Terugblik Afrikareis

Op 17 maart begon mijn verblijf op Afrikaanse bodem in Yaoundé, Kameroen. Hier in hartje Afrika is meer dan een kwart van de bevolking katholiek. Daarom koos Johannes Paulus II in 1995 de hoofdstad van deze natie uit om de apostolische aansporing Ecclesia in Africa [1811], na de eerste Afrikasynode, af te kondigen. Nu kwam de huidige paus om het Instrumentum laboris (werkdocument –red.) te overhandigen van de tweede Afrikasynode [d:86], die in oktober in Rome plaats zal vinden onder het motto ‘De Kerk in Afrika in dienst van de verzoening, van de gerechtigheid en van de vrede: ‘Gij zijt het zout der aarde... Gij zijt het licht der wereld’ (Mt. 5, 13.14) [b:Mt. 5, 13.14]’.

Tijdens mijn ontmoetingen met de bisschoppenconferenties van Kameroen en Angola wees ik op de urgentie van de evangelisatie. Dat is allereerst de taak van de bisschoppen. Ik heb hen gemaand steeds een voorbeeld te zijn voor hun priesters en gelovigen; en om veel aandacht te besteden aan de vorming van priesterstudenten, die Godzijdank talrijk zijn. Verdere aansporingen waren het bevorderen van huwelijks- en gezinspastoraal. Ik heb hen bevestigd in hun sociale dienstbaarheid en hun verdediging van de rechten der armen.

Een van de hoogtepunten van de reis was het overhandigen van het Instrumentum laboris van de tweede Afrikasynode op 19 maart – feestdag van Sint-Jozef en mijn naamdag – in het stadion van Yaoundé aan het slot van de plechtige Eucharistieviering. In de huidige periode, waarin Afrika bezig is met zijn politieke onafhankelijkheid en de opbouw van de nationale identiteit in een meer globaliserende context te plaatsen, begeleidt de Kerk de Afrikanen en roept daarbij in herinnering de grote boodschap van het Tweede Vaticaans Concilie, die door de eerste en nu door de tweede bijzondere synode voor Afrika wordt toegepast. Te midden van de helaas talrijke en dramatische conflicten die nog steeds diverse regio’s van het continent kwellen, weet de Kerk dat zij teken en instrument van eenheid en van verzoening moet zijn, opdat heel Afrika tezamen een toekomst van gerechtigheid, van solidariteit en van vrede kan opbouwen, waarin de leer van het Evangelie in praktijk wordt gebracht.

Angola was het tweede deel van mijn reis. Ook dit is een land met bepaalde belangrijke aspecten: na een lange binnenlandse oorlog is men nu bezig met initiatieven van verzoening en met nationale wederopbouw. Maar hoe kunnen deze verzoening en wederopbouw authentiek zijn? Daarom was mijn eerste doel de Kerk te bevestigen in het geloof en het huidige sociale proces te bemoedigen. Maar om een natie opnieuw op te bouwen is een grote hoeveelheid morele energie gewenst. En hierbij is de rol van de Kerk belangrijk. Zij is namelijk geroepen de gewetens te hernieuwen en te vormen. Christus blijft de ware kracht van de radicale vernieuwing van de mens en de menselijke gemeenschap. Daarom betekent terugkeren tot God, zich bekeren tot Christus en voorwaarts gaan naar de volheid van het leven.

Om de nabijheid van de Kerk aan te geven bij de wederopbouw van Angola en veel Afrikaanse regio’s, heb ik in Luanda twee bijzondere ontmoetingen gewild: een met jongeren en een met vrouwen. Met de jongeren in het stadion was het een feest van vreugde en hoop, dat helaas overschaduwd werd door de dood van twee meisjes die verdrukt werden in de aanstormende massa’s bij de ingang. Afrika is een zeer jong continent. Maar te veel van zijn kinderen hebben al zware wonden opgelopen, die alleen Jezus Christus, de Gekruisigde-Verrezene, kan genezen door in hen met zijn Geest de kracht uit te storten om lief te hebben en zich in te zetten voor vrede en gerechtigheid.

De vrouwen eerde ik voor de dienst aan het geloof, aan de menselijke waardigheid, aan het leven en aan het gezin, die velen van hen leveren. Ik bevestigde hun volle recht zich te engageren in het publieke leven; het is een fundamentele missie, die zij steeds dienen te vervullen in een verantwoordelijk en gemeenschappelijk delen met de andere delen van de samenleving en vooral met hun echtgenoten en vaders. Dat is de boodschap die ik achterliet aan de nieuwe generaties en aan de wereld van de vrouw. Die boodschap heb ik vervolgens tot allen uitgebreid in de viering van de Eucharistie op zondag 22 maart, in concelebratie met de bisschoppen van de landen van zuidelijk Afrika en met deelname van een miljoen gelovigen. Wanneer de Afrikaans volken hun hoop vestigen op het Woord van God en dit plaatsen in de rijkdom van hun religieus en cultureel erfgoed, dan kunnen zij werkelijk een toekomst bouwen van verzoening en stabiele vrede voor allen.