Psychiatrische ziekte en menselijke waardigheid

De veertiende Wereldziekendag [d:30] zal worden gevierd op 11 februari 2006, de liturgische gedenkdag van Onze Lieve Vrouwe van Lourdes. Vorig jaar werd de Ziekendag gevierd in het Heiligdom van Maria in Mvolyé, Yaoundé [342], waar de gelovigen en pastores namens het gehele Afrikaanse continent hun pastorale verbondenheid met de zieken uitspraken. De volgende Wereldziekendag wordt gevierd in het Australische Adelaide, waar de evenementen hun hoogtepunt zullen vinden in een eucharistieviering in de kathedraal die is gewijd aan de heilige Francis Xavier, een onvermoeibare missionaris onder de volken in het Verre Oosten.

Bij deze gelegenheid wil de Kerk zich vol zorg richten op de mensen die lijden en algemeen aandacht vragen voor de geestelijke gezondheidsproblemen waarmee thans een vijfde van de mensheid te kampen heeft, wat met recht een noodsituatie in de sociale gezondheidszorg betekent. Terugdenkend aan de aandacht die mijn eerbiedwaardige voorganger paus Johannes Paulus II altijd aan deze jaarlijkse viering schonk, wil ook ik, dierbare broeders en zusters, graag in de geest bij de Wereldziekendag aanwezig zijn om in verbondenheid met de andere deelnemers stil te staan bij de situatie van mensen met geestelijke gezondheidsproblemen en de kerkelijke gemeenschappen op te roepen om te getuigen van Gods liefdevolle genade voor hen.

Veel landen kennen nog geen wetgeving op dit terrein en andere landen hebben geen duidelijk beleid op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. En dan te bedenken dat de langdurige gewapende conflicten in diverse delen van de wereld, de opeenvolging van verschrikkelijke natuurrampen en de verbreiding van het terrorisme niet alleen een schokkend aantal levens eisen, maar ook leiden tot psychische trauma’s die bij veel overlevenden vaak moeilijk te behandelen zijn.

In de economisch hoogontwikkelde landen zijn deskundigen van mening dat een mogelijke oorzaak van de nieuwe vormen van psychische problemen gelegen is in het negatieve effect van de crisis in het morele waardenbesef. Dit versterkt gevoelens van eenzaamheid en ondermijnt en verbreekt zelfs traditionele vormen van sociale cohesie, om te beginnen binnen het instituut van de familie, en drijft de zieken naar de zijlijn – met name de mensen met geestelijke gezondheidsproblemen, die maar al te vaak worden beschouwd worden als een blok aan het been voor de familie en de gemeenschap. Ik wil op deze plaats mijn lof uitspreken ten aanzien van hen die zich er op diverse manieren en in verschillende hoedanigheden voor inzetten dat er een geest van solidariteit blijft bestaan en dat mensen blijven zorgen voor deze broeders en zusters van ons, daarbij inspiratie puttend uit menselijke en evangelische idealen en principes.

Ik moedig daarom de inspanningen aan van hen die ervoor willen zorgen dat alle mensen met geestelijke gezondheidsproblemen toegang hebben tot de noodzakelijke vormen van zorg en behandeling. In veel delen van de wereld is de zorg voor deze zieke mensen helaas niet voorhanden, gebrekkig of in verval. Mensen met geestelijke aandoeningen worden met hun beperkingen in de sociale omgeving niet altijd geaccepteerd en dat is ook een reden waarom men moeite heeft om de benodigde menselijke en financiële middelen bijeen te brengen. Men ziet dat er twee benaderingen beter moeten worden geïntegreerd:

• de vereiste therapie en
• meer begrip voor dit type gezondheidsproblemen,

om zo de mensen die in deze sector werkzaam zijn in staat te stellen om op een effectievere manier om te gaan met deze zieken en hun familie, die zelf niet de goede zorg kunnen bieden aan hun familielid met problemen. De volgende Wereldziekendag is een goede gelegenheid om onze solidariteit uit te spreken met families die iemand met geestelijke gezondheidsproblemen in hun midden hebben die van hen afhankelijk is.

Ik wil mij ook richten tot u, dierbare broeders en zusters, die door ziekte op de proef wordt gesteld, om u uit te nodigen met Christus uw lijden op te dragen aan de Vader, in de zekerheid dat iedere beproeving die in berusting wordt aanvaard, lof oogst en goddelijke goedheid over heel de mensheid brengt. Ik wil mijn waardering uitspreken voor hen die u hulp en zorg bieden in tehuizen, poliklinieken en ziekenhuisafdelingen, waar diagnoses worden gesteld en behandeling wordt geboden, en ik wil hen aansporen om ervoor te zorgen dat de medische, sociale en pastorale hulp voor mensen in nood altijd voorhanden is, uit respect voor de waardigheid van ieder mens. De Kerk zal, met name door het werk van haar geestelijke verzorgers, u altijd haar hulp aanbieden, in het besef dat zij geroepen is om uitdrukking te geven aan Christus’ liefde en zorg voor hen die lijden en hen die voor de lijdenden zorgen. De families die iemand met geestelijke gezondheidsproblemen in hun midden hebben, beveel ik aan in de aandacht van pastoraal werkers, vrijwilligersorganisaties en organisaties die in praktische zin en met concrete initiatieven hulp kunnen bieden. Ik hoop dat deze families zullen delen in de cultuur van acceptatie en begrip, mede dankzij goede wetgeving en gezondheidszorgprogramma’s die voldoende middelen bieden voor de praktische uitwerking daarvan.

Het is belangrijker dan ooit dat het personeel dat in deze gevoelige maatschappelijke sector werkzaam is, goed wordt opgeleid en nageschoold. Iedere christen is, naar zijn eigen specifieke taak en verantwoordelijkheid, geroepen om zijn bijdrage te leveren, zodat de waardigheid van deze broeders en zusters wordt erkend, gerespecteerd en bevorderd.

Duc in altum! Deze oproep van Christus aan Petrus en de apostelen richt ik aan de kerkelijke gemeenschappen over heel de wereld en in het bijzonder aan hen die zich ten dienste stellen van de zieken, opdat zij, met de hulp van Maria, Salus infirmorum, zullen getuigen van Gods goedheid en vaderlijke zorg. Moge de heilige Maagd allen troosten die gebukt gaan onder ziekte, en steun geven aan hen die, als de barmhartige Samaritaan, hun lichamelijke en geestelijke pijn verzachten. Met de verzekering dat ik u allen in mijn gebed gedenk, zend ik u mijn apostolische zegen.

Vanuit het Vaticaan, 8 december 2005

Paus Benedictus XVI