De Geest en het Kind Jezus

Lucas besluit "het Evangelie van Jezus' kindertijd" met twee teksten die het hele scala van Jezus' kindertijd en jeugd omvatten. Tussen deze twee teksten ligt het verslag van de episode van het verlies en de vondst van Jezus in de tempel tijdens de bedevaart van de Heilige Familie. Geen van deze passages vermeldt expliciet de Heilige Geest. Maar wie het verhaal van de evangelist over de gebeurtenissen in de kindertijd volgt en het volgende hoofdstuk over de prediking van Johannes de Doper en de doop van Jezus in de Jordaan, waar de onzichtbare hoofdrolspeler de heilige Geest is (Lc. 3, 16.22) [[b:Lc. 3, 16.22]], ziet de continuïteit van het idee en het verhaal van Lucas. Het omvat de kinderjaren van Jezus in de werking van de Heilige Geest. Die jaren werden geleefd in het verborgen mysterie van Nazareth. De theologie van de genade en van de gaven van de Heilige Geest helpt ons om de diepten van dit mysterie te begrijpen, dat altijd de meest intieme dimensie van de mensheid van Jezus zal blijven vormen.

Na ons te hebben meegedeeld dat ze, na het ritueel van de presentatie in de tempel te hebben vervuld, "naar Galilea, naar hun eigen stad Nazareth, terugkeerden" voegt de evangelist eraan toe: "Het kind groeide en werd sterk, vol van wijsheid, en de gunst van God was op hem" (Lc. 2, 40) [b:Lc. 2, 40]. En nogmaals, aan het einde van het verslag van de bedevaart naar de tempel en de terugkeer naar Nazareth, merkt hij op: "En Jezus ging vooruit in wijsheid en gunst voor God en de mens" (Lc. 2, 52) [b:Lc. 2, 52]. Uit deze teksten zien we dat er een echte menselijke ontwikkeling was in Jezus, het eeuwige Woord van de Vader, die de menselijke natuur heeft aangenomen door zijn conceptie en geboorte van Maria. De kleutertijd, de kindertijd, de adolescentie en de jeugd zijn de perioden van zijn lichamelijke groei ("in leeftijd"), zoals ook geldt voor al degenen "geboren uit de vrouw", onder wie hij terecht wordt geteld, zoals Paulus opmerkt. (Gal. 4, 4) [[b:Gal. 4, 4]]

Volgens de tekst van Lucas was er ook een geestelijke groei in Jezus. Als arts, die zich op de hele persoon heeft afgestemd, heeft Lucas zich ingespannen om de totale realiteit van de menselijke feiten vast te stellen, inclusief de ontwikkeling van het kind, zowel in het geval van Jezus als in dat van Johannes de Doper. Lucas schreef over Johannes: "het kind groeide en werd sterk van geest" (Lc. 1, 80) [b:Lc. 1, 80]. Hij zegt meer specifiek over Jezus dat "het kind groeide en sterk werd, vervuld van wijsheid"; "hij ging vooruit in wijsheid... en genade voor God en de mens"; en nogmaals, "de genade van God was op hem" (Lc. 2, 40.52) [b:Lc. 2, 40.52].

In de taal van de evangelist wordt het "wezen op" een persoon die door God voor een zending is uitverkoren, aan de Heilige Geest toegeschreven, zoals in het geval van Maria (Lc. 1, 35) [[b:Lc. 1, 35]] en Simeon. (Lc. 2, 26) [[b:Lc. 2, 26]] Dit roept de transcendentie, de heerschappij en het intieme handelen op van degene die wij als Dominum et vivificantem (de Heer en de gever van het leven) verkondigen. De genade die, eveneens volgens Lucas, "op" Jezus was en waarin hij "groeide", lijkt te wijzen op de mysterieuze aanwezigheid en werking van de Heilige Geest, waarin Jezus volgens de proclamatie van de Doper, waarover de vier Evangeliën hebben bericht, gedoopt zou worden. (Mt. 3, 11; Mc. 1, 8; Lc. 3, 16; Joh. 1, 33) [[b:Mt. 3, 11; Mc. 1, 8; Lc. 3, 16; Joh. 1, 33]]

De patristische en theologische traditie helpt ons om de tekst van Lucas over de groei van Jezus "in wijsheid en gunst" in relatie tot de Heilige Geest te interpreteren en te verklaren. De heilige Thomas, die over de genade spreekt, noemt het herhaaldelijk gratia Spiritus Sancti vgl: ia-iiae q. 106 a. 1 [[[t:ia-iiae q. 106 a. 1]]], een gratis geschenk dat de gunst van God aan het schepsel dat eeuwig door de Vader bemind wordt tot uitdrukking brengt en concretiseert. vgl: i q. 37, a. 2 + q. 110, a. 1 [[[t:i q. 37, a. 2 + q. 110, a. 1]]] Over de zaak van de genade zegt hij uitdrukkelijk: "De voornaamste oorzaak is de Heilige Geest". I-II, q. 112, a. 1, ad 1 + ad 2 [[t:I-II, q. 112, a. 1, ad 1 + ad 2]]

Het is een kwestie van het rechtvaardigen en heiligen van de genade die de persoon in Gods vriendschap, in het koninkrijk van de hemel, weer in ere herstelt. vgl: ia-iiae q. 111 a. 1 [[[t:ia-iiae q. 111 a. 1]]] "Het is volgens deze genade dat wij de opdracht van de Heilige Geest en zijn woonplaats in de menselijke persoon begrijpen" ia q. 43 a. 3 [[t:ia q. 43 a. 3]] De Heilige Geest heeft de volheid van de genade in Christus ingeprent, voor de persoonlijke vereniging van de menselijke natuur met het Woord van God, voor de uiterste adel van zijn ziel en voor zijn heiligende en verlossende zending voor de gehele mensheid. Thomas bevestigt dit op basis van de messiaanse tekst van Jesaja: "De Geest van de Heer zal op hem rusten' (Jes. 11, 2) [b:Jes. 11, 2]: "De Geest die in de persoon is door middel van de gebruikelijke (of heiligende) genade" iiia q. 7 a. 1 s. c. [[t:iiia q. 7 a. 1 s. c.]]; en op basis van de andere tekst van Johannes: "En wij zagen zijn heerlijkheid, de heerlijkheid als van de enige Zoon van de Vader, vol van genade en waarheid" (Joh. 1, 14) [b:Joh. 1, 14]. III, q. 7, a. 9 + a. 10 [[t:III, q. 7, a. 9 + a. 10]] De volheid van genade in Jezus stond echter in verhouding tot zijn leeftijd; er was altijd volheid, maar een volheid die toenam naarmate hij ouder werd.

Hetzelfde kan gezegd worden van de wijsheid die Christus vanaf het begin had in de volheid die eigen is aan de periode van de kindertijd. Naarmate Hij ouder werd, groeide deze volheid in Hem in evenredige mate. Het was niet alleen een kwestie van menselijke kennis en wijsheid over de goddelijke dingen, die God door de mededeling van het Woord, dat in zijn menselijkheid bestaat, in Christus heeft ingeblazen. Bovendien, en vooral, hebben we te maken met wijsheid als een geschenk van de Heilige Geest: de grootste van de gaven, dat is "de volmaaktheid van de vermogens van de ziel, om ze te ontvankelijk te maken voor de beweging van de Heilige Geest". Nu weten we heel goed uit het evangelie dat de ziel van Christus het meest volmaakt door de Heilige Geest werd bewogen. Lucas zegt ons dat "Jezus, vervuld van de Heilige Geest, uit de Jordaan is teruggekeerd en door de Geest in de woestijn werd geleid" (Lc. 4, 1) [b:Lc. 4, 1]. Daarom waren de gaven in Christus op een zeer verheven wijze". iiia q. 7 a. 5 [[t:iiia q. 7 a. 5]] Wijsheid had voorrang onder deze gaven.

Wij willen het hebben over de prachtige hoofdstukken van Thomas en van andere theologen die de sublieme geestelijke grootsheid van Jezus' ziel bestudeerden, waar de Heilige Geest vanaf de kindertijd en gedurende zijn hele ontwikkeling op een perfecte manier heeft gewoond en gewerkt. Hier kunnen we alleen maar het prachtige ideaal van heiligheid aangeven dat Jezus iedereen in zijn eigen concrete leven aanbiedt, zelfs kinderen en jongeren. Zij zijn geroepen om "in wijsheid en gunst te groeien voor God en de mens", zoals Lucas schrijft over het kind uit Nazareth. Dezelfde evangelist zal later in de Handelingen van de Apostelen schrijven over de primitieve Kerk die "in de vrees van de Heer en met de vertroosting van de Heilige Geest werd opgebouwd en wandelde" (Hand. 9, 31) [b:Hand. 9, 31]. Het is een fascinerende vergelijking, niet alleen een taalkundige herhaling, maar ook een conceptuele vergelijking van het genademysterie dat Lucas in Christus en in de Kerk zag als een voortzetting van het leven en de zending van het vleesgeworden woord in de geschiedenis. De vele kinderen die de geschiedenis en de hagiografie ons voorhouden als bijzonder verlicht en geroerd door heilige gaven zijn deelgenoten en hebben een leidende rol in de groei van de Kerk onder de inspiratie van de Heilige Geest. In onze tijd is de Kerk ook blij om hen te groeten en te presenteren als bijzonder stralende beelden van de jonge Jezus, vervuld van de Heilige Geest".