Vasten: nooit in gesprek gaan met de bekoring

Dierbare broeders en zusters,

Verleden woensdag begonnen wij de weg van de Vasten met de boeteritus. Vandaag, op de eerste zondag in deze liturgische tijd, wijst het Woord Gods ons de weg om de veertig dagen die naar de jaarlijkse paasviering leiden, op een vruchtbare manier te doen. Het is de weg die Jezus volgde, die het Evangelie samenvat in de beknopte stijl van Marcus, zeggend dat Hij zich gedurende veertig dagen terugtrok in de woestijn, waar Hij door de satan bekoord werd, vooraleer Zijn verkondiging aan te vatten (Mc. 1, 12-15) [b:Mc. 1, 12-15]. De evangelist benadrukt dat “de Geest – de Heilige Geest – Hem naar de woestijn dreef” (Mc. 1, 12) [[b:Mc. 1, 12]] De Heilige Geest die op Hem neerdaalde, dadelijk na het doopsel dat Hij van Johannes in de rivier de Jordaan ontving, drijft Hem nu naar de woestijn om er in confrontatie te gaan met de bekoorder, om tegen de duivel te strijden. Heel het leven van Jezus staat in het teken van de Geest van God die Hem bezielt, inspireert en leidt.

Maar laat ons even stilstaan bij de woestijn, bij deze natuurlijke en symbolische omgeving, die zo belangrijk is in de Bijbel. De woestijn is de plaats waar God spreekt tot het hart van de mens, en waar het antwoord van het gebed opwelt, de woestijn van de eenzaamheid, het hart dat onthecht is van al het ander. Alleen in die eenzaamheid stelt het zich open voor het Woord van God. Maar het is ook de plaats van beproeving en bekoring, waar de bekoorder die profiteert van de kwetsbaarheid en de behoeften van de mens, zijn leugenachtige stem laat horen, naast die van God, een alternatieve stem die u een andere, een misleidende weg toont. De bekoorder verleidt. In de veertig dagen die Jezus doorbrengt in de woestijn begint inderdaad het duel tussen Hem en de duivel, een duel dat een einde kent door het Lijden en het Kruis. Heel het mysterie van Christus is een veelzijdige strijd tegen de boze : genezing van zieken, exorcisme van bezeten mensen, vergeving van zonden. Na de eerste fase, waarin Jezus met Gods macht spreekt en handelt, lijkt het dat de duivel de bovenhand neemt wanneer de Zoon van God verworpen, verlaten en uiteindelijk gevangen genomen en ter dood veroordeeld wordt. De duivel heeft het gehaald, zo lijkt. Het lijkt de overwinnaar. In feite was de dood de laatste woestijn waar Jezus doorheen moest om satan definitief te verslaan en ons allen van zijn macht te bevrijden. Zo werd Jezus overwinnaar in de woestijn van de dood om te overwinnen in de verrijzenis.

Ieder jaar, bij het begin van de Vasten, herinnert dit Evangelie van de bekoringen van Jezus ons eraan dat het Christenleven, in het voetspoor van de Heer, een strijd is tegen de geest van het kwaad. Het toont ons dat Jezus vrijwillig met de bekoorder in confrontatie ging en won en tegelijk herinnert het eraan dat Hij aan de duivel de mogelijkheid gaf om ook op ons in te werken door de bekoringen. Wij moeten ons bewust zijn van de aanwezigheid van deze listige vijand, die belang stelt in onze eeuwige veroordeling, onze mislukking, en wij moeten ons erop voorbereiden ons tegen hem te verdedigen en hem te verslaan. Gods genade verzekert ons de overwinning op de vijand door geloof, gebed en boete. Maar ik zou iets willen benadrukken: in de bekoringen gaat Jezus nooit in gesprek met de duivel, nooit. In heel Zijn leven had Jezus nooit een gesprek met de duivel, nooit. Ofwel verjaagt Hij hem weg uit bezeten mensen, of veroordeelt Hij hem en maakt Hij zijn boosheid bekend, maar Hij gaat nooit in gesprek. In de woestijn lijkt echter dat een gesprek plaatsheeft omdat de duivel hem drie voorstellen doet en Jezus antwoord geeft. Maar Jezus antwoordt niet met de woorden van de duivel, Hij antwoordt met het Woord Gods, door drie Schriftteksten. En dat geldt voor ons allen. Wanneer de bekoorder nadert en ons begint te verleiden: maar bedenk eens ... doe dat eens ... De bekoring is in gesprek gaan met hem, zoals Eva deed. Eva zei: “wij mogen wel ...” en zij ging in gesprek. Als wij in gesprek gaan met de duivel, zullen we overwonnen worden. Steek het in uw hoofd en in uw hart: met de duivel gaat men nooit in gesprek, met hem is geen gesprek mogelijk. Alleen het Woord van God.

In de Vasten drijft de Heilige Geest ook ons, zoals Jezus, naar de woestijn. Het gaat niet om de fysieke maar om een existentiële dimensie waarin stilte ons toelaat het Woord van God te horen, “zodat ware bekering in ons kan plaatshebben”. Niet bang zijn van de woestijn, momenten zoeken voor meer gebed en stilte, om in onszelf te treden. Wij zijn geroepen Gods paden te gaan door de beloften van ons doopsel te vernieuwen: verzaken aan satan, aan al zijn werken en bekoringen. De vijand is er als een hinderlaag, let op. Ga nooit in gesprek met hem. Vertrouwen wij ons toe aan de moederlijke voorspraak van de Maagd Maria.