De christen die zijn geloof in een als dienst aan anderen begrepen politieke actie wil beleven, kan zich, zonder met zichzelf in tegenspraak te komen, dan ook niet bij ideologische systemen aansluiten• die radicaal of op wezenlijke punten met zijn geloof en zijn mensopvatting in strijd zijn; dat wil zeggen bij het marxisme, met zijn atheïstisch materialisme, zijn dialectiek van het geweld en de wijze waarop het de persoonlijke vrijheid in de collectiviteit laat ondergaan, terwijl het tegelijk aan de mens en aan zijn persoonlijke en collectieve geschiedenis elke transcendentie ontzegt; noch bij de liberale ideologie, die de persoonlijke vrijheid meent te verheffen door haar aan elke beteugeling te onttrekken, haar uitsluitend door het zoeken van eigenbelang en macht te stimuleren en door de sociale relaties tussen de mensen als min of meer automatisch gevolg van het individueel initiatief, niet als doel en belangrijkste maatstaf voor de waarde van de maatschappelijke organisatie te beschouwen.

Is het nodig hier uit te leggen, dat elke sociale ideologie dubbelzinnig kan zijn? Nu eens herleidt ze de politieke of sociale actie tot eenvoudige, praktische toepassing van een abstract, louter theoretisch denkbeeld; dan weer wordt het denken tot louter strategisch instrument in dienst van een bepaalde vorm van actie. Riskeert de mens in beide gevallen niet van zichzelf vervreemd te raken? Het christelijk geloof staat boven en soms tegenover deze ideologieën, voor zover het God erkent als de transcendente Schepper van alle dingen, die de mens op alle niveaus van het geschapene als vrij en verantwoordelijk aanspreekt.

Ook ontstaat er gevaar, wanneer men zich volledig aansluit bij een ideologie die niet op een wetenschappelijk samenhangende theorie steunt, wanneer men daarin zijn toevlucht zoekt als in de uiteindelijke, genoegzame verklaring van alle dingen en zich ween nieuw idool schept waarvan men het totalitair en dwingend karakter aanvaardt, al is het onbewust. Men meent daarin een rechtvaardiging te vinden voor zijn optreden, zelfs als dat gewelddadig is, en een bevrediging van het grootmoedig verlangen anderen te dienen. Zeker, het verlangen blijft bestaan, maar het laat zich verslinden door een ideologie die - zelfs als ze wegen ter bevrijding van de mens voorstelt - hem uiteindelijk aan zich onderwerpt.

Sommige geleerden beginnen thans over de teruggang van de ideologieën te spreken; misschien schept dat een gunstige gelegenheid voor een opening naar de concrete transcendentie van het christendom. Ook kan dit betekenen, dat men nog sneller naar een nieuwe vorm van positivisme afglijdt, welke de thans overal verbreide techniek als de belangrijkste vorm van menselijke werkzaamheid, als de overheersende bestaanswijze en zelfs als culturele uitdrukkingsvorm ziet, zonder dat de vraag wordt gesteld, wat de zin ervan is.