerwaarde Anthony McGuire, scheidend directeur van het Bureau voor Pastorale Zorg voor Migranten en mensen onderweg van de conferentie van katholieke Bisschoppen in de Verenigde Staten, besprak Noord Amerika, terwijl Bisschop Jacyr Francisco Braido, voorzitter van de sectie voor Menselijke Mobiliteit van de Latijns Amerikaanse Bisschoppelijke Raad, de toestand in Latijns Amerika uiteen zette. Afrika werd besproken door de Eerwaarde Abraham Okoko Esseau, S.J., nationaal coördinator van de Commissie voor Migranten en mensen onderweg van de Bisschoppenconferentie van de Republiek Kongo, terwijl de toestand in Europa werd belicht door Mgr. Aldo Giordano, secretaris-generaal van de Raad van Europese Bisschoppenconferenties.

In zijn apostolische brief Novo millennio ineunte [9] stelde de Heilige Vader, die zich geplaatst zag voor de uitdagingen van onze tijd, dat we niet zullen worden gered door een formule maar door een Persoon, Jezus Christus. Daarom begon het Congres opnieuw bij Christus, eerst door de maatschappij en cultuur te onderzoeken volgens de visie van de Kerk, en ook door haar leer met betrekking tot menselijke mobiliteit in herinnering te roepen. Kardinaal Paul Poupard, voorzitter van de Pauselijke Raad voor Cultuur [d:101], sprak over het eerste aspect. Hij benadrukte dat een bepaalde cultuur pas echt menselijk is als ze open staat voor andere culturen en voor het universele. Het tweede aspect werd uiteengezet door de secretaris van de PCMIP, Aartsbisschop Agostino Marchetto, die de leer van de Kerk na het Tweede Vaticaanse Concilie en de vooruitzichten voor de toekomst analyseerde. De visie en richtlijnen van de Kerk voor de oecumenische en interreligieuze dialoog, in het bijzonder met betrekking tot de wereld van menselijke mobiliteit, werden achtereenvolgens uiteengezet door Kardinaal Walter Kasper, voorzitter van de Pauselijke Raad ter Bevordering van Christelijke Eenheid [d:91], en door Aartsbisschop Pier Luigi Celata, secretaris van de Pauselijke Raad voor de Interreligieuze Dialoog [d:99].

De christelijke visie werd verrijkt door uitspraken van de Broederlijke Afgevaardigden. De Anglicaanse gemeenschap werd vertegenwoordigd door Zijne Excellentie Ian George, Aartsbisschop van Adelaide, Australië; de afgevaardigde van het Oecumenisch Patriarchaat was Metropoliet Emmanuel van Frankrijk van het Bureau van de Orthodoxe Kerk bij de Europese Unie, en de Wereldraad van Kerken werd vertegenwoordigd door mw. Doris Peschke, secretaris-generaal van de Commissie met betrekking tot Migranten in Europa. Helaas kon de afgevaardigde van de Lutherse Wereldfederatie, dominee Willy S. Haag van de Kerk van Zweden in Rome, om gezondheidsredenen niet aanwezig zijn. Hun actieve deelname geeft hoop op toenemende oecumenische samenwerking op het terrein van migranten en mensen onderweg die zal bijdragen aan het tot stand komen van volledige eenheid onder Christenen.

De overdenkingen werden levendig en concreet gemaakt door de ervaringen van de deelnemers aan de rondetafel-presentatie die volgde. Bisschop Josef Voss, voorzitter van de Commissie voor Migratie van de Bisschoppenconferentie van Duitsland, deelde de ervaringen van de Commissie onder migranten en mensen onderweg in Duitsland, terwijl de Heer Valeria Rubin, coördinator van de vereniging "Enfants d'Aujourd'hui, Monde de Demain", sprak over de interreligieuze ervaring in Marseille. De Heer José Zepeda, directeur van het Centrum voor Multiculturele Pastorale Zorg in het Aartsbisdom Brisbane, Australië, de gang van zaken en de activiteiten van het Centrum voorlegde en Pater Michael Ryan, pastoor van de Parochie van Onze Lieve Vrouw van Hoop in Moskou, sprak over de situatie van zijn multi-etnische parochie en haar migrantengemeenschap.

Ook begon het Congres opnieuw bij Christus door alles op de liefde te zetten, gelet op de verbazingwekkende bladzijde met Christologie in de Evangelies als Christus zich vereenzelvigt met de hongerige, de dorstige, de vreemdeling, de zieke, de gevangene, de lijdende, de verschoppeling... En toch betekent deze bladzijde ook dat "niemand van onze liefde mag worden buitengesloten, omdat 'de Zoon van God zich door Zijn Incarnatie op zekere manier met iedere mens heeft verenigd'". Gaudium et Spes [[575|22]] Novo millennio ineunte [[9|49]] Met dit in gedachten is er een goede reden om over een nieuwe wereld te dromen.

Overwegingen over hoe we in het licht van de Heilige Schrift opnieuw bij Christus kunnen beginnen voor een christelijker wereld werden aangereikt door Pater Albert Vanhoye, SJ, emeritus hoogleraar aan het Pauselijk Bijbelinstituut [d:128], terwijl Aartsbisschop Laurent Monsengwo Pasinya, scheidend voorzitter van SECAM, het opnieuw bij Christus beginnen voor een meer broederlijke en gastvrije wereld in solidariteit besprak. Tenslotte heeft Kardinaal Jean-Louis Tauran, scheidend secretaris voor Betrekkingen met de Staten van het Staatssecretariaat die niet aanwezig kon zijn, Mgr. Pietro Parolin, vice-secretaris, afgevaardigd om zijn tekst voor te lezen over het opnieuw bij Christus beginnen voor eerlijker, vrijere en vrediger wereld.

Bovenstaande overwegingen kregen dynamiek door getuigenissen. Dr. Aldo Morrone vertelde over de medische hulp aan migranten en vluchtelingen in Rome aan de Afdeling Preventieve Gezondheidszorg voor Migratie, Toerisme en Tropische Dermatologie in het "Santa Maria e San Gallicano" ziekenhuis, waaraan hij leiding geeft. Zuster Janete Aparecida Ferreira vertelde over de ervaringen met het Ontvangstcentrum voor Migranten in Tegucigalpa, Honduras, waar zij vroeger in dienst was als uitvoerend secretaris van de Commissie voor Migratie van de Bisschoppenconferentie van het land. Pater Martin J. McDermott, SJ, coördinator van de Commissie voor Pastorale Zorg voor Afro-Aziatische Migrerende Werknemers in Libanon, berichtte uit Beiroet over de gang van zaken in het Centrum. Ervaringen met Vluchtelingendiensten van de Jezuïeten in Afrika werden verteld door Zuster Anne Elizabeth Vuyst, SSMN, van de JRS Lilongwe, Malawi, terwijl Zuster M. Supaporn Chotiphol, RGS, getuigde van het werk dat het Bron van Leven Centrum in Pattaya City, Thailand, doet onder verhandelde vrouwen.

Omdat het onmogelijk is opnieuw bij Christus beginnen zonder bezinning op het mysterie van de Heilige Eucharistie en het belang van de Liturgie, sprak Kardinaal Geraldo Majella Agnelo, Aartsbisschop van São Salvador da Bahia in Brazilië, over de "Eucharistie als Brood en Woord van Leven, Onze Hoop," terwijl Bisschop Renato Ascencio León, voorzitter van de Mexicaanse Episcopale Commissie voor Menselijke Mobiliteit, het voorstelde als het teken en instrument van de eenheid van de hele christelijke gemeenschap. Van zijn kant overdacht Kardinaal Godfried Danneels, Aartsbisschop van Mechelen-Brussel, de Eucharistie als het zaad, de belofte en de verzekering van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.

In verband met verschillende aspecten van de Eucharistie getuigde de Heer Zenel Elshani, directeur van een ICMC project op de Balkan van elementen die tot de burgeroorlog in Kosovo hebben geleid, waarbij hij gebeurtenissen uit zijn eigen leven in herinnering bracht en zijn activiteiten voor ICMC programma's om tot verzoening te komen. Bisschop Ramon Argüelles, voorzitter van de Commissie voor Migranten en de Trekkende Bevolking van de Bisschoppenconferentie van de Filipijnen sprak over concrete samenwerking waarom gevraagd werd en die tot stand is gekomen met Kerken in landen waar Filipijnse mensen naartoe verhuizen. De deelnemers hoorden ook over de ervaringen met het gebruik van verschillende talen bij het vieren van de Zondagsmis in de Verrijzenisparochie in Houston, waarover de vroegere pastoor, Pater Italo Dell'Oro, CRS, berichtte, en over opbouwwerk onder vluchtelingen in de Republiek Guinee, waarvan de assistent programmadirecteur van de "Organisation Catholique pour la Promotion Humaine" in het land, de Heer Robert Tédouno, verslag deed.

Op de achtereenvolgende dagen werden de sessies geleid door de Kardinaal Voorzitter van de PCMIP, de Kardinaalleden ervan (Kardinaal Adam Joseph Maida, Aartsbisschop van Detroit en Kardinaal Aloysius Ambrozic, Aartsbisschop van Toronto) en door Kardinaal Renato Martino, voorzitter van de Pauselijke Raad van Justitie en Vrede [d:94], waarmee de PCMIP een lange samenwerkingstraditie heeft. Aartsbisschop Agostino Marchetto en Pater Michael A. Blume, secretaris en hulpsecretaris van de PCMIP, presideerden respectievelijk de ochtend- en middagsessies.

Veertien workshops werden dagelijks gehouden, zodat alle deelnemers de kans kregen over hun ervaringen op het gebied van migratie en de vluchtelingenproblematiek te praten, uitdrukking te geven aan hun gedachten, hoop en verwachtingen en voorstellen te doen voor toekomstige actieprogramma's.

Op de avond van woensdag 19 november 2003 2003 bezochten de congresgangers de Sixtijnse Kapel, dankzij de welwillendheid van de Vaticaanse musea, terwijl de deelnemers op donderdagavond 20 november een "Festa dei Popoli", een feest met liederen, dans en andere voorstellingen, kregen aangeboden door verschillende migrantengroeperingen in Rome die zijn aangesloten bij Migrantes van de Italiaanse Bisschoppenconferentie.

Hoogtepunt van het congres was de audiëntie bij de Heilige Vader op donderdagmorgen 20 november. Zijn bemoedigende en verhelderende rede was een belangrijke steun voor het werk ten behoeve van migranten en mensen onderweg.

Plenaire toespraken, verklaringen, rondetafels en werkgroepen stelden de deelnemers aan het congres in staat zich een beeld te vormen van de huidige situatie van migranten en mensen onderweg op de hele wereld, rekening houdend met mondiale, regionale en plaatselijke bijzonderheden. Op deze basis behandelde het congres, opnieuw bij Christus beginnen in het licht van de Heilige Schift, waarvan liefde de kern is, met bijzondere aandacht voor de Eucharistie, allerlei uitdagingen aan de visie van de Kerk op migranten en mensen onderweg. Tevens overwoog het de pastorale zorg van de Kerk, waarbij zowel de multiculturele, interreligieuze en oecumenische dialoog, als het bevorderen en beschermen van de mensenrechten, die nauw met evangelisatie samenhangen, in aanmerking werden genomen.

Migranten en mensen onderweg hebben niet alleen materiële maar ook geestelijke noden en de Kerk is geroepen om hieraan tegemoet te komen door holistische pastorale zorg als een specifiek werkterrein binnen de normale pastorale zorg van de Kerk. De deelnemers aan het congres waren het erover eens dat het uitgangspunt van de zorg van de Kerk is gelegen in begrip voor de situatie van migranten en vluchtelingen in al haar aspecten - persoonlijk, sociaal, en politiek - in het licht van Gods Woord en van de Sociale Leer van de Kerk [d:48]. Hoe meer migranten en vluchtelingen zelf actief bij het pastorale proces betrokken zijn, hoe groter het pastorale begrip van hun situatie zal zijn en hoe vruchtbaarder hun geestelijk leven. Zij waren en zijn waardevolle evangelisten in hun gastland, vaak een geseculariseerde samenleving of een maatschappij met een niet-christelijke traditie.

De deelnemers aan het congres merkten op dat de tragedie van gedwongen en vrijwillige migratie in de hele wereld nog steeds groter wordt en dat er nog nauwelijks een passend antwoord is gevonden dat de mensen voorop stelt en hun waardigheid bevestigt. Schendingen van de mensenrechten, gewapende conflicten, politieke onderdrukking, armoede en economische ontwrichting, aantasting van het milieu, het ontbreken van een vangnet voor basisbehoeften in tijden van crisis en ontbrekende zeggenschap bij vraagstukken die de mensen aangaan, dit alles leidt tot vormen van migratie als middel om te ontsnappen aan levensomstandigheden die feitelijk ondraaglijk zijn geworden. Achter de statistieken gaan mensen schuil: individuen met een gezicht, families die van hen houden en waarvan zij houden, mensen als ieder ander. Allemaal hebben ze een reden om te emigreren, met hun hoop, verlangens en angsten.

Terwijl de deelnemers aan het congres het recht van soevereine staten erkenden om migratiestromen te regelen, drukten ze hun zorg uit over het gebrek aan respect voor de mensenrechten van migranten en vluchtelingen. Zij moeten zowel individueel als collectief lijden doorstaan, vaak in een vreemde omgeving met andere normen, waarden en gewoonten. Vaak zijn plekken die betekenis en waardigheid aan hun leven gaven verloren gegaan; dikwijls traumatische ervaringen laten levenslange littekens achter. In een wereld van economisch globalisering die hen in feite dwingt te migreren, worden ze geconfronteerd met algemeen onbegrip en - voor een toenemend aantal van hen - strengere bewegingsbeperkingen evenals achterdocht, vooroordeel en xenofobie.

Gelet op het feit dat migratiestromen steeds vaker leiden tot de vorming van multiculturele en multireligieuze samenlevingen, benadrukten de deelnemers aan het congres het belang van een versterkte dialoog tussen culturen en religies evenals tussen de christelijke Kerken en kerkelijke gemeenschappen. De dialoog met anderen veronderstelt evenwel dat de mensen die eraan deel nemen zich goed bewust zijn van hun culturele identiteit en terdege in hun geloof zijn opgeleid.

Tegen deze achtergrond doet het congres de volgende aanbevelingen met betrekking tot de missie van de Kerk onder migranten en mensen onderweg.

1. De zorg voor migranten en mensen onderweg is in de eerste jaren van dit millennium een specifiek terrein voor nieuwe evangelisatie. De diverse pastorale structuren waarvoor de Kerk in vele jaren ervaring heeft gezorgd (waaronder persoonlijke parochies, missio cum cura animarum, aalmoezeniers voor migranten e.d.) moeten worden gemoderniseerd en ingezet voor deze nieuwe evangelisatie.

2. Liturgische vieringen en catechismusles zijn vooraanstaande middelen bij de zorg voor migranten en mensen onderweg. Ook voor hen is de wekelijkse viering van de Eucharistie het hoogtepunt en de bron van hun christelijk leven. Daarom zouden ze in hun eigen taal de liturgie moeten kunnen vieren en ook de catechismus leren.

3. Deze vieringen zijn ook een belangrijke gelegenheid om de christelijke gemeenschap te beleven en de katholieke dimensie van het geloof te ervaren, verrijkt door het culturele en spirituele erfgoed van migranten en mensen onderweg.

4. Uitdrukkingen van volksreligiositeit die migranten en mensen onderweg dierbaar zijn zouden door de Kerk in het gastland erkend en gewaardeerd moeten worden.

5. Migrantengemeenschappen zijn ook een bevoorrecht terrein voor de zorg voor roepingen.

6. Migranten en mensen onderweg zijn een hulpbron voor Kerk en samenleving en ze kunnen er veel aan bijdragen. Ze moeten daarom door de plaatselijke bevolking gerespecteerd en gewaardeerd worden.

7. Tegelijkertijd heeft de plaatselijke bevolking het recht haar culturele identiteit te bewaren, hetgeen migranten en mensen onderweg op hun beurt moeten respecteren en begrijpen.

8. Pastorale zorg zou moeten worden geleid door een spiritualiteit van samenzijn en dienst die de aanwezigheid bevordert van medelijden, geduldige aanvaarding en een open oor ook voor degenen die soms ernstig gekrenkt zijn geweest.

9. Ze zou door het beginsel geleid moeten worden dat niemand in een parochie of andere kerkelijke gemeenschap als een "vreemdeling" wordt beschouwd, of het nu gaat om een migrant, vluchteling of lid van de plaatselijke bevolking, maar eerder als een "geschenk". Dit is een authentieke uitdrukking van de "katholiciteit" van de Kerk.

10. Pastorale zorg is allereerst de verantwoordelijkheid van de Kerk in het gastland. Toch zou er ook door de Kerk in het land van herkomst moeten worden gezorgd voor een passende voorbereiding van migranten voor hun vertrek, voor zover dat mogelijk is.

11. Het hoort ook tot de plicht van de Kerk in het land van herkomst, de migranten en mensen onderweg zoveel mogelijk te begeleiden met priesters, religieuzen en pastorale werkers, liefst mensen die de taal en rites van het land van herkomst kennen. Missionarissen kunnen ook overwegen zich voor deze missie in te zetten, hoewel ze zich niet primair op de zorg voor migranten hebben toegelegd.12. De Kerk in het land van herkomst zou ook pastorale zorg en spirituele en psychologische hulp moeten bieden aan de achtergebleven familie. Familieleden van migranten in het gastland zouden de daar aanwezige adviesinstellingen ten volle moeten benutten.

13. Het moet worden aangemoedigd dat plaatselijke Kerken door middel van dialoog, gezamenlijke initiatieven en pastorale bezoeken samenwerken en delen bij de zorg voor migranten en mensen onderweg, op landelijk, regionaal en continentaal niveau.

14. De pastorale zorg voor migranten en mensen onderweg zou hun integratie in de plaatselijke Kerk moeten bevorderen. Ze moet daarom haar gepaste plaats krijgen in de normale pastorale zorg van het Bisdom.

15. De plaatselijke Kerk zou ervoor moeten zorgen dat migranten en mensen onderweg regelgevend en actief deel kunnen nemen in het leven van de plaatselijke christelijke gemeenschap, en in de raden van parochies en bisdommen zitting kunnen nemen.

16. Het is nodig dat migranten en mensen onderweg passende spirituele vorming wordt gegeven en de kans om hun spirituele en sacramentale leven ten volle te beleven.

17. Een bijzondere inspanning is nodig om passende zorg te verschaffen aan migranten en vluchtelingen die in landen wonen waar openlijke geloofsuitingen belemmerd worden of verboden zijn.

18. Migranten en vluchtelingen zijn door hun ervaringen kwetsbaar geworden en worden zo een doelwit voor de activiteiten van sekten. Pastorale werkers en christengemeenschappen zouden hen moeten steunen en een saamhorigheidsgevoel moeten geven om te voorkomen dat ze gemarginaliseerd worden, waardoor de sekten ruimte krijgen.

19. De Kerk zou meer betrokkenheid moeten ontwikkelen met de kinderen van migranten, alleenstaande kinderen, migrantenvrouwen, illegale migranten en asielzoekers in huizen van bewaring.

20. Migrantenjongeren, met name van de 2e en 3e generatie, worstelen met de vraag van hun identiteit en waar ze bij horen en hebben gerichte hulp nodig om aan de plaatselijke christengemeenschap deel te nemen.

21. De Dag van de Migranten en Vluchtelingen, soms verlengd tot een week, zou in alle Bisdommen gevierd moeten worden en als een kans worden aangegrepen om de kennis van de verschillende aspecten van migratie te verdiepen. De Boodschap die de Heilige Vader bij die gelegenheid uitspreekt moet gepaste publiciteit krijgen. Ze zou verkrijgbaar moeten zijn in alle talen die door de migranten en mensen onderweg in de plaatselijke Kerk worden gesproken, als er tenminste vertalingen van zijn.

22. Gelet op de relevantie van migratie voor het leven van de Kerk en voor de wereld, werd de suggestie geuit dat een Encycliek over migratie zou worden uitgebracht. Ook werd een voorstel gedaan om de Synode van Bisschoppen bijeen te roepen om over migratie te vergaderen.

1. Vraagstukken met betrekking tot de definitie van vluchteling en het concept migrant moeten verder worden geanalyseerd met het oog op het bieden van de nodige bescherming aan categorieën personen waar nu nog geen aandacht aan wordt besteed.

2. De Kerk moet wegen vinden om haar Sociale Leer, met name de leer over migranten en vluchtelingen, wijdere bekendheid te geven, bijvoorbeeld door te zorgen voor lectuur en pastorale werkmappen over allerlei onderwerpen.

3. Mensen die bij de hulp en zorg voor migranten en vluchtelingen betrokken zijn (priesters, religieuzen en leken pastoraal werkers) kunnen en moeten adequate vorming krijgen om effectiever te zijn in hun handelen in de context van de toenemende ingewikkeldheid van bevolkingsbewegingen. Zulke vorming zou een integraal deel moeten zijn van de reguliere vormingsprogramma's voor priesters en religieuzen, vanaf het seminarie, evenals van specifieke initiatieven. Een gespecialiseerd instituut in Rome (het "Scalabrini Internationaal Migratie-instituut"), evenals verscheidene programma's en cursussen aan verschillende universiteiten overal ter wereld, staan ter beschikking voor specifieke vorming in dit opzicht.

4. Het werk dat door academische instituten van de Kerk wordt gedaan bij de wetenschappelijke studie van de sociale en pastorale aspecten van menselijke mobiliteit moet worden aangemoedigd en gesteund.

5. Katholieke universiteiten worden aangemoedigd studiecentra op te zetten voor vraagstukken van menselijke mobiliteit en in scholen zouden in dit opzicht speciale onderwijsprogramma's moeten worden aangeboden.

6. De Kerk moet bijdragen aan het onderwijs in de interculturele, interreligieuze en oecumenische dialoog, met name door middel van haar scholen.

7. Door parochies en kerkelijke gemeenschappen evenals door kerkleiders zou breed gebruik moeten worden gemaakt van de resultaten van onderzoek naar migratie, om bewust te blijven van de veranderingen die zich in de migratie en de maatschappij voordoen.

1. In het licht van de grote invloed van de manier waarop migranten en vluchtelingen in de media worden afgeschilderd, moet de Kerk gerichte stappen ondernemen om evenwichtige en eerlijke verslagen te eisen en ze kan haar eigen media gebruiken om een volledig beeld te geven van de situatie van migranten en vluchtelingen, die vaak het slachtoffer zijn van uitbuiting maar ook een hulpbron voor een betere samenleving.

2. De katholieke Kerk zou moeten bevorderen dat ze samen met andere Kerken en / of andere godsdiensten een gezamenlijk standpunt inneemt over de dienst aan migranten en vluchtelingen en express door de beschikbare media tot uitdrukking brengen.

3. Radiostations, die soms de enige vorm van massacommunicatie zijn, zouden ten volle moeten worden benut voor informatie aan migranten en vluchtelingen, vooral in tijden van nood.

1. Migratie kan als een uitnodiging worden beschouwd om "gemeenschap in verscheidenheid" te beleven. Daarom moet het belang van de dialoog tussen culturen en religies worden onderkend.

2. De grote verscheidenheid in de oorsprong van migratiestromen heeft de oecumenische en interreligieuze dialoog in het centrum van de zorg voor migranten en mensen onderweg geplaatst, waarbij deze dialoog geen optie maar een plicht is geworden, inherent aan de missie van de Kerk bij migratie.

3. De interculturele, interreligieuze en oecumenische dialoog moet in de context van de "nieuwe evangelisatie" worden gevoerd.

4. Dialoog en missie zijn beide onderdeel van de bediening van de Kerk. Missio ad gentes (missie onder de volkeren), missio ad migrantes (missie onder migranten) en missio migrantium (missie door migranten) moeten als onderling verbonden aspecten van deze nieuwe evangelisatie worden gezien.

1. De oecumenische samenwerking moet worden uitgebreid en versterkt.

2. De samenwerking tussen de Kerk en NGO's bij de voorspraak en bescherming van migranten en vluchtelingen moet worden aangemoedigd en versterkt.

De Kerk beschouwt haar werk aan de bescherming van migranten en vluchtelingen als een integraal onderdeel van haar missie.

1. De Kerk moet krachtig pleiten voor tolken, advocaten e.d. die de migranten en vluchtelingen nodig hebben om zich te kunnen verdedigen bij hun proces.

2. De Kerk moet mogelijkheden zoeken om immigranten zonder papieren te kunnen helpen, die al deel uitmaken van de maatschappij waar ze wonen en werken, zodat ze daar een legale status kunnen krijgen.

3. De Kerk moet gehoor geven aan de noden van migranten en vluchtelingen, mede door acties ter bevordering van structurele oplossingen voor de problemen waarmee ze kampen.

4. Bisschoppenconferenties zouden vaker hun goede betrekkingen moeten gebruiken ten gunste van migranten en vluchtelingen om invloed uit te oefenen op de wetgeving.

5. De Kerk zou moeten ingrijpen om te pleiten voor godsdienstvrijheid voor migranten die in het gastland hun geloof niet kunnen beoefenen.

6. De Kerk zou moeten ingrijpen om het recht van migranten te verdedigen om bij hun familie te wonen. Ze zou moeten eisen dat dit recht wordt erkend en dat er geen restricties worden ingesteld tegen gezinshereniging.

7. De Kerk moet zich duidelijker uitspreken tegen nieuwe vormen van slavernij zoals die op de zwarte arbeidsmarkt bestaan - die werkt als een belangrijke pullfactor voor illegale immigratie - of bij de mensenhandel, waarvan vooral vrouwen en kinderen in de prostitutie het slachtoffer worden, en de handel in organen.

8. De Kerk zou moeten pleiten voor een herformulering van culturele rechten.

Het congres doet een oproep aan de Kerk, haar hiërarchie, haar leden en haar verwante organisaties om
1. migranten en vluchtelingen te erkennen als teken van onze tijd waarin God Zijn Kerk oproept om haar her katholieke dimensie en haar roeping als Pelgrimskerk voller te beleven;

2. haar roeping migranten en vluchtelingen op zich te nemen, waarin het gezicht van Christus is te zien (Mt. 25, 31-46) [[b:Mt. 25, 31-46]], serieuzer te nemen;

3. gevolg te geven aan de verschillende vragen om hulp door een holistische benadering van de pastorale zorg, waarin met name het volgende wordt geïntegreerd

1. specifieke pastorale programma's die een vorming omvatten die past bij de te vervullen diensten,
2. netwerken van verbeterde communicatie binnen de Kerk,
3. een grotere inzet voor belangenbehartiging,
4. verdere oecumenische samenwerking,
5. de dialoog tussen culturen en godsdiensten;

4. een toenemend actievere en gastvrijere aanwezigheid van migranten en vluchtelingen binnen de Kerk te hebben, waarbij hun rijke culturele en spirituele erfgoed wordt erkend als een groot goed voor de plaatselijke Kerk, inclusief gepaste uitdrukkingen van hun volkse religiositeit en liturgische vieringen;

5. te getuigen dat onrecht kan worden overwonnen.

Het congres doet een oproep aan de Heilige Stoel
1. de Internationale Conventie inzake bescherming van de rechten van alle migrerende werknemers en hun gezinsleden van de VN zo spoedig mogelijk te ratificeren.

Het congres doet een oproep aan regeringen, wetgevende organen en internationale organisaties
1. de menselijke waardigheid van migranten en vluchtelingen en hun mensenrechten (in het bijzonder de vrijheid van geweten, eredienst en godsdienst) te respecteren en te beschermen, of zij nu legaal of illegaal zijn, en internationaal terrorisme geen voorwendsel te maken om hun rechten te beperken; 2. speciale aandacht te schenken aan migrantenkinderen, -jongeren en -vrouwen, en zware sancties op hun uitbuiting in te stellen; 3. te erkennen dat een beleid dat alleen maar repressief en restrictief is tegenover migranten en vluchtelingen migratiestromen niet kan indammen; 4. een veelomvattende, realistische en eerlijke benadering te ontwikkelen bij het beheer van mondiale, regionale, en plaatselijke migratie; 5. zonder voorbehoud de verplichtingen volgens internationale en nationale wetten na te komen, zowel naar de letter als naar de geest. Hierbij wordt met name verwezen naar het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, en de daarmee samenhangende Protocollen, het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen, het Verdrag tegen foltering en andere wrede, onmenselijke en onterende behandeling of bestraffing, het Verdrag inzake de rechten van het kind en de daarmee samenhangende protocollen, het Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie; 6. de Internationale Conventie inzake bescherming van de rechten van alle migrerende werknemers en hun gezinsleden te ratificeren; 7. het stelsel van internationale verantwoordelijkheden voor binnenlands ontheemden, gebaseerd op de "Guiding Principles on Internal Displacement" (richtlijnen inzake binnenlands ontheemden), verder te ontwikkelen en te bevorderen; 8. het huidige uit 1951 stammende Verdrag en / of het Protocol uit 1967 betreffende de status van vluchtelingen, dat aan de UNHCR is toevertrouwd, streng te handhaven en het uit te breiden als nieuwe verschijnselen dat nodig maken, inclusief zijn bestaande minimum standaards voor eerste levensbehoeften, waarvoor op behoeften gebaseerde budgetten nodig zijn; 9. betere diensten aan migranten te bieden, inclusief bescherming van hun recht dat hun identiteits- en reispapieren niet worden afgenomen, en ambassades op te roepen hun emigranten beter bij te staan; 10. rechtvaardigheid en vrede, verzoening en integrale economische ontwikkeling te bevorderen in het licht van het algemeen belang van de hele mensheid; 11. zich te richten op de oorzaken die aan de wortel liggen van migratie en die effectief aan te pakken.

Het congres spreekt zijn afkeuring uit over
de permanente tragedies waardoor veel migranten hun leven verliezen in veel verschillende grensgebieden in de wereld zoals de overtocht in de Straat van Gibraltar tussen Spanje en Marokko, dat van de Rio Grande en van de woestijn tussen Mexico en de Verenigde Staten, evenals dat tussen Afrika en het eiland Lampedusa in de Middellandse Zee.
Daarom roept het congres de betrokkenen op de ware oorzaken onder ogen te zien die deze ernstige en dramatische gebeurtenissen uitlokken en zich bij het coördineren en reguleren van migratiestromen maximaal in te spannen en alle middelen te gebruiken die nodig zijn om zulke pijnlijke tragedies te voorkomen.

Het congres doet een oproep aan alle migranten en vluchtelingen
1. die christen zijn, om ware getuigen te zijn van hun geloof, in het bijzonder in landen waar christenen een minderheid vormen; 2. om voorlopers te zijn bij het opbouwen van een maatschappij die groeit in wederzijds respect en in de erkenning van de onvervreemdbare waardigheid van ieder menselijk wezen; 3. zoveel mogelijk de plaatselijke taal van hun gastland te leren; 4. met de plaatselijke bevolking in gesprek te gaan en belangstelling te tonen voor hun cultuur; 5. in het land van aankomst hun rechten te leren kennen en de geëigende organen voor het verhelpen van eventuele klachten; 6. hun kinderen en kleinkinderen te helpen bij hun pogingen om volledig te integreren in het gastland en toch ook hun culturele identiteit te behouden; 7. het gastland te waarderen en zijn wetten en culturele identiteit te respecteren.

Het congres roept rechtsstaten en hun individuele leden op om
1. migranten en vluchtelingen zonder vooroordeel te benaderen; 2. ieders culturele achtergrond te waarderen en verschillende culturele gebruiken te respecteren, voor zover ze niet strijdig zijn met universele ethische waarden inherent aan natuurlijke wetten of mensenrechten; 3. racisme, xenofobie en overdreven nationalisme te bestrijden; 4. migranten en vluchtelingen te helpen zich zoveel mogelijk thuis te voelen, ondanks hun omstandigheden.