Ringraziamo

Van ganser harte danken wij de goddelijke Voorzienigheid voor de liefdevolle gunst, ons gegeven, om als een van de eerste daden van het universeel ministerie, dat op onze zwakke schouders is gelegd, in een audiëntie het woord te mogen richten tot de vertegenwoordigers van de hiërarchie van Latijns Amerika, die zijn bijeengekomen in de vaderstad van alle katholieke volken om er de derde bijeenkomst van de "Raad van bisschoppen van Latijns Amerika" te houden.

Onze onmiddellijke voorganger roemrijker gedachtenis had dit zelf nog willen doen. Toen hij verlof gaf tot de oprichting van uw Raad, bepaalde hij, dat deze drie jaar na zijn goedkeuring, in dit jubeljaar van de stichting van het pauselijk Latijns-Amerikaans Pluscollege, zou bijeenkomen in het middelpunt van de christenheid, onder de blik en dicht bij het hart vande "bisschop der bisschoppen", met het doel om als het ware de balans op te maken van de eerste periode van zijn werkzaamheid en om nieuwe moed en krachtop te doen voor de toekomst.

Ons is het gegeven te doen, wat hij had willen doen, en u te zeggen, wat hij u ongetwijfeld had willen zeggen. Dit mag gelden als een teken van de ononderbroken liefdevolle zorgen van Christus' plaatsbekleder voor uw naties, van zijn heel bijzondere aandacht voor uw problemen en voor uw streven om onder uw volken die allergrootste eretitel, het christelijk geloof, te behouden en te versterken.

Liefdevolle zorgen, zeiden wij, heel bijzondere aandacht. Wij willen de nadruk leggen op deze woorden, want ze beantwoorden aan de werkelijkheid.

Het kan ook niet anders. Als immers Latijns Amerika en zijn problemen zulk een grote plaats innemen in de Kerk, dan moeten ze deze plaats ook innemen in het hart van hem, die krachtens goddelijke opdracht de verschrikkelijke, ofschoon zoete verantwoordelijkheid draagt voor de Kerk en haar lot.

Er mag in dit verband wel aan herinnerd worden,dat in de uitgestrekte gebieden van het Amerikaanse continent ten zuiden van de Rio Grande op het ogenblik meer dan 160 miljoen katholieken leven, ongeveer evenveel als het totaal aantal inwoners van Latijns Amerika. Zij vormen bijna een derde van de katholieke wereld en zij schijnen door de aaneengrenzing van de naties, waartoe zij behoren, door de eenheid of verwantschap van taal, door gemeenschappelijke afstamming, tradities en geschiedenis werkelijk een aaneengesloten blok te vormen, waarboven de standaard van het kruis schittert als teken en bron van diepe innerlijke eenheid, het kruis, dat de katholieke apostolische Roomse Kerk vele eeuwen geleden erboven heeft geplant.

Het steeds stijgend aantal van de Zuid-Amerikaansekatholieken, hun hechte eenheid en de traditionele liefde van hun voorvaderen tot de godsdienst maken het katholicisme van Latijns Amerika tot een uiterst belangrijke factor voor het leven van geheel de Kerk en voor haar toekomst.

Het is nauwelijks te zeggen, hoe belangrijk het is in dit opzicht, dat in Latijns Amerika de vlam van het geloof, die zijn geschiedenis vanaf het begin heeft verlicht, niet verflauwt, maar steeds helderder straalt; dat deze edele volkengemeenschap, die in haar wonderbare demografische, maatschappelijke, culturele en economische ontwikkeling steeds toeneemt en zich schijnt op te dringen aan de wereld om er een beslissende rol te gaan spelen, door en door bezield wordt met een geest en met idealen, ingegeven door de waarheid, die alleen in staat is, de mensen vrij en de naties groot te maken.

Op u, eerbiedwaardige broeders en in u richten wij ons tot heel het beminde episcopaat van Latijns Amerika -, op u rust de verantwoordelijkheid voor de gelukkige verwezenlijking van dit alles; op u, die de Heilige Geest door de aanwijzing van de apostolische Stoel heeft aangesteld om de heilige Kerk van God te besturen, ieder in zijn eigen diocees.

Staat ons toe, dat wij als uw vader, die de vreugde en de droefheid van al zijn zonen voelt als zijn eigen vreugde en droefheid en die tegenover hen eerlijk zijn hoop en zijn vrees mag uiten, een duidelijk woord totu spreken, dat u kan bemoedigen en aansporen.

Het moet voor u, gelijk voor het hoofd van de Kerk, werkelijk een bemoediging zijn, dat uw volken zo gehecht zijn aan het katholiek geloof. Geen gebeurtenissen van het nationale leven, geen tegenwerking van leerstellingen en bewegingen, in strijd met de leer of de rechten van de Kerk, geen geweld van oorlog of vervolging hebben afbreuk kunnen doen aan deze gehechtheid.

Men wordt vervuld van heilige vreugde bij het zienvan de grootse godsdienstige manifestaties, die voortdurend plaats hebben in een of ander deel van uw continent: internationale, nationale en diocesane Eucharistische congressen; Mariale congressen en bedevaarten, tekenen van die kinderlijke godsvrucht tot de allerheiligste Maagd, die Amerika schijnt te maken tot het land van Maria; plechtige bijeenkomsten van de Katholieke Actie en van andere zegenrijke bewegingen van lekenapostolaat.

En met hoeveel vreugde bewonderen wij niet de voortdurende ontwikkeling van de kerkelijke organisatie in uw landen, de opening van nieuwe seminaries en katholieke scholen, de rijkdom aan initiatieven op de meest verschillende terreinen van apostolaat.

Wanneer men dit alles beschouwt, dan begaan degenen, die zich met zorg of met onverholen blijdschap afvragen: "is Latijns Amerika nog wel een katholiek continent?" toch wel een grote vergissing.

Wij zouden echter tekort schieten in de plicht vaneerlijke objectiviteit, die ons herderlijk ambt vraagt, als wij geen oog zouden hebben voor het andere aspect van de situatie, dat zeker niet ontgaat aan uw waakzame blik van herders en dat uw hart wel met droefheid en zorg moet vervullen.

Velen immers, en ook gij zelf, hebben herhaaldelijk opgemerkt, dat de geloofspraktijk, zowel in het levenvan het individu als in dat van het gezin en de maatschappij, niet altijd beantwoordt aan het vasthoudend, oprecht en levendig karakter van het geloof, dat geworteld is in de volken van Latijns Amerika en dat op allerlei wijzen zo wonderbaar uitstraalt. En met bijzondere bezorgdheid constateert men het werkelijk groot tekort aan evangelische arbeiders in verhoudingtot de steeds groeiende behoeften van uw naties.

Deze stand van zaken mag geen aanleiding geven tot ongegronde moedeloosheid. Maar het is van de andere kant niet minder gevaarlijk, zich over te geven aan illusies, die een energiek handelen zouden kunnen verlammen.

Het is onze overtuiging, dat de katholieke geest en het katholieke leven in de landen van Latijns Amerika krachtig genoeg zijn om de beste verwachtingen voorde toekomst te rechtvaardigen. Maar voor een gelukkige verwezenlijking ervan wordt naast de hulp van Gods genade, die men vurig en dringend moet afsmeken, vereist, dat de bisschoppen de bijzondere middelen weten te gebruiken, die de bijzondere situatie vraagt.

Hiervoor is nodig:Een helder inzicht in de situatie, in al haar aspecten, in haar vooruitgang en in haar eventuele achteruitgang; inzicht in het doel, dat men wil bereiken, in de mogelijkheden, de moeilijkheden, de beste weg naar het doel. Vereist de pastorale prudentie een dergelijke studie altijd, dan des te meer, waar het gaat over ingewikkelde en moeilijke situaties, waarbij men rekening moet houden met ieder beletsel en waarbij men iedere mogelijkheid verstandig moet weten te benutten.

Een actieplan, dat is afgestemd op de werkelijkheid, verstandig is in de doelstelling en dat de juiste middelen weet te kiezen.

Het is bekend, dat de Kerk, krachtens haar eeuwenlange ervaring, aan haar kinderen en aan haar organisaties graag die redelijke vrijheid van beweging laat, die ook in de menselijke samenleving een bron is van rijke energie en rijke initiatieven, altijd met eerbiediging van de rechten van het door God zelf ingestelde hiërarchisch gezag en van het beginsel van de kerkelijke tucht. Maar het is ook waar, dat men zich des te hechter aaneen moet sluiten om het gemeenschappelijk moeilijk ideaal te bereiken, naarmate de gevaren groter zijn en naarmate het gestelde doel verhevener en moeilijker is. Het is dan de taak van hen, die verantwoordelijk zijn voor het slagen van de onderneming - deze apostolische Stoel en in verbondenheid daarmee de bisschoppen -, te zorgen voor eenheid en samenwerking van alle krachten. Dan zal alle energieverspilling worden vermeden en zal men met vereende krachten resultaten kunnen verkrijgen, die een spontane maar niet geordende edelmoedigheid van de individuen nooit zou kunnen bereiken.

Moedige uitvoering van het na lange studie vastgestelde plan, zonder zich te laten ontwapenen doorde moeilijkheden, zonder moedeloos te worden doorhet lang uitblijven van het succes of door gedeeltelijke teleurstellingen. Gij moet verder bereid zijn, het program opnieuw onder de ogen te zien om het aan te passen aan veranderde situaties of om eventuele gebreken te verbeteren. Gij moet sterk zijn bij het bevelen en vaderlijk in uw optreden om de moed vanuw mensen staande te houden. Gij moet vertrouwenop God, die in Zijn eigen strijd zal weten te overwinnen, door aan Zijn dienaren de nodige kracht en wijsheid te geven.

Een brede en hartelijke samenwerking: niet alleen tussen hen, die dezelfde zorgen en problemen hebbenen ze daarom in hun verschillende aspecten beter kunnen bestuderen en elkaars mogelijkheden om ze tot oplossing te brengen kunnen vergroten, althans gedeeltelijk; maar samenwerking ook met allen, die in staat en bereid zijn tot een broederlijke hulp, die ophet ogenblik zo noodzakelijk is voor Latijns Amerika.

Juist om deze motieven heeft onze onvergetelijke voorganger Pius XII z.g., wiens zorgen en verwachtingen zo sterk doorklinken in onze woorden, enkele jaren geleden gewild, dat het gehele Latijns Amerikaans episcopaat zijn ervaring zou uitwisselen en zijn krachten zou verenigen om op de algemene conferentie van Rio de Janeiro de godsdienstige situatie van de verschillende landen grondig te onderzoeken, heel bijzonder het probleem van de geestelijkheid en van de medehelpers van de geestelijkheid in het apostolaat, om vervolgens nauwkeurig de middelen na te gaan tot verbetering van het heersende tekort aan deze arbeiders.

De conferentie van Rio de Janeiro, waaraan ookwerd deelgenomen door vertegenwoordigers van het episcopaat uit andere landen, verwant met Latijns Amerika, vooral uit Spanje en Portugal, was een prachtig voorbeeld van hartelijke samenwerking tussen de bisschoppen van geheel Latijns Amerika. Om het werk van deze conferentie voort te zetten en om de daar genomen besluiten door te voeren ontstond de "Raad van bisschoppen van Latijns Amerika", die "een orgaan van contact en samenwerking moest zijn tussen de bisschopsconferenties van Latijns Amerika". Hij moest de studie van de gemeenschappelijke problemen voortzetten en zo het meer gedetailleerd onderzoek ervan door de afzonderlijke conferenties vergemakkelijken. Hij moest de activiteiten van de katholieken van Latijns Amerika steeds meer stuwen en doeltreffender maken door ze op de juiste wijze te coördineren. Hij moest de initiatieven en ondernemingen, die, tenminste indirect, van algemeen belang zijn voor de volken van Latijns Amerika, bevorderen en steunen.

Wij behoeven niet te zeggen, dat de Raad, evenminoverigens als de bisschopsconferenties, niets afdoet aan het gezag en de verantwoordelijkheid, die krachtens de goddelijke instelling van de Kerk in ieder diocees bij de wettige bisschop berusten. Toch vormt deze raad zonder enige twijfel een middel van oriëntatie en van wederzijdse hulp, dat vanwege de bijzondere omstandigheden in Latijns Amerika tegenwoordig ten zeerste gewenst is.

De kinderlijke toewijding van het Latijns Amerikaans episcopaat jegens de Stoel van Petrus, hoofd en middelpunt van de katholieke wereld, geeft ons de zekerheid, dat ieder verlangen en iedere suggestie van onze kant bij dit episcopaat steeds een liefdevolle en trouwe weerklank zullen vinden.

Wij willen thans aan uw raad, aan de bisschopsconferenties, die hij vertegenwoordigt, en aan alle ordinarissen van Latijns Amerika enkele suggesties geven,die u kunnen leiden en oriënteren bij de kwesties, die ieder in het bijzonder raken.

Op de eerste plaats moet gij bij uw problemen steeds weten te onderscheiden tussen wat meer en wat min-der wezenlijk is; op het eerste moet gij bovenal uw aandacht en uw streven concentreren, dan zal uw arbeid echt degelijk en succesvol zijn.

Weest mannen met een vooruitziende blik!

Nu het nog de tijd is van opbouwen en veroveren, moet gij een hechte grondslag leggen voor. een heerlijker toekomst van uw volken op godsdienstig gebied. Al zal ook voor u het woord gelden: "de een zaait, de ander maait" (Joh. 4, 37) [b:Joh. 4, 37], toch moet gij eraan denken, dat ook de zaaier zijn eigen vreugde en beloning zal kennen; hij zal deze zelfs reeds nu kunnen smaken, wanneer hij in de geest de velden, die hij met zijn zweet en tranen bevrucht, wit ziet van de oogst.

Toont ook die brede blik, waardoor gij het bevorderen van het algemeen welzijn ziet niet alleen als een plicht, maar ook als een van de krachtigste middelen om het geestelijk goed van uw eigen diocees te verzekeren.

Om concreet te zijn: wij menen, dat de bisschoppenvan Latijns Amerika klaar en beslist een dubbel program voor ogen moeten hebben: een zg. program op lange termijn en een onmiddellijk urgent program.

Zeker, ook het zg. "program op lange termijn" bevat punten, die urgent zijn, maar deze moet men als het ware richten op en zien met betrekking tot een toekomst, die niet zo nabij is, met betrekking nl. tot het grootse einddoel, dat ook vanuit de verte aan de verschillende acties, die ertoe moeten voeren, éénheid van betekenis en waarde geeft.

Wat dit einddoel is, behoeven wij nauwelijks te zeggen. Het is een organische versterking van de grondstructuren van het kerkelijk leven in uw naties, zó krachtig, dat dit leven zich kan ontplooien in heel zijn weldoende rijkdom tot heil van uw volken, op alle gebieden, waartoe de Kerk haar werkzaamheid mag en moet uitstrekken, vanaf het strikt geestelijk gebied tot het gebied van de charitas, het onderwijs en de juiste ordening van het sociale leven overeenkomstig de goddelijke wet en de ware belangen van de mensengemeenschap. Dit betekent vóór alles en fundamenteel, dat men moet komen tot ook numeriek voldoende apostolische arbeidskrachten, vooral tot een voldoend aantal priesters.

Zo stelt zich voor u in heel haar primair belang de kwestie, die reeds het middelpunt vormde van de zorgen en de studie van de Conferentie van Rio de Janeiroen die steeds weer aan de orde komt, wanneer men spreekt over het godsdienstig probleem van Latijns Amerika.

Men heeft reeds veel edelmoedige pogingen gedaan om de oplossing van dit probleem te bespoedigen; wij erkennen dit graag tot lof van u en van uw voorgangers in het episcopaat. Maar veel, veel blijft nogte doen en kan met Gods hulp gedaan worden. Gij dient echter te werk te gaan met moed, met wijsheiden geduld. Wilt gij dit probleem oplossen, dan moetgij nagaan, wat de diepste oorzaken zijn van het gering aantal roepingen onder uw volken of van het verlies van die roepingen; dan moet gij de meest liefdevolle zorg hebben voor uw seminaries; dan moet gijuw priesters, vooral de jongeren, tegen alle gevaren beschermen en hun liefde inboezemen voor priesterlijke heiligheid. Deze is het ware geheim van een vruchtbaar apostolaat, dat als kostbare vrucht zal opleveren juist het ontluiken van nieuwe roepingen ende vorming van mensen met een echt christelijk bewustzijn, die bereidwillig willen meewerken tot de komst van het rijk Gods.

Laat Christus' plaatsbekleder deze sympathieke gelegenheid benutten om ieder van u, allen, die gij hier vertegenwoordigt, en allen, die u broederlijk willen helpen bij uw herderlijke taak, plechtig op te roepen tot deze edele en fundamentele onderneming.

Terwijl gij echter op deze wijze blijft zorgen voor een betere toekomst, zult gij natuurlijk ook uw aandacht noodzakelijk moeten wijden, en wel zo volledig mogelijk, aan de bestaande geestelijke noden van uw diocesen en uw naties.

Gij zult daarom ook programma's moeten opstellen van meer onmiddellijk belang, die soms het karakter kunnen hebben van noodprogramma's.

Bereidt ook deze programma's met alle zorg voor en geeft de voorkeur aan meer urgente initiatieven, aan ondernemingen van meer vitaal belang.

Onderzoekt, hoe gij het werk van uw priesters, de kostbare arbeid van de mannelijke en vrouwelijke religieuzen en de apostolische actie van goed onderlegde lekenhelpers zo efficiënt mogelijk kunt maken, en daarbij de kostbare steun van de pers en de andere moderne publicatiemiddelen kunt betrekken. Wij denken bijv. aan de grote diensten, die het goed gebruik van radio-installaties zou kunnen bewijzen ook om het catechismusonderricht en de prediking van het Evangelie te verbreiden onder de gelovigen, die verspreid leven ver van het parochiecentrum, en om hen zelfs, zij het dan ook in beperkte mate, te doen deelnemen aan godsdienstige plechtigheden. Op sommige plaatsen heeft men met dergelijke installaties een gunstige ervaring opgedaan.

Waar de parochiële organisatie nog gebrekkig is, zijn buitengewone initiatieven zeer gewenst om het godsdienstig bewustzijn te verlevendigen en de mensen op bepaalde tijden weer in contact te brengen met de genadebronnen van de sacramenten. Tot dergelijke initiatieven behoren bijv. de grote missies, die reeds in sommige van uw landen een prachtige opbloei van geloof en christelijk leven hebben bewerkt.

Wij zijn er zeker van, dat gij voor de verwezenlijking van heel dit program royaal en edelmoedig hulp zult ontvangen van religieuze orden en congregaties en van naties, die meer priesters hebben of die er hoe dan ook een nuttige samenwerking kunnen bieden. Op hen doen wij opnieuw en met heel de warmte van ons vaderhart, even dringend als onze onmiddellijke voorganger heiliger gedachtenis, een beroep ten gunste van de Kerk van Latijns Amerika. Zij moeten weten, dat alles, wat zij in deze richting zullen doen, ons bijzonder aangenaam zal zijn en dat de plaatsbekleder van Christus nu reeds hun pogingen zegent en God bidt, hen overvloedig te belonen.

Lang en niet altijd gemakkelijk is de weg, die gij, eerbiedwaardige broeders, zult moeten gaan. Gaat die weg op "met grote toewijding en bereidwilligheid!" (2 Makk. 1, 3) [b:2 Makk. 1, 3]

Uw broederlijke eensgezindheid in de herderlijke zorgen, in de studie en in de actie zal u tot bemoediging en steun zijn.

Behalve de hulp van God, die in de plannen van ZijnVoorzienigheid zulk een verheven bestemming en zulk een edele verantwoordelijkheid voor uw landen schijnt te hebben bewaard, zult gij altijd de moederlijke aanwezigheid voelen van deze apostolische Stoel, die speciaal rekent op de kostbare bijdrage, die Latijns Amerika kan leveren tot het heilzaam werk van de Kerk.

Voor een zo spoedig mogelijke verwezenlijking vandeze verwachtingen schenken wij van harte aan u allen, aan de waardige bisschoppen, die gij vertegenwoordigt, aan uw priesters, aan de religieuzen en kloosterzusters, die arbeiden in Latijns Amerika, en aan uw gelovigen, vooral aan hen, die strijden in het leger van het lekenapostolaat, onze bijzondere apostolische zegen.