Gebed 31. - Meditatie

Dierbare broeders en zusters, goedendag!

Vandaag hebben we het over die vorm van gebed welke meditatie wordt genoemd. Voor een Christen betekent mediteren het zoeken van een samenvatting. Dat betekent: tegenover het grote geschrift van de Openbaring gaan staan en trachten het ons eigen te maken door het volledig op te nemen. En de Christen houdt het, nadat hij het Woord van God heeft opgenomen, niet opgesloten in zichzelf, want dat Woord moet een “ander boek” ontmoeten, wat de Catechismus [1] noemt “het boek van het leven”. vgl: Catechismus van de Katholieke Kerk [[[1|2706]]] Dat is wat we trachten te realiseren telkens we over het Woord mediteren.

De praktijk van de meditatie heeft in de loop van de voorbije jaren veel aandacht gekregen. Niet slechts Christenen hebben het erover. In bijna alle godsdiensten ter wereld bestaat een praktijk van meditatie. Het gaat ook over een activiteit verspreid bij mensen die geen godsdienstig leven kennen. Allen hebben we nood aan meditatie, aan nadenken, om onszelf terug te vinden. Het is een menselijke dynamiek. Vooral in de gulzige westerse wereld zoekt men de meditatie omdat het een hoge dijk opwerpt tegen de dagelijkse stress en tegen de leegte die overal uitdijt. Vandaar het beeld van jongeren en volwassenen die ingetogen gezeten zijn, in stilte, met de ogen neergeslagen… We kunnen ons de vraag stellen: wat doen deze mensen? Mediteren. Het is een verschijnsel dat men met sympathie moet bekijken. We zijn immers niet gemaakt om zonder ophouden te rennen. We hebben een innerlijk leven dat niet onophoudelijk kan verwaarloosd worden. Mediteren is dus een behoefte van alle mensen. Men kan zeggen dat mediteren gelijkt op stilstaan om het leven diep in te ademen.

We stellen echter vast dat dit woord, in een christelijke omgeving, een eigenheid heeft die men niet mag vergeten. Mediteren is een noodzakelijke menselijke aangelegenheid, maar mediteren in een christelijke omgeving gaat verder. Het is een aangelegenheid die niet mag gewist worden. De grote deur waardoor het gebed van een gedoopte naar buiten komt – laten we het ons nogmaals herinneren – is Jezus Christus. Voor een Christen begint meditatie bij de deur Jezus Christus. Ook de praktijk van de meditatie volgt dit pad. Wanneer een Christen bidt is hij niet opzoek naar volledige helderheid over zichzelf, maar gaat op zoek naar de meest diep kern van zijn ik. Dat mag, maar een Christen zoekt iets anders. Het gebed van de Christen is op de eerste plaats ontmoeting met de Ander, de Ander met hoofdletter: de transcendente ontmoeting met God. Wanneer een gebedservaring ons innerlijke vrede schenkt, of zelfbeheersing of helderheid over de weg die we moeten gaan, dan zijn dit om zo te zeggen bijkomende resultaten van de genade van het christelijk gebed dat ontmoeting met Jezus is. Mediteren is Jezus tegemoet gaan, geleid door een zin of een woord van de Heiliger Schrift.

De term “meditatie” heeft in de loop van de geschiedenis verschillende betekenissen gehad. Ook binnen het Christendom duidt het op verschillende geestelijke ervaringen. Maar er zijn wel enkele gemeenschappelijke lijnen en ook hierbij helpt ons de Catechismus [1] die het volgende zegt: “De meditatiemethoden variëren even sterk als de geestelijke leermeesters. (...) Maar een methode is niet meer dan een leidraad; wat telt is dat men, met de Heilige Geest, vooruitgaat op de enige weg van het gebed: Christus Jezus.” Catechismus van de Katholieke Kerk [[1|2797]] Hier wordt verwezen naar een reisgezel, die ons leidt: de Heilige Geest. Zonder de Heilige Geest is christelijke meditatie niet mogelijk. Hij is het die ons leidt naar de ontmoeting met Jezus. Jezus heeft ons immers gezegd: “Ik zal jullie de Heilige Geest zenden. Hij zal jullie onderrichten en uitleggen.” Ook in de meditatie is de Heilige Geest de gids om verder te gaan naar de ontmoeting met Jezus Christus.

Met andere woorden: er zijn veel christelijke meditatiemethoden. Sommige zijn erg sober, andere meer uitgewerkt. Sommige spelen in op de verstandelijke vermogens van de mens, andere eerder op de gevoelens en emoties. Het zijn methoden. Alle zijn belangrijk. Alle kunnen aangewend worden in de mate dat ze bijdragen om de ervaring van het geloof tot een gebeuren van de hele persoon te doen worden. Niet slechts de geest bidt. Heel de mens bidt, het geheel van de persoon bidt en niet slechts het gevoel. De Ouden zegden gewoonlijk dat het hart het orgaan van het gebed is. Zo maakten zij duidelijk dat heel de persoon, vertrekkend vanuit zijn kern, het hart, met God in relatie treedt en niet slechts enkele van zijn zintuigen. Men moet dus altijd bedenken dat de methode een weg is, niet het doel. Gelijkwelke gebedsmethode, als ze christelijk wil zijn, maakt deel uit van de navolging van Christus en dat is het wezen van ons geloof. Meditatiemethoden zijn wegen die men moet gaan om tot ontmoeting met Jezus te komen. Wie op de weg blijft stilstaan en slechts naar de weg kijkt, zal Jezus nooit vinden. Je zult van de weg een god maken, terwijl de weg een middel is om je naar Jezus te brengen. De Catechismus [1] preciseert: “De meditatie zet de gedachte, de verbeelding, de emotie en het verlangen aan het werk. Deze activering is noodzakelijk om de geloofsovertuiging te verdiepen, de bekering van het hart op te wekken en de wil om Christus te volgen te versterken. Het christelijk gebed legt er zich bij voorkeur op toe om ‘de geheimen van Christus’ te overwegen.” Catechismus van de Katholieke Kerk [[1|2708]]

Dit is dus de genade van het christelijk gebed: Christus is niet veraf, maar altijd met ons verbonden. Er is niets van zijn goddelijk-menselijke persoon dat voor ons niet een plaats van heil en geluk kan worden. Elk ogenblik van het aardse leven van Jezus kan door de genade van het gebed, gelijktijdig bij ons zijn, dankzij de Heilige Geest, de gids. Immers, jullie weten dat men niet kan bidden zonder de leiding van de Heilige Geest. Hij is het die ons leidt! En dankzij de Heilige Geest zijn ook wij aanwezig bij de Jordaan, wanneer Jezus zich onderdompelt om het doopsel te ontvangen. Ook wij zijn disgenoten op de bruiloft te Kana, wanneer Jezus de goede wijn schenkt tot vreugde van de gehuwden. Met andere woorden het is de Heilige Geest die ons verbindt met die mysteries uit het leven van Jezus, want door Jezus te overwegen maken we van het gebed een ervaring die ons met Hem verbindt. Ook wij staan verbaasd bij de duizenden genezingen door de Meester verricht. Laten we het Evangelie nemen, die mysteries uit het Evangelie overwegen en het is de Geest die ons daar doet aanwezig zijn. In het gebed – wanneer we bidden -zijn we als de gereinigde melaatsen, als de blinde Bartimeüs die opnieuw kan zien, als Lazarus die uit de graftombe komt… Ook wij werden in het gebed genezen zoals de blinde Bartimeüs, zoals die andere, de melaatse…. Ook wij zijn opgestaan zoals Lazarus die uit de graftombe komt. Immers het mediterend gebed, geleid door de Heilige Geest, brengt ons ertoe die mysteries van het leven van Christus opnieuw te beleven en Christus te ontmoeten. En dan zeggen, zoals de blinde: “Heer, heb medelijden met mij! Heb medelijden met mij” – “En wat wil je?” –“Zien, van die dialoog deel uitmaken”. De christelijke meditatie, geleid door de Geest, brengt ons tot dat gesprek met Jezus. In het Evangelie is er geen enkele bladzijde waarop voor ons geen plaats is. Mediteren is, voor ons Christenen, een manier om Jezus te ontmoeten. En zo, alleen zo, onszelf terug te vinden. Dat is geen terugplooien op zichzelf. Neen, het is naar Jezus gaan en door Jezus onszelf ontmoeten, genezen, verrezen, sterk door de genade van Jezus. Dat is Jezus, de redder van allen, ook van mij, ontmoeten. En wel, dankzij de leiding van de Heilige Geest.