Saeculo Exeunte Octavo

Portugals eeuwfeesten mogen door den H. Stoel en de Paus niet vergeten worden
Bij het einde der achtste eeuw sedert de vestiging van Portugal als onafhankelijke staat en der derde eeuw sedert het herstel van zijn onafhankelijkheid – nu uw edele natie, rijk aan roemvolle herinneringen, dat heugelijk feest één van hart en ziel gaat vieren: kan de Apostolische Stoel, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, met zijn waakzame belangstelling voor alles, en kunnen ook wij, die voor alle christenvolken het hart van een vader hebben, dit feest niet ongemerkt en stilzwijgend laten voorbijgaan.

Bijzondere reden daarvoor: de pausen hebben meegewerkt aan Portugals onafhankelijkheid
Ja, daar is voor ons zelf een bijzondere reden om samen met u het herstel uwer onafhankelijkheid te herdenken. Want, het is zeker: dat uw vaderland eertijds rechtens een onafhankelijke staat is geworden, is mede te danken aan de medewerking der Pausen.

De akten, waarbij in de twaalfde eeuw onze voorgangers Innocentius II, Lucius II en Alexander III de vazallenhulde, door Alfons Hendrik, eerst graaf, later koning van Portugal, aangeboden, aanvaardden, en waarbij zij onder de verzekering van hun bescherming officieel de onafhankelijkheid erkenden van heel het grondgebied, dat hij ten koste van harden, dappere strijd op de Moorse heerschappij had heroverd, waren de meest gezochte en rijkste beloning, waarmee de Stoel van Petrus het edele volk van Portugal zijn buitengewone verdiensten voor de verdediging van het katholiek geloof vergold.

Het Katholiek geloof is altijd Portugals kracht geweest, vooral om mét de missiën ook zijn koloniale rijk te vestigen
Dit katholiek geloof, dat als het ware het levenssap was, dat het Portugese volk van zijn wieg af gevoed heeft, was eveneens, zoo niet de enige, dan toch zeker de sterkst werkende kracht, die uw vaderland heeft opgevoerd tot het toppunt van zijn roem en die het gemaakt heeft tot een land, dat uitblonk door al de heerlijke gaven van beschaving en cultuur en door rijke verdiensten voor het werk der heilige Missiën, doordat het ”het geloof en zijn gebied verbreidde.” I, 2 [[2888]] Dit zegt de geschiedenis; daarvoor geven de feiten de sprekendste bewijzen.

Toen de zonen van koning Johan I hun vader verlof vroegen voor de eerste overzeese expeditie, waardoor de stad Ceuta bevrijd werd, was de eerste zorg van deze vrome en grote vorst hun te vragen, of die onderneming al dan niet zou bijdragen tot de dienst van God. Evenzo was bij alle volgende expedities het voornaamste doel de verbreiding van het geloof, dat de ”kruisvaarders van het Westen” in geestdrift voor de oorlog had ontstoken en de ridderorden in hun heldenstrijd tegen de Moorse overheersing had bezield.

Maar op dezelfde schepen, waarop de witte banier met het purperen kruis van de goddelijke Verlosser ontplooid werd, reisden tegelijk met de onverschrokken ontdekkingsreizigers van uw vaderland, die naar de stranden van West Afrika en de kusten der nabijliggende eilanden trokken, ook de missionarissen mede. Die vertrokken naar de barbaarse streken, om, zoals de beroemde infante Hendrik de Zeevaarder, de grote bevorderaar van uw koloniale expansie en van de missiën zeide, ”ze onder het zoete juk van Christus te brengen.”

Ook de vorst der Portugese ontdekkingsreizigers, Vasco da Gama, nam, toen hij de ankers lichtte voor het begin van zijn voorspoedige tocht naar de Indiën, twee religieuzen uit de Orde der allerheiligste Drievuldigheid met zich mee. Een daarvan heeft, na met het vuur van een apostel aan de volkeren van Indië het licht van het Evangelie te hebben geschonken, zijn moeizaam werk met de palm van het martelaarschap bekroond. Maar, evenals in alle eeuwen der Kerk, zo was ook in die tijd en in die verre streken het bloed van deze martelaar en van de overige heldhaftige Portugese missionarissen als het zaad der christenen. Hun heerlijk voorbeeld was voor de katholieke wereld en vooral voor uw edelmoedige landgenoten een prikkel tot altijd verdere uitbreiding van het apostolisch werk.

In een tijd, waarin door allerlei rampzalige verwikkelingen vele volkeren, die de Kerk met haar wijze, rusteloze zorg als een moeder had opgevoed, uit haar schoot werden weggerukt, kon men het aanschouwen, hoe uw volk, met het Spaanse broedervolk, nieuwe gebieden ontsloot voor Christus’ mystieke bruid, haar in de haast onmetelijke gebieden van Afrika, Azië en Amerika een uitgestrekt arbeidsveld bood, en in die streken ontelbare kinderen voortbracht voor de Kerk, in ruil voor de velen die haar jammerlijk ontrouw waren geworden. Bisdommen, parochies, priesterseminariës, kloosters, ziekenhuizen en openbare weeshuizen, die bijna overal in die streken verrezen, gaven het bewijs voor de vitaliteit en de eeuwige jeugd der katholieke Kerk, voor wie haar goddelijke Stichter door Zijn machtig gebed groei en bloei verwerft, en wier werkzaamheid door de Heiligen Geest, de Trooster, ook in de meest tragische tijden met de ademtocht Zijner genade wordt geholpen.

Maar vanwaar komt het, dat gij, ”in getal zoo klein, toch zoo grote dingen gedaan hebt ten bate der christenheid?” VII,3 [[2888]] Waaruit heeft het Portugese volk de heldhaftige kracht geput, om de stranden van Afrika en Azië onder zijn heerschappij te brengen, en zelfs de verre streken van Amerika te bereiken? Het komt, zoals Portugals grootste dichter zong, omdat uw volk heeft uitgemunt in levendig en rotsvast geloof, en omdat de regeerders van uw land hebben uitgeblonken in christelijke wijsheid en voorzichtigheid. Dat was de oorzaak waarom de goddelijke Voorzienigheid zich van uw volk als een kostbaar en gewillig instrument bediende voor grootse en heerlijke daden.

Verflauwing in het geloof bracht ook achteruitgang op ander gebied
Inderdaad, zolang voortreffelijke mannen, die zich hun zware verantwoordelijkheid bewust waren, zoals een Alfons d’ Albuquerque en een Johan de Castro, de Portugese koloniën op rechtschapen en verstandige wijze bestuurden, en hun bescherming en hulp verleenden aan de ijverige missionarissen, die grote koningen, zoals Johan III, gaarne naar de hun toevertrouwde streken lieten uitzenden: zolang is uw land voor heel de wereld een voorwerp van bewondering geweest om de macht van zijn imperium en om zijn uitmuntend beschavings- en cultuurwerk. Daarentegen: zodra het katholiek geloof verflauwt; zodra de ijver voor de missiën kwijnend neerligt; zodra ten slotte de regeringen het apostolaat belemmeren in plaats van het te beschermen, en door de opheffing der reguliere orden de werkzaamheid der herauten van het woord Gods verzwakken en verlammen, is het natuurlijk gevolg dat tegelijk met het christelijk geloof en de christelijke liefde ook de praktische, vurige ondernemingsgeest verflauwt, die juist uit die twee geboren en gevoed wordt.

De Paus wil tot ijver voor de missiën opwekken
Als gij, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, uw geest met aandacht ook op deze feiten vestigt, waarbij de glans der glorie uwer vaderen ontbreekt, dan zal dat zeker niet zonder nut zijn.

Doch wat ons betreft, nu gij bij de feestelijkheden van een dubbel eeuwgetij de glorievolle geschiedenis van uw roemrijk vaderland gaat vieren, nu is het onze taak, u met vaderlijke genegenheid aan te sporen, de herinnering te verlevendigen aan de heerlijke daden, die door zovelen uwer landgenoten als uitstrooiers van het zaad der evangelische waarheid zijn verricht. Zo immers zult gij u opnieuw en krachtig tot den apostolische ijver uwer vaderen voelen opgewekt.

Nu valt echter de viering van dit heuglijk feest op providentiële wijze samen met de tegenwoordige geestelijke wedergeboorte van uw volk. Daarbij, het concordaat, dat onlangs, ook wat betreft de missiën, de betrekkingen en de eendrachtige samenwerking tussen uw land en de Apostolische Stoel op gelukkige wijze heeft geregeld, is een gunstig voorteken van betere tijden. Daarom is dit te juister tijd komende feest de aangewezen gelegenheid om aan de apostolische werkzaamheden uwer missionarissen een impuls te geven tot nieuwen bloei, die met de vroegere bloei kan wedijveren.

Wie die bezield is met ijver voor het apostolaat kan zonder zorg en onverschillig blijven bij het gezicht, hoe van de grote massa van de tien miljoene mensen, die onder de heerschappij van Portugal leven, verreweg de meerderheid nog wacht op het licht van het Evangelie? Welke ware Portugees zou niet willen medewerken aan het krachtig behoud en den voortdurende vooruitgang van wat op dit gebied den hoogste roem maar ook het hoogste belang van het Portugese volk heeft uitgemaakt?

Gebed: missiedagen
Daarom, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, met den geest en het hart vol van het genot der roemvolle tradities en der glorietitels van uw vaderland, en in ons verlangen, dat gij uw blikken slaat op de bijna ontelbare, die in uw koloniën nog wachten op de missionarissen om hun de waarheid van God te leren en hun ”de ondoorgrondelijke rijkdom van Christus” (Ef. 3, 8) [b:Ef. 3, 8] te bezorgen, herhalen wij voor u de woorden van aansporing, die de goddelijke Verlosser tot Zijn apostelen richtte: ”Slaat uw ogen op, en kijkt naar de velden; ze staan reeds wit van den oogst.” (Joh. 4, 53) [b:Joh. 4, 53] ”De oogst is groot, maar werklieden zijn er weinig. Vraagt dus de Heer van de oogst, dat Hij werklieden zendt in zijn oogst.” (Lc. 10, 2) [b:Lc. 10, 2]

Ja! ”werklieden zijn er weinig.” – De oude bisdommen van Portugees Afrika hebben groot gebrek aan verkondigers van Gods woord, en uitgestrekte districten zijn aan een klein getal missionarissen toevertrouwd.

”Vraagt dus de Heer van den oogst.” – Vraagt vóór alles, dat God in Zijn grote goedertierenheid zich gewaardige, zowel onder het Portugese volk als onder de inheemse stammen, die aan uw rijk onderhorig zijn, zoveel mogelijk priesters, of helpers voor de priesters, mannelijke of vrouwelijke religieuzen, of ten slotte ook catechisten door Zijn genade tot het apostolisch werk te roepen.

Deze heilige, verheven intentie moet een voorname plaats innemen in de gebeden van alle priesters zonder uitzondering; voor die bijzondere intentie moeten alle leden der beschouwende kloosterorden meebidden. Ook de gelovigen mogen vooral bij het rozenkransgebed, dat hun door O. L. Vrouw van Fatima zo dringend is aanbevolen, niet verzuimen een aanroeping te richten tot de maagdelijke Moeder Gods voor het verkrijgen van talrijke roepingen tot het missionarisleven en van overvloedige vruchten voor hun werk.

Maar nog meer. Het schijnt beslist nodig speciale dagen te organiseren voor het opwekken van liefde voor de missiewerken, met uitstelling van het allerheiligst Sacrament des Altaars en met toepasselijke preken. Het is ons verlangen, dat dit ieder jaar in iedere parochie, in de colleges van jongelieden en in de seminaries gebeurt. Laten allen er aan denken op die vastgestelde dagen de heilige sacramenten te ontvangen, en laat vooral de jeugd tot de eucharistische tafel naderen om het brood der sterken en ”de tarwe der uitverkorenen” (Zach. 9, 17) [b:Zach. 9, 17] te nuttigen. Wellicht zal dan menigeen onder hen met innige zielenvreugde de goddelijke influistering van zulk een roeping in zich ontwaren.

Groei van de priestermissiebond
Maar wie is beter in staat deze heilige plannen te bevorderen dan de geestelijkheid? Wij wenden ons dan ook met vaderlijke genegenheid tot de eerwaarde priesters in Portugal met de dringende aansporing om gaarne lid te worden van den priestermissiebond. Deze godvruchtige vereniging, zoals u zeker bekend is, door onze onmiddellijke voorgangers krachtig aanbevolen en met geestelijke gunsten verrijkt, en door ons zelf eveneens gezegend en hooglijk geprezen, bestaat reeds bij haast alle volken, en is aangewezen om bij het christenvolk het bewustzijn van zijn missieplicht en de praktische belangstelling voor het missiewerk op te wekken en te vormen.

Het is onze zeer uitdrukkelijke wens, dat de Portugese priestermissiebond, die nog pas in zijn begin staat, met rasse schreden vooruitgaat. Immers het zijn vooral de priesters, die lid zijn van dezen bond, van wie wij ijverige medewerking verwachten voor het bijeenzoeken en zorgvol opkweken der jonge loten, die Christus de Heer in Zijn wijngaard laat opkomen, om ze op het veld der heilige missiën over te planten.

Ja, God zelf verwacht van Zijn bedienaren een medewerking van speciale aard, van fundamenteel belang, nl. het zorgvuldig gereedmaken en bewerken van de velden, waarop zulke jonge loten kunnen opkomen. Inderdaad, het is de taak der priesters, de missiekennis onder alle gelovigen te verbreiden, en in hun hart de vlam van dit apostolaat te ontsteken. Daarom, zoals onze voorganger Pius XI z.g. verklaarde, mag er geen enkel priester zijn, die niet blaakt van ijver voor de missiën. A.A.S. 1926, p. 7. 1 [[642]]

Wij herhalen derhalve voor u, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, de woorden en het gebod uit de Encycliek Rerum Ecclesiae [642]: ”Zorgt er voor, dat bij u de priestermissiebond wordt opgericht; of, als hij reeds opgericht is, wekt hem dan door uw raad, uw aansporing, uw gezag tot de dagelijks intenser actie op.” A.A.S. 1926, p. 7. 1 [[642]]

Verspreiding van missielectuur
De eerste taak van deze bond moet zijn de krachtige bevordering en verbreiding van gedrukte missielectuur. Als de pers over deze vraagstukken en over de dringende noden der missionarissen zwijgt, dan zal niet alleen het christenvolk, maar dan zal zelfs de geestelijkheid zich om die dingen weinig bekommeren.

Wij zegenen dan ook van harte het tijdschrift van den Portugese priestermissiebond ”O clero e as missiões”. Wij verlangen vurig dat het tot immer hoger bloei moge komen en alle Portugese priesters moge herinneren aan hun verplichtingen betreffende de voortplanting van het geloof en hen tot werkdadige, vurige ijver voor dit apostolaat moge ontvlammen.

Ook de overige missietijdschriften, die van de religieuze genootschappen, zegenen wij met dezelfde sympathie, en wij wensen hun toe, dat zij door hun onderricht en opwekking van het volk altijd rijker en beter vruchten mogen voortbrengen.

Maar een bijzondere zegen verlenen wij aan de priesters, die met edelmoedige ijver hun krachten wijden aan de propaganda voor den priestermissiebond. Wij bidden over hun werkzaamheid de mildste zegen af, en met name, dat de apostolische ijver waarvan zij blaken hun talloze manieren en middelen ingeve om hun heilig doel te kunnen bereiken.

Missiekennis op de seminaries: geen tegenwerking van roepingen voor de missie
Bovendien verlangen wij, dat ook op de seminaries de kandidaten voor het priesterschap nauwkeurige en dergelijke missiekennis zullen opdoen. Want deze heeft zoveel invloed op de versteviging van de priesterlijke vorming en zal iedere bediening, waar de goddelijke Voorzienigheid de geestelijken voor bestemt, te pas komen.

En wanneer, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, iemand onder de seminaristen door een genadebeschikking van God zich tot het missionarisleven geroepen voelt, ”laat dan nòch het gebrek aan priesters, nòch de behoefte van uw bisdom u beangstigen en uw toestemming tegenhouden. Uw landgenoten, die de middelen ter zaligheid om zoo te zeggen voor de hand hebben liggen, zijn van de zaligheid lang zoo ver niet af als de heidenen... Brengt in zulk een geval uit liefde voor Christus en voor de zielen het offer van een of ander lid uwer geestelijkheid, als men dat althans een offer mag noemen. Immers, de goddelijke Stichter der Kerk zal het verlies van een helper en deelgenoot bij uw werk aanvullen òfwel door overvloediger uitstorting Zijner genade over uw bisdom, òfwel door nieuwe roepingen voor het heilig ministerie te verwekken.” A.A.S., 1926, p.70 sq [[642]]

Het bevorderen van inlandse roepingen
Maar ziehier wat ons het meest ter harte gaat. In het aartsbisdom Goa stromen de roepingen van inlandse priesters en kloosterlingen in groten getale toe. Welnu: moge zoo ook in de overige aan Portugal onderhorige gebieden de kerkelijke districten door edelmoedige bevordering van het op dat gebied reeds begonnen werk binnenkort een voorbeeldige, bloeiende, inlandse geestelijkheid hebben. Moge ook een aan de behoeften geëvenredigd getal inlandse kloosterzusters niet ontbreken, om aldaar haar werkzaamheden te verrichten.

Het is altijd een glorie van uw land geweest, dat het de volken van zijn overzees gebied laat delen in het geluk van Portugal zelf, en dat het die volken tot hetzelfde peil van christelijke cultuur tracht te brengen. Welnu, deze prijzenswaardige traditie doet ons hopen, dat de vurigste wens der Kerk in dezen tijd, nl. de behoorlijke recrutering en opleiding van inlandse geestelijkheid, op gelukkige wijze verwezenlijkt mag worden. Gij zult derhalve, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, ongetwijfeld alles doen wat in uw vermogen is om te maken dat deze hoop niet ijdel zal zijn, maar zodra mogelijk blijde werkelijkheid worde.

Evenwel, het recruteren van een groot getal missionarissen is niet voldoende. Het eerst nodige is: de herauten der evangelische waarheid te vormen tot heilige bedienaren en tot bekwame werktuigen voor ieder onderdeel van hun bediening.

De opleidingsinstituten
Gij bezit bij u – en het is ongetwijfeld een voorwerp uwer belangstelling – dat prachtig monument der bezorgdheid van den Apostolische Stoel voor de ware opleiding dergenen die voor het missiewerk bestemd worden. Wij bedoelen het Portugees genootschap tot bevordering der missiën in de overzeese gebieden, waarvan de oprichting is te danken aan de wijsheid en de wilskracht van onzen voorganger Pius XI onsterfelijker gedachtenis. Dat genootschap is ook voor ons het voorwerp van bijzondere belangstelling maar ook van buitengewone, blijde verwachtingen.

Niet minder verwachting heeft de Apostolische Stoel van de vlijtige werkzaamheid der religieuze orden en congregaties van beiderlei geslacht. Immers deze zijn in den loop der eeuwen altijd de kweekplaatsen van het merendeel der beste missionarissen geweest. Dat is de reden, waarom wij, maar waarom ook de missiën zelf, grote verwachtingen op die orden en congregaties bouwen. En daar wij de geestelijke noden der Portugese koloniën zeer goed kennen, is het ons vurig verlangen, dat bij de religieuze communiteiten, die zich reeds aan de missiën wijden, zich nog andere voegen als deelgenoten in den arbeid. Laten de bisschoppen dergelijke instellingen met hun warme sympathie begunstigen en beschermen, opdat het getal der gewijde werklieden in de zeer uitgestrekte, aan uw volk onderhorige streken met den dag meer en meer moge toenemen.

De opleiding
Wij willen voor de bestuurders der colleges, die tot het genoemde genootschap behoren, en ook voor de leiders der overige religieuze genootschapen ons hart openleggen, om hun onze apostolische bezorgdheid te laten zien, alsook ons vurig verlangen, dat de toekomstige missionarissen op de ware wijze worden aangekweekt en een degelijke wetenschappelijke en ascetische vorming ontvangen.

Roeping en heiligheid
Laten zij zorgvuldig overwegen, dat niemand deze moeilijke en zware weg mag opgaan, zonder door een bijzondere genade van God daartoe geroepen te zijn; maar ook, dat niemand zijn tocht op dien weg kan vervolgen, als hij aan de goddelijke inspiratie en de goddelijke roeping niet op waardige wijze beantwoordt.

Immers, een verkondiger der evangelische waarheid moet een man Gods zijn, niet alleen door zijn van God komende roeping, maar ook door zijn volledige en onherroepelijke overgave aan God. ”Inderdaad”, zoals onze voorganger Benedictus XV z.g. in zijn wonderschone apostolische brief Maximum Illud [641] leert, ”wie God verkondigt moet een man Gods zijn. Wie den haat tegen de zonde predikt, moet de zonde haten. Vooral bij de ongelovigen, die zich meer door gevoelsindrukken dan door redeneringen laten leiden, bereikt men veel meer met de geloofsprediking door het voorbeeld dan met de prediking door het woord.” A.A.S., 1919, p. 449 [[641]]

Het gaat hier, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, over een heiligheid, die diep in de ziel moet geworteld zijn; niet over een gebrekkige oppervlakkige braafheid, die door het zedenbederf der heidenen gemakkelijk wordt aangetast. Mensen zoals ze door Paulus beschreven worden, ”die den schijn van vroomheid bewaren, maar er de kracht van verwerpen” (2 Tim. 3, 5) [b:2 Tim. 3, 5], zijn zeker niet het zout der aarde, dat de wonden der zedelijke verdorvenheid kan genezen, en niet het licht der wereld, dat degenen die in de schaduwen des doods gezeten zijn den weg der verlossing kan wijzen. En ach, God verhoede het, dat zij zelf tot hun ongeluk slachtoffers, of, erger nog, de rampzalige leermeesters van dat zedenbesef worden!

Wetenschappelijke en veelzijdige pastorale vorming
Verder is het nodig, dat een toekomstig missionaris een juiste en volledige opleiding ontvangen, zowel wat wetenschappelijke ontwikkeling als wat pastorale vorming betreft, zodat hij als een ”wijs bouwmeester” (1 Kor. 3, 10) [b:1 Kor. 3, 10] van het rijk Gods kan optreden.

Ook is het niet voldoende, dat hij een brede en diepe kennis van de gewijde wetenschappen heeft opgedaan; ook de ongewijde wetenschappen die bij zijn taak behoren moet hij door en door kennen. Als hij deze gewijde en ongewijde wetenschappen niet zou bezitten en zich alleen maar door zijn ijver laat leiden, dan zou hij gevaar lopen de grondslagen van het gebouw dat hij wil oprichten in drijfzand te leggen.

Op het voetspoor van den goddelijke Meester, die ”weldoende en genezende rondging” (Hand. 10, 38) [b:Hand. 10, 38], en luisterend naar Zijn bevelen: ”geneest de zieken” (Lc. 10, 9) [b:Lc. 10, 9] en ”onderwijst alle volken” (Mt. 28, 19) [b:Mt. 28, 19], moet de missionaris niet alleen met kennis en wijsheid over het rijk Gods spreken, maar, toegerust met de daarvoor nodige kennis en door de liefde van Jezus Christus bewogen, moet hij ook de genezing van zovele door ziekte en allerlei ellende aangetaste lichamen ter hand nemen. Zoo zal hij tegelijk met het lichaam ook den geest opbeuren en de zielen, die nog slaven zijn van goddeloos bijgeloof en nog verzonken liggen in ruwe barbaarsheid, opheffen tot beschaafder leven en het licht der evangelische leer voor hen laten schijnen.

Inderdaad, naast de godshuizen heeft de Kerk, vooral in de missielanden, op ingeving van den Heiligen Geest ten allen tijde niet alleen weeshuizen en ziekenhuizen maar ook scholen doen verrijzen. En wie anders dan de apostolische verkondiger der christelijke wijsheid zal ”de wijze bouwheer” van deze heilige werken zijn? En hoe zal hij in dat werk slagen, als hij niet met alle nodige gaven, met alle wetenschap en deugd is toegerust?

Vorming van goede missiezusters
Dezelfde aansporingen, die wij tot hiertoe al lerende gaven, moeten wij eveneens geven aan allen, die werken aan de vorming van het stille maar arbeidzame en weldoende leger, dat bestaat uit de gelederen der godgewijde maagden, wier vrome werkzaamheid voor den bloei der missiën een onmisbare hulp biedt.

Wij weten, dat de congregaties van vrouwelijke religieuzen in Portugal met den dag meer en meer in getal toenemen. Late men dus in die congregaties met nauwlettende zorg de zusters uitkiezen, die door de goddelijke genade tot het verlenen van hulp aan de missiën geroepen zijn. Zo zullen er in voortdurend groter aantal en voor het aanvaarden van dat werk altijd beter gevormde zusters vertrekken, die in staat zijn als ziekenverpleegsters, als onderwijzeressen en catechisten alles te doen wat de bijzondere verplichtingen van dit apostolaat van haar vorderen.

Laten allen, van wier medewerking deze gewichtige aangelegenheid afhankelijk is, wèl overwegen: de weldoende hulp die de missiezusters op dat gebied presteren zal des te overvloediger zijn, naarmate haar religieuze en intellectuele vorming praktischer en zorgvuldiger is. Moge door Gods genade bij de ijverige werkzaamheid dezer zusters ook de actieve medewerking komen van vele heilige inlandse zusters.

Een woord tot de Portugese missionarissen: aansporing tot heiligheid
Maar onder de behandeling van het bovenstaande hebben wij u, beminde zonen, die het bevel van den goddelijke Meester ”steek af in volle zee” (Lc. 5, 4) [b:Lc. 5, 4] reeds hebt opgevolgd, niet vergeten. Met een hart vol belangstellende zorg begroeten wij u tot allen, die midden in de branding moeizaam worstelend reeds met alle krachten werkt aan de uitbreiding van het rijk Gods. Maar na onze woorden van bemoediging bezweren wij u allen en ieder van u in het bijzonder: ”Doe zelf uw best, voor God te staan als een beproefd man, als arbeider, die zich niet heeft te schamen.” (2 Tim. 2, 15) [b:2 Tim. 2, 15] ”Wees een voorbeeld voor de gelovigen in woord en in wandel, in liefde, in geloof en in onschuld.” (1 Tim. 4, 12) [b:1 Tim. 4, 12] Maar, in het verlangen u de onmisbare hulpmiddelen aan te geven om deze aansporingen in praktijk te brengen, bevelen wij u met dezelfde apostel vooral dit ene punt aan: ”Streef... naar godsvrucht.” (1 Tim. 6, 11) [b:1 Tim. 6, 11] Immers, als de goddelijke genade uw ziel geheel doordringt, dan kan het niet anders, of zij zal haar invloed uitoefenen op heel uw omgeving, want dit is een wet die het rijk Gods beheerst. Immers ”het rijk der hemelen is gelijk aan zuurdeeg, dat een vrouw onder drie maten meel mengde, totdat het meel geheel was gegist.” (Mt. 13, 33) [b:Mt. 13, 33]

De geschiedenis uwer missiën legt voor de realiteit dezer goddelijke wet een welsprekend getuigenis af. Immers, terwijl de zg. lekenmissies, die sommigen in de plaats der katholieke missiën hebben willen stellen, bijna geen enkele vrucht hebben opgeleverd, hebben daarentegen apostolische mannen als een Franciscus Xaverius, een Joannes de Brito, zoveel bijdragen niet alleen tot het geestelijk heil der zielen, maar ook tot den groteren bloei van Portugal. Volgt dus hun voorbeeld met heiligen wedijver na!

Zoals gij weet was het dit jaar den 15e maart vier eeuwen geleden, sinds de H. Franciscus Xaverius door God geroepen werd tot het missiewerk in de Portugese Indianen.

Deze goddelijke roeping werd hem bekend door den brief, den Johan III, koning van Portugal, aan zijn gezant te Rome zond met de bedoeling om degelijke missionarissen, mannen gesierd met alle deugden, te vragen om naar de streken van Indië te vertrekken. Zonder twijfel mag men beweren, dat deze heilige patroon der missiën uw volk een overrijke beloning geschonken heeft voor de kostbare hulp, die het dezen apostel gebonden heeft om zonder dralen en gaarne aan de goddelijke roeping te beantwoorden. Zeker, hij had voor Portugal niet meer kunnen doen, als hij een Portugees was geweest. Gij ziet, beminde zonen, hoe groot, hoe weldoende de kracht der heiligheid is. De heiligheid, ziedaar het geheim om ook voor uw werk gelukkige resultaten te mogen verwachten. Het beginsel, het program, dat de H. Franciscus Xaverius, de zalige Joannes de Brito en andere grote apostelen uit uw volk bij hun missietochten hadden tot groot voordeel voor den godsdienst en voor het Portugese volk, kunt gij voor u uitgedrukt vinden in de woorden van den goddelijke Meester: ”Ik heilig Mijzelf, opdat ook zij geheiligd mogen zijn.” (Joh. 17, 19) [b:Joh. 17, 19]

Een woord tot het Portugese volk, vooral tot de leden der Katholieke Actie
En nu, alvorens te eindigen, richten wij ons tot het edele en dierbare Portugese volk.

Christus de Heer drukt allen, die de onvergelijkelijke vruchten der verlossing reeds genieten, den plicht op het hart, hun broeders, die deze hemelse genade nog niet bezitten, in dezelfde zegeningen te doen delen. Welnu, in uw uitgestrekte koloniën wonen miljoenen broeders, die bijzonder van u het licht der evangelische waarheid vragen en verwachten.

Wij sporen u dus allen aan tot een heiligen kruistocht, tot krachtige bevordering uwer missiën. Uw voorvaderen, wier heerlijke daden gij dit jaar bij uw herdenkingsfeest viert, schaarden zich rondom hun aanvoerders en ridders, die de banier der kruisvaarders zwaaiden, en ofwel vergezelden zij hen vol moed, ofwel, als dat onmogelijk was, begeleiden zij hen met hun gebeden, met hun solidariteit, met hun financiële hulp. Welnu, beschouwt het zoo ook als uw hoogste eer, uw zonen, uw gebeden, uw aalmoezen te geven voor de uitbreiding van het heilig missiewerk.

Die heilige kruistocht is vooral de taak van hen, die in de vreedzame gelederen der Katholieke Actie strijden. De eindeloos goedertieren God zal ongetwijfeld aan dien edelmoedige kruistocht, maar ook aan het ridderlijke Portugese volk de milde gaven Zijner zegeningen in overstelpende mate schenken. De allerzaligste Maagd van den heiligen rozenkrans, die te Fatima vereerd wordt, de grote Moeder Gods, die bij Lepanto een schitterende overwinning behaalde, zal u met haar machtige bescherming bijstaan. Ook de H. Franciscus Xaverius, de patroon der missiën, en als het ware een aangenomen zoon van uw vaderland, de zalige Joannes de Brito en heel de roemvolle legerschare der andere heilige Portugese missionarissen zullen met u zijn.

Zegen
Intussen strekke u tot onderpand der hemelse gaven en tot bewijs onzer vaderlijke welwillendheid de apostolische zegen, dien wij aan u, beminde zoon en eerbiedwaardige broeders, en aan de kudde die ieder uwer is toevertrouwd met hartelijke liefde verlenen.

Gegeven te Rome, bij St. Pieter, den 13e juni, feest van den H. Antonius, in het jaar 1940, het tweede jaar van ons pausschap.

PAUS PIUS XII