Kerstfeest en de fundamentele menselijke waarden

De plechtigheid van Kerstmis doet denken aan tederheid en goedheid en vestigt altijd de aandacht op de fundamentele menselijke waarden: het gezin, het leven, de onschuld, de vrede de belangeloosheid.

Kerstmis is het feest van het gezin, dat verenigd rondom kerststal en kerstboom, de traditionele symbolen van Kerstmis, zich opnieuw geroepen weet om het heiligdom van het leven en de liefde te zijn. Kerstmis is het feest van de kinderen, want het openbaart "de volle betekenis van élke menselijke geboorte" Evangelium Vitae [[2|1]]. De geboorte van de Heer doet eveneens de waarde van de onschuld herontdekken en nodigt de volwassenen uit om te leren van de kinderen hoe zij met verwondering en zuiverheid van harte moeten naderen tot de wieg van de pasgeboren Redder.

Kerstmis is het feest van vrede, want "de ware vrede daalt voor ons uit de hemel neer" en "over geheel de aarde doen de hemelen zachtheid regenen" (Liturgie van de Getijden, Lezingendienst van Kerstmis). De engelen zingen te Bethlehem: "Eer aan God in den hoge en op aarde vrede onder de mensen, in wie Hij welbehagen heeft" (Lc. 2, 14) [b:Lc. 2, 14]. Hoe zou men in deze tijd, die uitnodigt tot vreugde, niet met droefheid denken aan al degenen die helaas op zoveel plaatsen in de wereld verwikkeld zijn in ongehoorde tragedies? Wanneer zullen zij echt Kerstmis kunnen vieren? Wanneer zal de mensheid Kerstmis kunnen vieren in een volledig verzoende wereld? Bepaalde bemoedigende tekenen sporen ons gelukkig aan om onvermoeibaar verder te gaan met het zoeken van vrede.

Natuurlijk gaan mijn gedachten uit naar Bosnië waar de bereikte overeenkomst, ondanks begrijpelijke beperkingen en met behoorlijke offers, een grote stap vooruit betekent op de weg naar de verzoening en de vrede.

Kerstmis is voorts het feest van de geschenken: ik zie de vreugde van allen, kinderen en volwassenen, die een kerstgeschenk ontvangen en zich bemind weten en verplicht voelen om op hun beurt een geschenk te worden, zoals het Kind dat de Maagd Maria ons laat zien in de stal.

Maar deze overwegingen verklaren slechts ten dele de feestelijk en suggestieve atmosfeer van Kerstmis. Zoals bekend, ligt voor de gelovigen het authentieke fundament van de vreugde van dit feest in het feit, dat het eeuwige Woord, volmaakt beeld van de Vader, het "vlees" heeft aangenomen, als hulpeloos kind dat solidair is met de zwakke en sterfelijke mensen. In Jezus is God zelf ons nabij gekomen en blijft onder ons, als een onschatbare gave die met nederigheid ontvangen moet worden in het leven van alledag. In de geboorte van de Zoon van God uit de maagdelijke schoot van een nederig meisje, Maria van Nazareth, herkennen de christenen de oneindige goedheid van de Allerhoogste jegens de mens. Dit gebeuren vormt, samen met de dood en de verrijzenis van Christus, het hoogtepunt van de geschiedenis.

In de brief van de apostel Paulus aan de christenen van Filippi vinden wij een hymne waarmee de jonge Kerk haar dankbaarheid en verwondering uitdrukte ten aanzien van het verheven geheim van God, die zich solidair maakt met de menselijke gebeurtenissen: "Hij die bestond in goddelijke majesteit heeft zich niet willen vastklampen aan de gelijkheid met God. Hij heeft zich van zichzelf ontdaan en het bestaan van een slaaf aangenomen. Hij is aan de mensen gelijk geworden. En als mens verschenen heeft Hij zich vernederd, Hij werd gehoorzaam tot de dood, tot de dood aan een kruis" (Fil. 2, 6-8) [b:Fil. 2, 6-8].

In de loop van de eerste eeuwen heeft de Kerk met bijzondere vasthoudendheid dit Geheim verdedigd tegen de verschillende ketterijen die steeds weer de ware mensheid van Jezus ontkenden, zijn werkelijke goddelijk kindschap, zijn goddelijkheid, de eenheid van zijn Persoon, en zo ertoe neigden om de buitengewone en verrassende inhoud ervan te verminderen en de buitengewone en troostvolle boodschap die deze brengt aan de mens van alle tijden te verzwakken.

De Catechismus van de Katholieke Kerk [1] herinnert ons dat "het unieke en geheel bijzondere gebeuren van de Incarnatie van de Zoon van God niet betekent, dat Jezus Christus deels God en deels mens is, noch dat Hij het resultaat is van een onduidelijk mengsel van iets goddelijks en iets menselijks. Hij is waarlijk mens geworden, terwijl Hij waarlijk God is gebleven. Jezus Christus is waarlijk God en waarlijk mens" Catechismus van de Katholieke Kerk [[1|464]].

Welke betekenis heeft voor ons de buitengewone gebeurtenis van de geboorte van Jezus Christus? Welk "goede nieuws" brengt ze ons? Waar richt ze onze blik op? De heilige Lucas, de evangelist van het geboorteverhaal, houdt ons in de geïnspireerde woorden van Zacharias de Incarnatie voor als het bezoek van God: "Geprezen zij de Heer, de God van Israël: want Hij heeft zijn volk bezocht en verlost" (Lc. 1, 68) [b:Lc. 1, 68]. Maar wat wekt het "bezoek van God" op in de mens? De Heilige Schrift getuigt dat wanneer de Heer komt, Hij redding en blijdschap brengt, bevrijdt van droefenis, hoop schenkt, het lot van degene die wordt bezocht ten goede keert, nieuwe perspectieven van leven en redding brengt.

Kerstmis is het bezoek van God bij uitstek: In dit gebeuren immers komt Hij de mens zeer nabij in zijn eniggeboren Zoon, die in het gelaat van een kind zijn tederheid toont voor de armen en de zondaars. Lucas spant zich in om te laten zien hoe het gebeuren van de geboorte van Jezus werkelijk de geschiedenis en het leven van de mensen verandert, vooral van al degenen die Hem met een oprecht hart aanvaarden: Elisabeth, Johannes de Doper, de herders, Simeon, Anna en vooral Maria zijn getuigen van de wonderen die God bewerkt met zijn bezoek.

In Maria in het bijzonder houdt de Evangelist niet alleen een model van navolging voor om God te aanvaarden die ons tegemoet komt, maar ook de verheven perspectieven die zich openen voor wie, na Hem te hebben aanvaard, geroepen is om op zijn beurt instrument te worden van zijn bezoek en verkondiger van de redding: "Zie, zodra de klank van uw groet mijn oor bereikte, sprong het kind van vreugde op in mijn schoot", roept Elisabeth uit voor de Maagd, die haar in zichzelf het bezoek van God brengt (Lc. 1, 44) [b:Lc. 1, 44]. Dezelfde vreugde vervult de herders, die zich naar Bethlehem begeven op uitnodiging van de engel en het kind met zijn Moeder zien en terugkeren "God lovend en prijzend", want zij weten dat zij door God werden bezocht.

In het Licht van het Mysterie dat wij vieren formuleer ik aan allen de wens om met dit Kerstfeest, zoals Maria, Hem te ontvangen die "vanuit de hemel op ons neerziet" (Lc. 1, 78) [b:Lc. 1, 78], met een open en beschikbaar hart, om instrument te worden van het blijde bezoek van God voor al degenen die wij ontmoeten op onze dagelijks weg.