Tot de Belgische Bisschoppen bij gelegenheid van hun "Ad limina"-bezoek 1992

Kardinaal, broeders in het episcopaat,

Welkom in het huis van de bisschop van Rome, die gelukkig is u vandaag te kunnen ontvangen in het kader van de banden van éénheid en verbondenheid die alle bisschoppen, als opvolger van de apostelen, rond de opvolger van Petrus verenigen. Ik dank uw voorzitter, kardinaal Danneels, voor de voorstelling van enkele aspecten van uw taak en van uw gemeenschappelijke zorgen. Het is mijn wens dat uw Ad Limina-bezoek, deze pelgrimstocht die u herinnert aan de apostolische oorsprong van uw Bisschoppelijke dienst, uw pastorale zending ten dienste van het volk van God in België nog moge verlevendigen.

Intellectuele en spirituele vorming
Het theologisch denken en zoeken maakt deel uit van de tradities van de Belgische kerk. De katholieke universiteit speelt daar een grote rol in. De leerkrachten hebben de zending, zowel de ten aanzien van de priesters als ten aanzien van de leken, om een begrip van het geloof te ontwikkelen die iedereen toelaat het christelijke dogma te ontdekken, om ieders geloof te versterken en van iedereen getuigen te maken van het evangelie. In uw vijfjaarlijkse verslagen verwijst u naar de vele inspanningen die geleverd worden op het vlak van de intellectuele en spirituele vorming. In dat kader is vooral de permanente vorming voor diegenen die geroepen worden tot het priesterlijke of diakonale ambt. Nodig ze voortdurend uit om daar de nodige tijd voor vrij te maken. Zo zullen ze nieuwe bronnen aanboren voor het onderricht dat van hen mag verwacht worden in de catechese en in hun zondagshomilieën. Maar deze vorming vereist ook een verdieping van het geestelijk leven, als een essentiële dimensie van het christelijk leven en van de zending van het gewijde ambt. Het lezen en bemediteren van het evangelie blijft het eerste criterium voor de beoordeling van het priesterambt en voor de pastorale actie. Zij die zich van laten doordringen kunnen de gebeurtenissen correct beoordelen, zoals ik al schreef in de recente Apostolische Exhortatie Pastores Dabo Vobis [724] Pastores Dabo Vobis [[724|10]]. Hoe zouden wij de grootheid van de liefde van God kunnen vatten als we voor onszelf de tijd niet nemen om, in de intimiteit van het gebedsleven, te luisteren naar de goddelijke Meester? “Gij zijt het zout der aarde. Maar als het zout zijn kracht verliest, waarmee zal men dan zouten?” (Mt. 5, 13) [b:Mt. 5, 13]

In die zin verheug ik mij over de recente vertaling van het brevier in het Nederlands. Het is het gebed van de Kerk dat, op basis van de schatten van de traditie, de Heer om hulp vraagt, hem dank zegt en Hem de wereld aanbiedt waarin we leven, opdat de Geest de werkers van het Evangelie zou begeleiden en God de groei zou geven aan alles wat wij ondernemen. Herinner uw priesters, uw diakens en uw religieuzen aan de noodzaak van deze dagelijkse liturgie voor de zending van de Kerk. Het is door het onophoudelijke gebed, op uitnodiging en naar het voorbeeld van Christus, dat de kerk de wereld verheft.

Ik prijs me gelukkig dat u voor volgend pastoraal jaar ‘ Het ‘Jaar van de Heer’ gekozen hebt als gemeenschappelijk thema voor alle Belgische bisdommen. Op die manier stelt u het liturgische en sacramentele leven weer in het centrum van het parochieleven. De verschillende feesten karakteriseren de tijd van de kerk en dragen er toe bij om het geheel van het christelijk mysterie te onthullen. De zondagsviering is het is het moment waarbij de verzamelde gemeenschap van de Heer leven in overvloed ontvangt en de zending om getuigen te zijn. Ik weet hoezeer de clerus zich inzet om doorheen het catechetisch en homiletisch onderricht de zin van die zondagsviering voor de gelovigen te verduidelijken, opdat die er ook alle vruchten van zouden van zouden plukken. In het bijzonder nodig ik allen uit om stil te staan bij de gave van Christus door ons via zijn kerk de sacramenten te geven, en vooreerst de eucharistie en het berouw waar de mens verlost en vergeven wordt. Moge elke gemeenschap nadenken over de plaats die ze vrijmaakt voor de liturgie en voor de viering van de sacramenten, in respect voor de kerkelijke riten en voor de volheid waarmee die gemeten worden.

Seminaristen
In uw land, zoals in vele andere landen van Europa, blijft het geringe aantal seminaristen alarmerend. Toch mogen we niet wanhopen. U ontvangt nu veelal jongeren op rijpere leeftijd. Ze hebben al profane studies aangevat of ze hebben al enkele jaren arbeidsleven achter de rug die hen voorbereid hebben als dienaars van het evangelie bij hun tijdgenoten. Dank zij een grondige filosofische en theologische vorming, die ik u alleen maar kan aanbevelen, worden ze uw zorgzame medewerkers bij de verkondiging van de Boodschap, rekening houdend met de cultuur van hun tijd. We herinneren ons kardinaal Cardijn, op de 25ste verjaardag van zijn overlijden. Hij had de hartstocht van het Evangelie en meer nog om dat Evangelie te enten op de cultuur van de mensen van zijn tijd. Maar de vorming zal de seminaristen maar in hun priesterlijke zending vormen in de mate dat hun vormers hen ook de middelen geven om een spiritueel en priesterlijk leven te leiden, geworteld in de lectio divina, het reciteren van het goddelijk officie en de dagelijkse viering van de Eucharistie, bron en hoogtepunt van het priesterleven.

Authentieke evangelische waarden
In de geseculariseerde samenleving die soms een atheïstisch humanisme verbergt dat niet in staat is om rekenschap te geven van de zin van de mens en van de geschiedenis, moetenmoeten we de nadruk leggen op de getuigenis van de gelovigen. Het is de concrete uitdrukking van het priesterschap van de gedoopten, want de liefde van Christus die wij ontdekt hebben moet beleefd en gedragen worden door mensen die het woord van waarheid verwachten. Iederéén is geroepen om zijn doopsel te beleven en om het geloof in de kerk van Christus als Verlosser van de wereld te verkondigen. Dat getuigenis wordt gedragen door het woord, om rekenschap te geven van de christelijke hoop, maar ook door een leven in overéénstemming met de evangelische eisen en met de traditie van de Kerk zoals die voortdurend hernomen wordt door het apostolisch leergezag, en door de praktijk van de caritas. Het geloof en de praktische weerslag ervan in het morele leven kunnen niet overgelaten worden aan subjectieve appreciatie, die iedereen zou toelaten te kiezen wat hem uitkomt of de personen te kiezen waarmee hij als Kerk wil leven. Dat schept een situatie van dogmatisch en moreel relativisme die kan leiden tot ernstige vooroordelen, tot een ontaarding van de objectieve waarheid van het geopenbaarde gegeven en tot de opleiding van de gemeenschappen. Waak dus over een intellectuele en spirituele vorming van de leken die hen doet groeien in hun christelijk leven. Zoals de parabel van de zaaier dat kan aantonen (Mt. 13, 3-9) [[b:Mt. 13, 3-9]] moet het geloof wortel schieten in een voortdurende zoektocht, in een intieme verbondenheid met Christus, om zich niet door de realiteiten van deze wereld te laten verstikken. Op die manier, versterkt door de verdieping van hun kennis en van hun kennis en van hun spirituele ervaring, zullen de christenen nog meer zorg dragen voor de authentieke evangelische waarden in hun leven, en met name in het politieke, economische en sociale leven waarvan zij de voornaamste evangelisatoren zijn. Dat is des te belangrijker op het einde van deze eeuw, nu we op weg zijn naar een nooit geziene organisatie van Europa, op basis van nieuwe betrekkingen tussen de Europese staten maar ook met andere continenten, die de promotie van de morele dimensie van de menselijke betrekkingen des te belangrijker maakt.

Als leden van het Lichaam van Christus spelen de gedoopten een specifieke rol in de zending van de Kerk, onder leiding van de herders die Christus-Hoofd vertegenwoordigen vgl: Pastores Dabo Vobis [[[724|21-22]]]. De criteria van de kerkelijkheid die ik vermeld heb in de Apostolische Exhortatie Christifideles laici [692] vgl: Christifideles laici [[[692|30]]] voor de verenigingen van leken kunnen ons toelaten om de rol van de leek in het zendingswerk te preciseren, en om situaties te vermijden die bemoeilijkt worden door de onnauwkeurigheid van het statuut van mensen die zich voor apostolische taken inzetten. Er kan geen vruchtbare zending zijn zonder een organische relatie tussen de leken en de gewijde ambtsdragers, relaties van wederzijds vertrouwen maar zonder dat de bevoegdheden daarom onderling verwisselbaar zijn.

De pastorale raden vormen belangrijke scharnieren van deze samenwerking. In dat kader, en in functie van zijn levensstaat en van zijn roeping, heeft iedereen een specifieke taak in de gemeenschap. Maar het is het sacrament van de wijding van goddelijk recht en als zodanig het zichtbare teken van Christus die zijn kerk met liefde leidt dat diegene die het ontvangen hebben zowel de taak van de dienst (Joh. 13, 15) [[b:Joh. 13, 15]] als bestuursmacht toevertrouwt vgl: Codex Iuris Canonici [[[30|129]]], waaraan de gelovige leken kunnen meewerken.

Katholieke scholen
In uw land zitten veel kinderen en jongeren op katholieke scholen. Die katholieke school vervult een reële openbare dienst die door de lokale en nationale politieke instanties met geëigende middelen moet ondersteund worden. Ook gezinnen die van het katholieke geloof verwijderd hebben, of of komend uit andere religieuze overtuigingen, geven omwille van de kwaliteit van hun onderwijs hun vertrouwen aan kerkelijke instellingen. Breng allen die liefhebben aan dit mooie opvoedingswerk van de jongeren de aanmoedigingen van de paus. Ze zijn er zich van bewust dat de verbondenheid met de hiërarchie hen helpt om de educatieve specificiteit van de instellingen te behouden, waarbij ze alle jongeren verwelkomen die van hun competentie willen genieten. Herinner hen eraan dat elk onderwijs, zelfs in de meest technische of wetenschappelijke betekenis van het woord, een gelegenheid kan bieden om de christelijke waarden van het evangelie door te geven. Door de bemiddeling van de houding van de volwassenen moet elke jongere Christus kunnen ontdekken die hem wil helpen om het beste van zichzelf te ontwikkelen, en om zich optimaal voor te bereiden op een menselijk en professionele toekomst. De school is ook de plaats waar de jongeren hun moreel bewustzijn vormen. De directie en de animatoren van die instellingen staan onder uw verantwoordelijkheid als herders. Het komt u dan ook toe om er over te waken dat de leerkrachten een leven leiden dat overeenstemt met wat de kerk gelooft en leert.

Het christelijk huwelijk
Het jaar 1988, dat voor u ‘Het Jaar van het Gezin’ was, heeft een nieuw elan gegeven aan de gezinspastoraal. In uw bisdommen zetten priesters en talrijke gezinnen zich in voor de begeleiding van jongeren in hun affectieve groei, en in de begeleiding van verloofden die zich voorbereiden om het schone engagement van het christelijk huwelijk. Ze helpen die gezinnen ook in de moeilijke tijden die ze soms doormaken. Bedank hen voor het werk waar ze zich onvermoeibaar voor inzetten. In uw land neemt het aantal echtscheidingen nog toe, met alle gevolgen vandien voor de echtgenoten zelf en voor de kinderen. Het christelijk huwelijk herinnert er aan dat de echtelijke relatie niet kan steunen op het eenvoudige zoeken van het genot. Zij steunt op de vrije en definitieve inzet van de mensen die een christelijk huwelijk aangaan. Ik ben me ervan bewust dat elk echtpaar goede en kwade dagen kent, met beproevingen die herinneringen oproepen aan de paaservaring van onze Verlosser, een ervaring waarbij de pijn van Goede Vrijdag vermengd wordt met het morgenlicht van Pasen. Die momenten zijn belangrijk voor het uitzuiveren en doen rijpen van de liefde. U hebt uw pijn en die van vele gelovigen uitgedrukt naar aanleiding van de nieuwe wetgeving met betrekking tot abortus, waarbij velen zich ook moedig en profetisch gedragen hebben. In alle omstandigheden wordt de Kerk uitgenodigd om de grootheid van elk mensenleven te verdedigen. Dat leven wordt immers geboren als gevolg van een verantwoorde liefdesdaad, waarbij de partners door God geroepen worden om met Zijn schepping mee te werken. Het ware geluk wortelt in de gave van het leven.

In uw bisdommen zetten mannen en vrouwen zich in om mensen die door het leven van de liefde gewond worden te helpen, opdat ze de tederheid van God mogen ervaren die hen toelaat in waardigheid te leven. De priesters zullen de opnieuw gehuwde gescheidenen met liefde ontvangen, om hen de middelen te geven om hun leven als gedoopte te beleven. Maar deze respectvolle opvang van personen en situaties moet tevens rekening houden met het woord van Christus zelf (Mt. 19, 6) [[b:Mt. 19, 6]]. Een tweede huwelijk is in strijd met de natuur van het Sacrament van het Huwelijk, dat het teken is van de onvergankelijke liefde van Christus voor zijn Kerk. Het is dan ook passend om vieringen te vermijden die verwarring en schade kunnen toebrengen aan de betrokken echtparen, hun omgeving en het geheel van de christenen.

Immigratie
Het verschijnsel van de immigratie is voor uw landgenoten soms een pijnlijke zaak. Die immigratie komt nog bovenop de moeilijkheden als gevolg van het samenleven van twee taalgemeenschappen in de schoot van dezelfde koninkrijk. In een tijd dat het particularisme en uitsluitingen van allerlei aard weer schering en inslag zijn, nodig ik alle christenen en alle mensen van goede wil uit om de vrede en de nationale eenheid te bevorderen, alsook het onthaal van elke persoon, van welke oorsprong of cultuur ook.

Lijden en heiligheid
Op het einde van ons onderhoud hoop ik dat uw pelgrimsweek en uw ontmoetingen met mijn medewerkers u mogen sterken in uw zending als bisschoppen, belast met het leiden en heiligen van het christelijk volk. Breng al uw gelovigen, uw priesters, uw diakens en uw leken, de aanmoedigingen van de opvolger van Petrus. Heel in het bijzonder groet ik uw mannelijke en vrouwelijke religieuzen. U sprak mij van de onschatbare aanwezigheid die ze in de vele diensten van de Kerk verzekeren, en van hun zin voor samenwerking in het kader van de pastoraal. Laat ons bidden opdat elke christen zijn zending als gelovige naar het hard van God ten volle zou realiseren. Van ganser harte schenk ik u allen en al uw gelovigen mij apostolische zegen.