Instructie behoorende bij de verklaring over de anti-katholieke stroomingen in Nederland aan de saeculiere en reguliere geestelijkheid

1. Bedoelde verklaring moet zonder eenige toelichting of aanvulling worden voorgelezen. Ook naderhand zal de Eerwaarde Geestelijkheid zich zorgvuldig onthouden van ieder openlijk en rechtstreeksch commentaar daarop in preek, instructie of redevoering.

2. Onder het in Quadragesimo Anno [652] veroordeelde socialisme wordt verstaan: Ieder stelsel, of iedere beweging, die het maatschappelijk leven onafhankelijk wil maken van de wet Gods en van de eeuwige bestemming van den mensch, of de onvervreemdbare rechten van persoon of gezin of van de H. Kerk miskent. Quadragesimo Anno [[652|117-119]] Het N.V.V. is een mantelorganisatie van de N.S.B., doch valt als een vereeniging, die het socialisme metterdaad steunt, ook onder (3) no. 3 van de officieele verklaring [8294], die geïnterpreteerd moet worden volgens het gemeenschappelijk bisschoppelijk schrijven van 1 Februari 1933 [8296]: „Mocht echter ooit iemand meenen reden te hebben, om wél lid te worden of te blijven van zoodanige organisaties, dan bedenke hij wel, dat in dat allergrootst uitzonderingsgeval niet alleen moet vaststaan, dat gevaar voor verlies van het geloof is uitgesloten, maar tevens, dat er een allerdringendste reden voor het lidmaatschap moet aanwezig zijn".

3. Omdat het in den laatsten tijd zooveel duidelijker is geworden, zoowel dat de N.S.B. in feite doelstellingen nastreeft, die onvereenigbaar zijn met de rechten, die de H. Kerk bezit en voor zich moet opeischen om haar taak en zending naar behooren te kunnen vervullen, terwijl de kansen om die doelstellingen te verwezenlijken in de huidige omstandigheden zooveel grooter zijn geworden, als ook dat de aard van deze beweging en de geest en mentaliteit die daarin leven, een ernstig gevaar vormen voor de christelijke levensopvatting van allen die er aan deelnemen, moet ieder meegaan met deze beweging en iedere steun daaraan thans veel ernstiger beoordeeld worden dan voorheen.
   
   Dientengevolge verklaart het Hoogwaardig Episcopaat dat, zooals de zaken thans staan, als sub gravi ongeoorloofd moet worden beschouwd:

1. het lidmaatschap van de N.S.B. en van haar onderafdeelingen, zooals de Nederlandsche S.S. en W.A. (Weer-Afdeeling), óók wanneer dit toetreden niet geschiedt uit instemming met de doelstellingen der Beweging, maar om voordeelen van tijdelijken aard. Zelfs pressie en de vrees voor ernstige financiëele nadeelen vormen geen voldoende reden, ook wanneer die vrees niet ongegrond genoemd kan worden.
   Alleen daadwerkelijke dwang, die den betrokkene onmiddellijk voor de keuze stelt om, of lid van de N.S.B. te worden, of anders zijn ambt of betrekking te verliezen én daardoor broodeloos te worden, kan als ratio excusans aanvaard worden, en ook dan nog alleen, wanneer er vooreerst voldoende ruchtbaarheid aan gegeven wordt, dat men slechts onder dwang toetreedt, en vervolgens, dat het lidmaatschap zuiver passief blijft. De betrokkene moet dus vermijden om aan vergaderingen, bijeenkomsten of optochten van de N.S.B. deel te nemen en zich onthouden van het lezen van de N.S.B.-pers,- a fortiori mag hij geen propaganda maken voor de N.S.B. en geen functie in de N.S.B. vervullen, noch als vertegenwoordiger der N.S.B. zitting nemen in eenig publiek lichaam. En zij wier lidmaatschap krachtens hun maatschappelijke positie of hun zedelijk overwicht in het land, in een bepaalde plaats of in een bepaalden kring van bijzondere beteekenis is, zullen eerder dan wie ook zich van het lidmaatschap onthouden.
   Ieder geval van zoogenaamd gedwongen lidmaatschap moet dus nauwkeurig worden onderzocht, voordat een biechtvader het zuiver passief lidmaatschap voor geoorloofd verklaart.

2. Zonder, eenige uitzondering alle propaganda voor de N.S.B., gelijk die uiteraard wordt uitgeoefend door de propagandisten, door de redacteurs en regelmatige medewerkers en correspondenten van de N.S.B.- pers, door de schrijvers van werken of brochuren, die een uitgesproken N.S.B.- karakter dragen, door de uitgevers en verantwoordelijke drukkers, de geregelde colporteurs en venters van de N.S.B.-pers.

3. Verder ook alle belangrijke moreele of financieele steun aan de N.S.B., het geregeld lezen van de N.S.B.-geschriften of -bladen, het geregeld bijwonen van vergaderingen of optochten der N.S.B.

4. Aan de sub. 3 [al:3] genoemde personen moet, zoolang zij in hun houding volharden, de absolutie geweigerd worden en als zij zoodanig ter plaatse bekend zijn, ook de andere sacramenten. Zij, die tot nu toe tot de sacramenten zijn toegelaten, moeten eerst persoonlijk gewaarschuwd worden met een beroep op deze Onze instructie (zonder nadere aanduiding van den inhoud). Dit laatste geldt niet ten aanzien van degenen, die zich openlijk als N.S.B.-er zouden praesenteeren in uniform of met insigne. Deze moeten zonder voorafgaande waarschuwing geweigerd worden. Voor wat het huwelijk betreft, verwijzen wij naar (1066) can. 1066 [2620]; wordt het huwelijk ten slotte kerkelijk gesloten, dan moet het op dezelfde wijze geschieden als bij gemengde huwelijken, en met weglating van de gewone afkondigingen.
   Ook moet hun de kerkelijke begrafenis geweigerd worden, tenzij de overledene zich bekeerd heeft of althans teekenen van berouw heeft gegeven, wat dan bekend moet worden gemaakt. Wij wenschen echter dat ieder geval, hetzij men de kerkelijke begrafenis meent te moeten verleenen of te moeten weigeren, aan Ons ter beoordeeling wordt voorgelegd onder nauwkeurige opgave van alle omstandigheden.
   Indien tot toelating wordt overgegaan, dan mag niet worden geduld dat de N.S.B. aan de uitvaart en (of) begrafenis officieel (in uniform, met vaandels enz.) deelneemt. Mocht zulks niet kunnen worden verhinderd, dan worde openlijk verklaard, dat men het ten zeerste betreurt, dat een zuiver kerkelijke plechtigheid wordt misbruikt voor politieke demonstraties en men beperke zich verder tot de Uitvaartsmis en de absoute in de kerk. In verband hiermede verbieden wij iedere officieele deelname van niet zuiver katholieke vereenigingen, organisaties en vaandels aan kerkelijke begrafenisplechtigheden.

5. Ongeoorloofd is per se ook het lidmaatschap van de zoogenaamde mantelorganisaties van de N.S.B., zooals het Agrarisch Front en de Cultuurkring.
   De geestelijkheid zal daarom individueel en vooral door middel van de katholieke organisaties trachten de geloovigen daarvan af te houden, maar zooals de zaken thans staan, kunnen aan de leden van deze organisaties de sacramenten niet geweigerd worden, tenzij zij door dit lidmaatschap inderdaad aan de N.S.B. in belangrijke mate steun verleenen.

Gegeven te Utrecht, den 13en Januari 1941.

+ Dr. J. DE JONG, Aartsbisschop van Utrecht,
+ P. A. W. HOPMANS, Bisschop van Breda,
+ A. F. DIEPEN, Bisschop van 's-Hertogenbosch.
+ Dr. J. H. G. LEMMENS, Bisschop van Roermond,
+ J. P. HUIBERS, Bisschop van Haarlem.