Laat ons barmhartig zijn voor ons gemeenschappelijk huis

In vereniging met de orthodoxe broeders en zusters en met de deelname van andere Kerken en christengemeenschappen, viert de katholieke Kerk vandaag de jaarlijkse “Wereldgebedsdag voor het Behoud van de Schepping”. Deze gelegenheid wil “aan iedere gelovige en gemeenschap de waardevolle gelegenheid bieden hun persoonlijke instemming te hernieuwen met hun roeping als behoeders van de schepping, God dankend voor het prachtige werk dat Hij aan onze zorgen heeft toevertrouwd en Zijn hulp inroepend voor de bescherming van de schepping evenals Zijn barmhartigheid voor de zonden die begaan worden tegen de wereld waarin wij leven”. Wereldgebedsdag voor het behoud van de schepping [[6416|3]]

Het is heel bemoedigend dat de bezorgdheid voor de toekomst van onze planeet gedeeld wordt door Kerken en christengemeenschappen en andere godsdiensten. In de loop van de laatste jaren, werden inderdaad vele initiatieven genomen door religieuze autoriteiten en organisaties om de publieke opinie meer te sensibiliseren voor de gevaren van onverantwoorde uitbuiting van de planeet. Ik zou hier patriarch Bartholomeüs en zijn voorganger Dimitrios willen vermelden, die zich vele jaren voortdurend hebben uitgesproken tegen de zonde schade te berokkenen aan de schepping, en die de aandacht hebben gevestigd op de morele en spirituele crisis die aan de basis ligt van de milieuproblemen en aantasting van het milieu. In antwoord op de toenemende aandacht voor de integriteit van de schepping, stelde de Derde Oecumenische Europese Vergadering (Sibiu, 2007) “Tijd voor de Schepping” voor, die vijf weken duurt tussen 1 september (gedachtenis van de Goddelijke schepping in de orthodoxe Kerk) en 4 oktober (gedachtenis van Franciscus van Assisi in de katholieke Kerk en sommige andere Westerse tradities). Van toen af heeft dit initiatief met de steun van de Wereldraad van Kerken, talrijke oecumenische activiteiten in verschillende werelddelen geïnspireerd. Het moet ook een reden tot vreugde zijn, dat in de hele wereld gelijkaardige initiatieven rechtvaardigheid inzake milieu bevorderen, inzet voor de armen en verantwoord engagement ten overstaan van de samenleving, waardoor mensen elkaar ontmoeten, vooral jongeren uit verschillende godsdienstige contexten. Christenen en niet-christenen, mensen van geloof en goede wil, wij moeten ons verenigen om barmhartig te zijn voor ons gemeenschappelijk huis – de aarde – en om de wereld waarin wij leven ten volle te valoriseren als een plaats van mededeelzaamheid en gemeenschap.

De aarde roept …
Met deze Boodschap hernieuw ik de dialoog met elke persoon die deze planeet bewoont, aangaande het lijden dat de armen treft en de vernieling van het milieu. God heeft ons een weelderige tuin gegeven maar wij maken er een vervuilde uitgestrektheid van “puinhopen, woestijnen en vuil”. Laudato Si' [[5000|161]]

Wij kunnen niet ons niet neerleggen of onverschillig zijn bij het verlies van de biodiversiteit en vernietiging van de ecosystemen, dikwijls veroorzaakt door ons onverantwoord en egoïstisch gedrag.

“Door toedoen van ons zullen duizenden soorten God geen lof meer brengen met hun bestaan, noch zullen zij ons hun boodschap kunnen meedelen. Wij hebben het recht niet ertoe”. Laudato Si' [[5000|33]]

De planeet blijft opwarmen, gedeeltelijk door de menselijke activiteit: 2015 was het warmste jaar ooit geregistreerd en 2016 zal waarschijnlijk nog warmer zijn. Dat veroorzaakt droogte, overstroming, branden, en steeds ernstigere extreme meteorologische gebeurtenissen. De klimaatveranderingen dragen tevens bij tot de aangrijpende crisis van gedwongen migratie. De armen van de wereld die ook het minst verantwoordelijk zijn voor de klimaatveranderingen, zijn de meest kwestbaren en ondergaan er reeds de effecten van.

Zoals de integrale ecologie aantoont, zijn de mensen ten diepste met elkaar en met de schepping in haar geheel verbonden. Wanneer wij de natuur mishandelen, mishandelen wij tevens de mens. Tezelfdertijd heeft elk schepsel zijn eigen intrinsieke waarde die moet gerespecteerd worden. Luisteren wij “zowel naar de kreet van de aarde als naar de kreet van de armen” Laudato Si' [[5000|49]], en proberen wij te met aandacht begrijpen hoe daarop een adequaat en snel antwoord te kunnen geven.

… omdat wij gezondigd hebben
God heeft ons de aarde gegeven om haar respectvol en evenwichtig te bewerken en te behoeden. (Gen. 2,15) [[b:Gen. 2,15]] Haar “te veel” bewerken – door haar op een blinde en egoïstische manier te exploiteren – en haar weinig te behoeden, is een zonde.

De dierbare Oecumenische Patriarch Bartholomeüs heeft onze zonden tegen de schepping meermaals en profetisch in het licht gesteld: “Dat de mens de biologische diversiteit in Gods schepping vernietigt; dat de mens de integriteit van de aarde beschadigt door klimaatverandering te veroorzaken, door de aarde te beroven van haar natuurlijke bossen of haar watergebieden te vernielen; dat de mens het water, de aardbodem, de lucht vervuilt: dat alles, dat zijn zonden”. Inderdaad, “een misdaad tegen de natuur is een misdaad tegen onszelf en een zonde tegen God”. Toespraak in Santa Barbara, Californië [[5997]]

Moge het Jubileumjaar van de Barmhartigheid [d:426] ten overstaan van wat met ons huis gebeurt, de Christengelovigen oproepen “tot een diepgaande innerlijke bekering” Laudato Si' [[5000|217]], bijzonder ondersteund door het Boetesacrament. Laat ons in dit Jubileumjaar [d:426] Gods barmhartigheid leren zoeken voor de zonden tegen de schepping die wij tot nu niet wisten te erkennen en te belijden; en engageren wij ons tot concrete stappen op de weg van ecologische bekering, die een duidelijke stellingneming vraagt van onze zin voor verantwoordelijkheid ten overstaan van onszelf, de naaste, de schepping en de Schepper. vgl: Laudato Si' [[[5000|10.229]]]

Gewetensonderzoek en berouw
De eerste stap op deze weg is altijd een gewetensonderzoek, dat “dankbaarheid en belangeloosheid inhoudt, dat wil zeggen een erkenning van de wereld als een gave die van de liefde van de Vader is ontvangen, een erkenning die als consequentie een belangeloze bereidheid om afstand te doen en edelmoedige gebaren te weeg brengt (...) Zij houdt ook het liefdevolle bewustzijn in dat men niet gescheiden is van de andere schepselen, maar met de andere wezens van het heelal een schitterende universele gemeenschap vormt. Voor een gelovige kijkt men niet van buiten af, maar van binnen uit naar de wereld en erkent daarbij de banden waarmee de Vader ons heeft verenigd met alle wezens”. Laudato Si' [[5000|220]]

Tot deze Vader vol erbarmen en goedheid, die de terugkeer van elk van Zijn kinderen verwacht, kunnen wij ons richten door onze zonden tegenover de schepping, de armen en de toekomstige generaties te erkennen. “In de mate waarin wij allen kleine ecologische vooroordelen veroorzaken”, zijn wij geroepen “onze bijdrage, klein of groot” te erkennen “tot de misvorming en vernietiging van de schepping”. Boodschap voor de Wereldgebedsdag voor het behoud van de schepping [[6448]] Dat is de eerste stap op de weg van de bekering.

In het jaar 2000, dat ook een Jubileumjaar [d:17] was, heeft mijn voorganger de heilige Johannes Paulus II de katholieken uitgenodigd hun fouten te erkennen inzake de verleden en huidige religieuze intolerantie, de onrechtvaardigheden tegenover joden, vrouwen, inlandse bevolkingen, migranten, armen en ongeboren kinderen. In dit Buitengewoon Jubileumjaar van de Barmhartigheid [d:426] nodig ik iedereen uit hetzelfde te doen. Als individu’s, die reeds gewend zijn aan levensstijlen die het gevolg zijn van een verkeerd begrepen cultuur van het welzijn of van het “ongeordende verlangen meer te verbruiken dan wat men werkelijk nodig heeft” Laudato Si' [[5000|123]], en als deelnemers aan een systeem “dat de logica van de winst heeft opgelegd ten koste van eender welke prijs, zonder te denken aan sociale uitsluiting of vernietiging van de natuur” Tot deelnemers aan de 2e Wereldbijeenkomst van Volksbewegingen [[6446]], berouwen wij ons het kwaad dat wij ons gemeenschappelijk huis aandoen.

Na een ernstig gewetensonderzoek en door dit berouw bezield, kunnen wij onze zonden belijden tegen de Schepper, de schepping, onze broeders en zusters. “De Catechismus van de Katholieke Kerk [1|2449] laat ons de biechtstoel zien als een plaats waar de waarheid ons vrij maakt voor een ontmoeting.” Derde meditatie, Geestelijke retraite ter gelegenheid van het Jubileumjaar van de Priesters [[6447]] Wij weten dat “God groter is dan onze zonde” Barmhartigheid 12. - Barmhartigheid wist de zonde uit [[6270|4]], dan alle zonden, ook die tegenover de schepping. Wij belijden ze omdat wij berouw hebben en onszelf willen veranderen. En Gods barmhartige genade die wij in het sacrament ontvangen, zal ons daarbij helpen.

Van weg veranderen
Het gewetensonderzoek, het berouw en de belijdenis aan de Vader die rijk is aan erbarmen, leiden tot het vast voornemen van leven te veranderen. En dat moet zich vertalen in concrete houdingen en gedragingen die respectvoller zijn tegenover de schepping, zoals bijvoorbeeld een redelijk gebruik van plastiek en papier, geen verspilling van water, voedsel en elektrische energie, het selecteren van afval, de andere levende wezens met zorg behandelen, gebruik maken van het openbaar vervoer en eenzelfde vervoermiddel met verschillende personen delen, en zo verder. vgl: Laudato Si' [[[5000|211]]] Wij mogen niet geloven dat deze inspanningen te klein zijn om de wereld te verbeteren. Deze handelingen “brengen binnen deze aarde een weldadigheid tot stand die steeds meer de neiging heeft zich, soms onzichtbaar, te verbreiden” Laudato Si' [[5000|212]] en moedigen “een stijl van profetisch en contemplatief leven aan die in staat is een diepe vreugde te kennen zonder door consumptie geobsedeerd te zijn. Laudato Si' [[5000|222]]

Ook de intentie om zijn leven te veranderen, moet de manier doordringen waarop wij bijdragen tot de opbouw van de cultuur en samenleving waarvan wij deel uitmaken: “De zorg voor de natuur is een deel van een levensstijl die het vermogen inhoudt om samen en in gemeenschap te leven". Laudato Si' [[5000|228]] De economie en de politiek, de samenleving en de cultuur mogen niet beheerst worden door een korte termijn mentaliteit en financieel winstbejag of onmiddellijk voordeel bij verkiezingen. Zij moeten daarentegen dringend en opnieuw op het algemeen welzijn gericht worden, dat duurzaamheid en behoud van de schepping inhoudt.

Een concreet geval is dat van de “ecologische schuld” tussen het Noorden en Zuiden van de wereld. vgl: Laudato Si' [[[5000|51-52]]] De restitutie ervan zou vereisen dat gezorgd wordt voor het milieu van de armste landen, door hun de financiële middelen en technische hulp te geven die hen helpen om de gevolgen van de klimaatveranderingen te beheersen en duurzame ontwikkeling te promoveren.

De bescherming van het gemeenschappelijk huis vraagt een toenemende politieke consensus. In die zin stemt het tot tevredenheid, dat de landen in september 2015 de Doeleinden van Duurzame Ontwikkeling [7394] aanvaard hebben en dat zij in december 2015 het Akkoord van Parijs over de klimaatveranderingen goedkeurden, dat een veeleisende maar fundamentele doelstelling heeft vastgelegd om de temperatuurstijging in de wereld in bedwang te houden. Nu hebben de regeringen de plicht, de genomen engagementen te respecteren, terwijl de ondernemingen hun deel op een verantwoorde manier moeten bijdragen, en het komt de burgers toe te eisen dat dit gebeurt, en dat men zelfs steeds hogere doeleinden zou nastreven.

Van weg veranderen bestaat dus in “het nauwgezet respecteren van het oorspronkelijk gebod om de schepping voor alle kwaad te behoeden, omwille van ons welzijn of het welzijn van anderen”. Boodschap voor de Wereldgebedsdag voor het behoud van de schepping [[6448]] Om het doel niet uit het oog te verliezen, kan deze vraag ons helpen: “Wat voor soort wereld willen wij doorgeven aan hen die na ons zullen komen, aan de kinderen die aan het opgroeien zijn?”. Laudato Si' [[5000|160]]

Een nieuw werk van barmhartigheid
"Niets verenigt meer met God dan een werk van barmhartigheid – of het de barmhartigheid is waarmee de Heer ons onze zonden vergeeft, of de genade die Hij ons verleent om in Zijn Naam werken van barmhartigheid te doen”. Eerste meditatie, Geestelijke retraite ter gelegenheid van het Jubileumjaar van de Priesters [[6449]]

De heilige Jakobus parafraserend, “is barmhartigheid zonder de werken, op zich dood. (...) Door de veranderingen van ons gemondialiseerd universum, zijn bepaalde stoffelijke en geestelijke vormen van armoede toegenomen: laten wij dus ruimte maken voor de verbeelding van de naastenliefde om nieuwe modaliteiten te vinden. Zo zal de weg van de barmhartigheid steeds concreter worden”. Werken van barmhartigheid (vgl. Mt. 25, 31-46) [[6387|3]]

Het Christenleven omvat de beoefening van de traditionele lichamelijke en geestelijke werken van barmhartigheid. De lichamelijke werken zijn;.. De lichamelijke werken zijn; de hongerigen voeden; de dorstigen laven; de naakten kleden; pelgrims onderdak geven; zieken bezoeken; gevangenen bezoeken; doden begraven. De geestelijke werken zijn: raad geven aan wie twijfelen; onwetenden onderricht geven; zondaars tot de orde roepen; bedroefden troosten; beledigingen vergeven; lastige mensen geduldig verdragen; tot God bidden voor levenden en doden. “Inderdaad, wij denken gewoonlijk aan de afzonderlijke werken van barmhartigheid, als werken verbonden aan één werk: hospitalen voor zieken, kantines voor wie honger hebben, opvangtehuizen voor wie op straat leven, scholen voor wie onderwijs nodig hebben, de biechtstoel en geestelijke leiding voor wie raad en vergeving nodig hebben ... Maar als wij ze samen bekijken, is de boodschap, dat het voorwerp van de barmhartigheid het menselijk leven zelf is en in zijn totaliteit”. Derde meditatie, Geestelijke retraite ter gelegenheid van het Jubileumjaar van de Priesters [[6447]]

Het menselijk leven zelf en in zijn totaliteit omvat vanzelfsprekend het behoud van het gemeenschappelijk huis. Ik permitteer me dus een aanvulling voor te stellen van de twee traditionele lijsten van zeven werken van barmhartigheid, door toevoeging van het behoud van het gemeenschappelijk huis.

Als geestelijk werk van barmhartigheid, vraagt het behoud van het gemeenschappelijk huis “een erkentelijke beschouwing van de wereld” Laudato Si' [[5000|214]], die “het ons mogelijk maakt door ieder ding een onderricht te ontdekken dat God ons wil meedelen”. Laudato Si' [[5000|85]] Als lichamelijk werk van barmhartigheid, vraagt het behoud van het gemeenschappelijk huis de “eenvoudige dagelijkse gebaren, waarbij wij de logica van geweld, uitbuiting, egoïsme doorbreken (...) en het wordt zichtbaar in alle handelingen die een betere wereld trachten op te bouwen. Laudato Si' [[5000|230-231]]

Bidden wij tot slot
Laten wij nooit de hoop verliezen ondanks onze zonden en de verschrikkelijke uitdagingen waar tegenover wij staan: “De Schepper laat ons niet in de steek, Hij trekt zich nooit terug van zijn plan van liefde, Hij heeft er geen spijt van dat Hij ons heeft geschapen (…) omdat Hij zich definitief met onze aarde heeft verenigd, en zijn liefde brengt ons ertoe steeds nieuwe wegen te vinden". Laudato Si' [[5000|13.245]]

Bidden wij in het bijzonder op 1 september en daarna gedurende heel het jaar:

“O God van de armen,
help ons de verwaarloosden te hulp te komen
en degenen die op deze aarde vergeten worden
en in Uw ogen zo veel waarde hebben. (...)

God van liefde, toon ons
onze plaats in deze wereld
als instrument van Uw genegenheid
voor alle wezens van deze aarde”. Laudato Si' [[5000|246]]

O, God van barmhartigheid, geef dat wij Uw vergeving ontvangen en Uw barmhartigheid aan heel ons gemeenschappelijk huis doorgeven. Geloofd zijt Gij. Amen.

Vaticaan, 1 september 2016

FRANCISCUS