Apostolische reis naar Chili en Peru

Dierbare broeders en zusters, goedendag!

Deze audiëntie gebeurt op twee plaatsen die met elkaar verbonden zijn: jullie, hier op het plein, en een groep zieke kinderen in de aula. Zij zullen jullie zien en jullie zullen hen zien: zo zijn we verbonden. Laten we de kinderen groeten die in de aula zijn omwille van de koude.

Twee dagen geleden ben ik teruggekeerd van de Apostolische reis naar Chili en Peru [d:468]. Applaus voor Chili en Peru! Twee knappe, knappe volkeren… Ik dank de Heer omdat alles goed verlopen is: ik heb volk van God op weg in die streken kunnen ontmoeten – ook zij die niet op weg zijn, een beetje stilstaan… maar het is goed volk – en de sociale ontwikkeling van die landen kunnen aanmoedigen. Ik hernieuw mijn dankbaarheid aan de Overheden en aan de broeders Bisschoppen die mij met zorg en hartelijkheid hebben ontvangen, zo ook de vele medewerkers en vrijwilligers. Stel je voor: in elk van de twee landen ging het om 20.000 vrijwilligers: twintigduizend en meer in Chili, twintigduizend in Peru. Knappe mensen, in meerderheid jongeren.

Chili
Zoals jullie in de kranten hebben kunnen lezen, werd mijn bezoek aan Chili voorafgegaan door verschillende protestbetogingen met allerlei motieven. Dat maakte het motto van mijn bezoek bijzonder actueel en sprekend: “Ik geef jullie mijn vrede”. Woorden van Jezus tot zijn leerlingen die we in elke Mis herhalen: de gave van de vrede die alleen de gestorven en verrezen Jezus kan schenken aan wie zich aan Hem toevertrouwt. Niet alleen heeft ieder van ons nood aan vrede, maar ook de wereld, vandaag, tijdens de derde – stuksgewijze – wereldoorlog.. Alsjeblieft, laten we voor de vrede bidden!

Tijdens de ontmoeting met de politieke en burgerlijke Overheden van het land heb ik de weg van de Chileense democratie aangemoedigd, als een ruimte voor solidaire ontmoeting die in staat is de verscheidenheid plaats te geven. Met dat doel heb ik als methode de weg van het luisteren aangewezen: in het bijzonder het beluisteren van de armen, van de jongeren en van de bejaarden, van de inwijkelingen en ook het beluisteren van de aarde.

Tijdens de eerste Eucharistieviering voor de vrede en gerechtigheid, weerklonken de Zaligsprekingen, vooral “Zalig die vrede brengen, want zij zullen kinderen van God genoemd worden” (Mt. 5, 9) [b:Mt. 5, 9]. Een Zaligspreking waarvan men getuigt door een stijl van nabijheid, aanwezigheid, delen om zo, met de genade van Christus, het weefsel van de kerkelijke gemeenschap en van heel de samenleving te verstevigen.

In een stijl van nabijheid zijn de gebaren belangrijker dan de woorden. Een belangrijk gebaar dat ik kon stellen, was het bezoek aan de vrouwengevangenis van Santiago. De gezichten van die vrouwen, vele jonge moeders met hun kindje op de arm, drukten, ondanks alles, veel hoop uit. Ik heb hen aangemoedigd van henzelf en van de instellingen een ernstige voorbereiding op een re-integratie te eisen, als een horizon die zin geeft aan het dagelijks lijden. Een gevangenis, gelijkwelke gevangenis, kan men niet los zien van dat aspect van re-integratie. Zonder die vorm van hoop, is de gevangenis een eindeloze marteling. Wanneer men integendeel werkt aan re-integratie – ook levenslang veroordeelden kunnen gere-integreerd worden – van gevangenis naar maatschappij, dan ontstaat een dialoog. Een gevangenis moet altijd dat uitzicht op re-integratie hebben, altijd.

Met de priesters, de godgewijden en de Bisschoppen van Chili had ik twee intense ontmoetingen. Zij werden nog vruchtbaarder door het gedeelde lijden omwille van enkele kwetsuren die de Kerk in dat land treffen. In het bijzonder heb ik mijn broeders bevestigd in hun afwijzing van enig compromis omtrent seksueel misbruik van minderjarigen. Tegelijk heb ik hen bevestigd in het vertrouwen dat God, doorheen deze harde beproeving, zijn dienaren zou zuiveren en vernieuwen. De twee andere Missen in Chili werden gevierd, één in het Zuiden en één in het Noorden. Die in het Zuiden, in Araucania, de streek waar de Mapuche indianen wonen, heeft de drama’s en de lasten van dat volk omgevormd in vreugde door de formulering van een oproep tot vrede die eenheid in verscheidenheid is en die elke vorm van geweld afwijst. Die in het Noorden, in Iquique, tussen oceaan en woestijn, was een lofzang op de ontmoeting van de volkeren, die op speciale wijze in de volksreligiositeit wordt uitgedrukt.

De ontmoetingen met de jongeren en met de Katholieke Universiteit van Chili, waren een antwoord op de uitdaging aan het leven van de nieuwe generatie een diepe zin te geven. Aan de jongeren heb ik de uitspraak gelaten van de heilige Alberto Hurtado: “Wat zou Christus in mijn plaats doen?” Aan de universiteit heb ik een model van integrale vorming voorgesteld die de katholieke identiteit vertaalt in bekwaamheid om deel te nemen aan de opbouw van samenlevingen die één en pluraal zijn en waarin conflicten niet verdonkeremaand worden maar in dialoog worden aangepakt. Altijd zijn er conflicten, ook thuis, ze zijn er steeds. Maar conflicten slecht aanpakken is nog erger. Men moet de conflicten niet onder het bed verbergen. Conflicten die aan het daglicht komen, worden aangepakt en in dialoog opgelost. Denkt aan de kleine conflicten die jullie ongetwijfeld thuis meemaken: je moet ze niet verbergen, maar aanpakken. De gelegenheid zoeken en spreken. Zo lost men een conflict op, in dialoog.

Peru
In Peru was het motto van het bezoek: “Verenigd door de hoop”. Verenigd niet door een onvruchtbare uniformiteit, allen gelijk. Dat is geen eenheid. Eenheid bestaat in de rijkdom van de verschillen die we erven van de geschiedenis en van de cultuur. Dat werd op voorbeeldige wijze duidelijk door de ontmoeting met de volkeren van het Peruviaanse Amazonegebied. Dat was ook de start van de Pan-Amazone synode [d:459] die in oktober 2019 samenkomt. Het werd ook duidelijk door de ontmoeting met de bevolking van Puerto Maldonado en met de kinderen van het opvanghuis “De kleine prins”. Samen hebben we “neen” gezegd aan de economische en aan de ideologische kolonisatie.

In mijn gesprek met de politieke en burgerlijke Overheden van Peru [6790] heb ik waardering uitgesproken voor het ecologisch, cultureel en spiritueel patrimonium van dat land. Ik heb de aandacht gevestigd op twee werkelijkheden die het land zwaar bedreigen: de ecologisch-sociale afbraak en de corruptie. Ik weet niet of jullie hebben horen spreken over corruptie... ik weet het niet... Ze bestaat niet alleen daar maar ook hier. Ze is gevaarlijker dan de griep! Ze verwart en vernietigt de harten. Corruptie vernietigt de harten. Alsjeblieft, neen aan de corruptie. Ik heb vastgesteld dat niemand zonder verantwoordelijkheid is ten aanzien van die twee plagen en dat de inzet om er tegenin te gaan een zaak is van allen.

De eerste openbare Mis in Peru heb ik gevierd op het strand van de oceaan, bij de stad Trujillo, waar vorig jaar de orkaan “Niño costiero” de bevolking zwaar heeft getroffen. Daarom heb ik de bevolking aangespoord weerstand te bieden aan die orkanen, maar ook aan andere stormen zoals de onderwereld, het gebrek aan onderwijs, aan werk en aan veilig onderkomen. In Trujillo heb ik ook de priesters en de Godgewijden van Noord Peru [6789] ontmoet. Ik heb met hen de vreugde gedeeld van roeping en zending en van de verantwoordelijkheid voor de verbondenheid in de Kerk. Ik heb hen aangespoord een rijke herinnering te cultiveren en trouw te zijn aan hun wortels. En onder die wortels is er de volksdevotie tot de Maagd Maria. In Trujillo heeft ook de Mariaviering plaats gehad waarin ik de Vergine della Porta heb gekroond en uitgeroepen tot “Moeder van de barmhartigheid en van de hoop”.

De laatste dag van de reis, vorige zondag, had plaats in Lima met een sterk spiritueel en kerkelijk accent. In het beroemdste heiligdom van Peru, waar het schilderij vereerd wordt genaamd “Señor de los Milagros”, heb ik ongeveer 500 contemplatieve vrouwelijke religieuzen ontmoet, een echte “long” van geloof en gebed voor de Kerk en voor heel de maatschappij. In de kathedraal heb ik een bijzonder gebedsmoment gehouden van voorspraak tot de Peruviaanse heiligen. Daarna vond de ontmoeting plaats met de Bisschoppen van het land aan wie ik de voorbeeldige figuur heb voorgesteld van de heilige Toribio van Mogrovejo. Ook aan de Peruviaanse jongeren heb ik de heiligen voorgesteld als mannen en vrouwen die geen tijd verspilden met het “opsmukken” van hun eigen imago, maar die Christus zijn gevolgd toen Hij hen vol hoop heeft aangekeken. Zoals steeds geeft het woord van Jezus diepe zin aan alles. In die zin heeft de evangelielezing van de laatste eucharistieviering de boodschap samengevat van God aan zijn volk in Chili en Peru: “Bekeert u en gelooft in de Blijde Boodschap” (Mc. 1, 15) [b:Mc. 1, 15]. Zo – leek de Heer te zeggen – zullen jullie de vrede ontvangen die Ik geef en jullie zullen verenigd zijn in mijn hoop. Dat is min of meer de samenvatting van deze reis. Laten we bidden voor de twee zusterlanden, Chili en Peru, dat de Heer hen zegene.