Col Sentimento

Het geloof ziet Christus in iedere zieke
Met een gevoel van voorliefde, die de apostelen van de liefde in ons hart oproepen, heten wij u welkom, beminde dochters, ziekenverpleegsters en wijkverpleegsters, die uw nationaal congres wilt besluiten met de zegen van de plaatsvervanger van Jezus Christus zelf, Uw verlicht geloof doet u Jezus Christus zien in iedere zieke en leert u, hun iets mooiers en iets beters te geven dan alleen uw beroepshulp, d.w.z. de warmte van de bovennatuurlijke liefde, die zonder twijfel de eerste en de beste medicijn is.

Het doel van de vereniging van verpleegsters
Onze innige liefde voor de wereld van de zieken en het verlangen, dat uw beroepswerkzaamheid voor u een dagelijks middel moge zijn ter heiliging, bewegen ons, U aan te sporen om altijd dieper door te dringen in de geest van uw verdienstelijke vereniging en u deze steeds meer eigen te maken. Het verheven doel van uw vereniging is, uw beroep te maken tot het uitoefenen van een waar en heilig ministerie en zij verplicht u bovendien om alles te doen wat in uw vermogen is, opdat de beginselen van het natuurrecht en van het christelijk recht, die de vrijheid van en de eerbied voor de patiënt waarborgen, in de praktijk en in de wetgeving veilig gesteld worden.

Jezus' optreden tegenover de zieken
Deze beide doeleinden, of als men wil deze idealen, die uw beroep inspireren, zullen, - wanneer deze nog gesteund en gedragen worden door de steeds groeiende technische bekwaamheid -, ieder van u maken tot een model ziekenverpleegster. Om gemakkelijk dit verheven doel te kunnen bereiken, moet gij u als voorbeeld stellen de Meester Jezus, goddelijke Geneesheer van allen, die tot Hem kwamen in de nood van hun ziekte, Gij moet dikwijls die bladzijden van het Evangelie overwegen, waar de liefdevolle ontmoeting verhaald wordt van de Zoon van God met de lijdende mensheid. Met een vrome blik moet gij onderzoeken, met welk een medelijden Hij Zich neerboog over de ongelukkigen, met welk een vaderlijke liefde Hij hen ontving en met welke toewijding Hij zich in hun dienst stelde en soms een lange weg aflegde om tot hen te gaan. En let ook op de grote eerbied voor hun persoon en hun vrijheid bij het gebruik van Zijn wondermacht te hunnen voordele. Het feit, dat Hij gewoonlijk wachtte op een vraag om genezing van de kant van de zieke, toonde niet alleen de innerlijke kracht van het gebed, maar bovendien Zijn eerbied voor de menselijke persoon en de menselijke wil. Jezus, in één woord, genas niet als het ware met geweld, maar wachtte de vrije toestemming af voor Zijn handelen; gelijk Hij ook als Verlosser van het menselijk geslacht niemand zalig maakt, als hij het zelf niet op de een of andere wijze wil.

Het ideaal van de christelijke ziekenverpleger
Jezus zien in de zieke en zich als Jezus tegenover hem gedragen: dit is het ideaal van iedere christelijke ziekenverpleger! Zo zal men bij ieder ziekbed tweemaal het beeld van de Christus zien: in de zieke, de Christus van Calvarië boetend en berustend; en in hem, die hem verpleegt, de medelijdende Christus, de goddelijke Geneesheer van ziel en lichaam.

Doel van de toespraak
Maar omdat uw congres als studieonderwerp heeft genomen de neuropsychiatrie in verband met uw beroep en uw aandacht vooral heeft gevestigd op de droevige toestand van de wellicht meest beklagenswaardige categorie van zieken, - de geesteszieken -, en u heeft uitgenodigd, u zo goed mogelijk voor te bereiden om, als het moet, uw christelijke beroeps hulp aan hen te wijden, willen ook wij u aansporen tot dit verheven en noodzakelijk liefdewerk.

De moderne actie van de psychotherapie
Op de eerste plaats is het een eer voor u, dat de 6 maatschappij van u, verpleegsters, de practische uitvoering verwacht van de uitgebreide programma's van voorkomen en genezen, die de theoretici en technici van de psychotherapie reeds enkele decennia opstellen, gedeeltelijk uit bezorgdheid voor het steeds groeiend aantal van deze zieken, en gedeeltelijk vertrouwend op de nieuwe profylactische en geneeskundige systemen, die bijna volledig de voorzieningen moeten vervangen, die tot nu toe getroffen zijn, maar nu ongeschikt geacht worden. Tegenover deze grootse actie van de wetenschap en van het openbaar gezag om de sociale kwaal van de geestesziekte te overwinnen, willen wij niet alleen uit diep menselijk medelijden met dergelijke zieken, maar ook uit godsdienstige motieven onze bijzondere voldoening uitspreken over alles wat reeds gedaan is en wat nog zal ondernomen worden door bonden, organisaties, verenigingen, waaronder enkele zelfs van wereld omvang gelijk het "Comité van specialisten voor geestelijke gezondheid" om een van de meest wezenlijke goederen van de mens, nl. het evenwicht en de harmonie van zijn psychische vermogens, krachtdadig te bevorderen.

Belang van de geestelijke gezondheid voor het godsdienstig leven
Dat de geestelijke gezondheid een van de fundamentele goederen is in natuurlijk opzicht, is duidelijk. Maar het is eveneens duidelijk, dat deze gezondheid ook een fundamenteel goed is op godsdienstig en bovennatuurlijk terrein. Want een volledige ontplooiing van de godsdienstige waarden en van de christelijke heiligheid is in een ziel ondenkbaar, als ze niet tot uitgangspunt heeft een gezonde geest, die evenwichtig is in zijn uitingen. Daarentegen is toch zeker, dat geen enkel fysiek gebrek of fysieke minderwaardigheid het bereiken van de hoogste heiligheid in de weg staat. Is het misschien nog nodig er aan te herinneren, hoezeer de geestelijke gezondheid in de christelijke opvatting en praktijk gewaardeerd wordt? Alles wat de H. Schrift zegt tot lof van de Wijsheid en van de louter menselijke kennis, die men moet stellen boven fysieke krachten, boven koninkrijken en rijkdommen, is een impliciete waardering van de psychische voorwaarden er van of van de gezonde geest. In de praktijk verder is het bekend, dat de Kerk, in de boetedoening en in de gematigde versterving het bedwingen van sommige vermogens en uitingen van de geest toestaat en een lichte fysieke verzwakking gerechtvaardigd acht om hogere motieven en zelfs een verkorting van het leven zelf, die men voorziet als gevolg van harde boete; maar zij heeft daarentegen altijd verworpen en veroordeeld de pseudoreligieuze en pseudo-mystieke vormen, die het psychisch evenwicht van de persoon zouden kunnen verstoren. Insgelijks streeft zij er naar om in haar pedagogische en pastorale traditie de beste methoden te bevorderen, die krachtens een beproefde ondervinding de harmonische ontwikkeling van de geestelijke vermogens mogelijk maken. En zelfs wordt ondanks de valse bewering van een vroeger sectarisme thans toegegeven, dat een levensgedrag overeenkomstig de christelijke geboden, wier onderhouding vaak zware strijd en offers vraagt, die men echter altijd kan overwinnen met de hulp van de genade, de beste waarborg is om in normale personen het evenwicht van de geest te beveiligen, terwijl het herstel van dit levensgedrag de uitgeputte of geschokte psychische krachten weer versterkt. Als dus de geestelijke gezondheid zo'n grote achting geniet in de katholieke opvatting en in de katholieke praktijk, dan moet de Kerk vanzelf met voldoening de nieuwe weg beschouwen, die de psychiatrie in de naoorlogse tijd heeft ingeslagen. Zij weet, dat het redden van een mens van krankzinnigheid door voorkomen of genezen betekent, hem in eerste begin winnen voor Christus, omdat het hem de mogelijkheid opent, van een kwijnend en werkeloos lid een bewust en actief lid van Zijn mystiek Lichaam te worden of opnieuw te worden.

Het belang van het persoonlijk contact in de verpleging van de geesteszieken
Moge dus deze menselijke en godsdienstige kant van Uw beroep u altijd voor de geest staan, als gij u moet bezig houden met geesteszieken of als gij op enigerlei wijze op dit terrein moet arbeiden. Zo zult gij aangemoedigd worden om edelmoedig uw persoonlijke en geestelijke bijdrage te leveren vooral door uw rechtstreekse hulp; want het zijn niet zozeer de uitwendige medicijnen, die hen genezen, als vooral het contact met gezonde en harmonieuze personen, die hun een rustige en opgewekte kijk op de wereld en op het leven kunnen hergeven.

De fundamentele houding van de psycholoog en psychiater
Hoewel uw hoedanigheid van verpleegsters van wezenlijke betekenis is bij de verpleging en de profylaxe, plaatst zij toch uw activiteit onder de normen en de aanwijzingen van de psychiaters, wier bevelen gij gewoonlijk gewetensvol moet opvolgen. Maar omdat het over een materie gaat, die zo nauw samenhangt met de rechten van de persoon, en omdat iedereen zich in de regel gemakkelijk op grond van de eigen innerlijke ervaring en waarneming een oordeel kan vormen over het al of niet deugdelijke van een bepaalde methode van behandeling, kan het voorkomen, dat gij bij juist oordelen deze methode enigszins in strijd acht met de natuurlijke en christelijke beginselen die gij volgt, en dit des te meer omdat de moderne psychiatrie gewaagde schreden zet op wegen, die nog niet door een lange ondervinding zijn geëffend. Hoe moet gij u in zulke eventuele conflicten gedragen? Als het gaat over echte en heilige natuurrechten, behoeft dit niet gezegd te worden. Maar ge moet veeleer weten, welke rechten dit precies zijn. Daarom hebben wij bij een onlangs gehouden internationaal congres voor psychotherapie en klinische psychologie, de voornaamste en meest fundamentele van deze rechten willen uiteenzetten voor de illustere deelnemers, die bij ons kwamen. Wij zeiden hun, en wij herhalen het thans voor u, dat de fundamentele houding van de christelijke psycholoog en psychiater tegenover de mens moet zijn, hem te beschouwen:

1. als psychische eenheid en totaliteit,
2. als structurele eenheid in zichzelf,
3. als sociale eenheid en
4. als transcendente eenheid, d.w.z. met zijn gerichtheid op God.

Het is duidelijk, dat gij, die uw beroep wilt maken tot een echt en heilig ministerie, deze laatste beschouwing, die niet zelden door het nawerken van naturalistische stromingen wordt verwaarloosd, heel bijzonder moet hooghouden. Vergeet daarom niet, dat de volmaaktheid, het evenwicht en de harmonie van de menselijke geest hier bereikt wordt in het gericht zijn op God en hiernamaals in het bezitten van God. Dit is een grondbeginsel, dat u in theorie de volledige verklaring van de menselijke natuur geeft en u in de praktijk zal behoeden voor die geneesmethoden, die misschien in schijn helpen, maar tegelijk schadelijk zijn voor het hoogste doel van de mens. Wij hebben destijds op zulke methoden gewezen, zoals bijv. in het geval van psychische storingen, die op een duidelijk schuldbewustzijn berusten, dat door geen geneeskundige behandeling, maar alleen door een godsdienstige boete kan worden weggenomen; en wij wezen ook op de verkeerde methode, die iemand er toe brengt om het ongeoorloofd gebruik van een vermogen als een materiële zonde te beschouwen, wanneer men zich klaar bewust is van het ongeoorloofde van de daad.

Christelijke deugden fundament voor de juiste sfeer bij de verpleging van geesteszieken
Maar afgezien van deze en soortgelijke tegenstrijdigheden, die tussen de moderne geneesmethoden en de christelijke beginselen kunnen ontstaan, moet gij u bij uw werk als regel houden aan de aanwijzingen en voorschriften van de wetenschap, waarvan gij de vooruitgang moet waarderen en volgen. De wetenschap vraagt van u op de eerste plaats, dat gij de zieke brengt in een rustige sfeer van opgewekt vertrouwen. Maar wie kan dit bereiken, als hij niet reeds uit zichzelf de rust heeft en het innerlijk evenwicht bezit? Welnu, alleen de volmaakte beoefening van de christelijke deugden geeft deze innerlijke rust en dit gematigd optimisme, die zich spontaan meedelen aan anderen en die de beste hulp zijn voor een geesteszieke. Zij doen hem gemakkelijk de droevige levensomstandigheden vergeten, die mede oorzaak zijn geweest van zijn ziekte, gemakkelijker dan een ziekenhuis of de afzondering.

Invloed van het christelijk leven bij de uitoefening van andere functies
Wanneer gij verder op profylactisch terrein komt te staan bij de wieg van moederloze kinderen, om mee te werken aan de brede actie van geestelijke hygiëne, door de moderne programma's ontworpen, dan is het duidelijk, hoe belangrijk het affectieve element is, dat van u gevraagd wordt, naast de techniek van observatie en controle. Maar geen enkele vrouw kan zich volledig moeder voelen van andermans kinderen en hun die liefde schenken, die, volgens het zeggen van een modern psycholoog, even belangrijk is voor de geestelijke gezondheid als de vitaminen en de proteïnen voor de lichamelijke gezondheid, wanneer zij in zichzelf geen sterk geestelijk moederschap voelt. Het christelijk geloof en de christelijke vroomheid vormen een brede basis voor dit moederschap jegens ieder kind van God, dat door Jezus Christus is verlost. Hetzelfde geldt, wanneer gij uw medewerking moet verlenen aan onderwijzers op de scholen, aan sociale werksters in de fabrieken, aan de dokters in de tehuizen voor ouden van dagen en op consultatiebureaus, waartoe de psychotherapie ook haar profylactische actie wil uitstrekken. Overal moet de geest van geloof u vergezellen, niet alleen tot bescherming van uw deugd, maar ook als een invloedrijke factor bij uw vakbekwaamheid.

Verhevenheid van de roeping tot verpleegster
Beminde verpleegsters, gij hebt door goddelijke roeping of uit vrije keuze een leven van offers aanvaard in dienst van de lijdende mensheid. Gij moogt uw werk niet lager aanslaan dan God en de maatschappij dit doen. Het is een edel en noodzakelijk werk; het is gericht op de gezondheid van lichaam en ziel; het heeft zijn nut voor tijd en eeuwigheid; een echt en heilig ministerie! Deze waardering hoeft uw christelijk gevoel van nederigheid niet te kwetsen, maar het moet voor u een prikkel en aansporing zijn bij uw moeilijk werk, bij uw onverstoorbaar geduld, bij uw gewetensvolle nauwgezetheid; en als het gaat over de verpleging van geesteszieken, dan is het voor u een reden tot edelmoedigheid om aan uw ongelukkige medemens iets van uw geest te geven en hem zo tot nieuw leven te wekken. Het wit van uw uniform, dat de moede ogen van de zieken doet denken aan engelen, moge het zinnebeeld zijn en het devies van uw innerlijk, bovennatuurlijk leven; het moet u werkelijk tot engelen maken in dienst van de mensen.

Slot en zegen
Mogen deze idealen, die ook onze wensen zijn, verwezenlijkt worden in u en in allen, die zich wijden aan de verpleging van onze dierbare zieken, aan wie wij steeds denken en voor wie wij steeds bidden. Dit smeken wij dringend van God af, terwijl wij u van ganser harte onze vaderlijke apostolische zegen schenken.