Ontmoetingen in Afrika

Dierbare broeders en zusters, goeie dag !

De laatste dagen was ik op mijn eerste apostolische reis in Afrika [d:439]. Afrika is mooi! Ik dank de Heer voor dit groot geschenk dat Hij mij gegeven heeft, waardoor ik drie landen kon bezoeken: eerst Kenia, dan Oeganda en tenslotte de Centraal Afrikaanse Republiek. Ik hernieuw mijn dank aan de burgerlijke autoriteiten en de bisschoppen van die landen voor hun onthaal en dank iedereen die er op vele wijzen aan meegewerkt heeft. Van harte dank!

Kenia
Kenia is een land waar de wereldwijde uitdaging van onze tijd goed merkbaar is: bescherming van de schepping door het ontwikkelingsmodel evenwichtig, inclusief en duurzaam te hervormen. Dat kan allemaal vastgesteld worden in Nairobi, de grootste stad van Oost-Afrika, waar rijkdom en armoede naast elkaar bestaan: een ergernis! Niet alleen in Afrika: ook hier, overal! Het naast elkaar bestaan van rijkdom en armoede is een ergernis, een schande voor de mensheid. In Nairobi bevindt zich juist het Bureau van de Verenigde Naties voor het Milieu, dat ik bezocht heb. In Kenia ontmoette ik autoriteiten en diplomaten, en ook de inwoners van een volkswijk: ik ontmoette de verantwoordelijken van verschillende christelijke belijdenissen en andere godsdiensten, priesters en Godgewijden, en jongeren, veel jongeren! Bij elk van die gelegenheden, moedigde ik aan de grote rijkdom van dit land zorgvuldig te bewaren: natuurlijke en spirituele rijkdom, dat zijn de rijkdommen van de aarde, de nieuwe generaties en de waarden die de wijsheid uitmaken van het volk. In deze context, die momenteel zo dramatisch is, had ik de vreugde Jezus’ woord van hoop te brengen: “Wees standvastig in het geloof, wees niet bang!”. Dat was de leuze van mijn bezoek. Een woord dat alle dagen door zo veel nederige en eenvoudige mensen, met een nobele waardigheid, beleefd wordt; een woord waarvan de jongeren van de universiteit van Garissa op een tragische en heldhaftige manier hebben getuigd, toen zij op 2 april laatstleden gedood werden omdat zij Christen waren. Hun bloed is voor Kenia, voor Afrika en heel de wereld, zaad van vrede en broederlijkheid.

Oeganda
Dan volgde mijn bezoek aan Oeganda, dat onder het teken stond van de martelaren van dit land, 50 jaar na hun historische heiligverklaring [727] door de zalige Paus Paulus VI. Daarom luidde het devies: “Gij zult Mijn getuigen zijn” (Hand. 1, 8) [b:Hand. 1, 8]. Een leuze die de voorafgaande woorden veronderstelt: “gij zult kracht ontvangen van de heilige Geest”, want het is de Geest die leven geeft aan het hart en de handen van missionaire leerlingen. Heel het bezoek aan Oeganda verliep in het vuur van het getuigenis, bezield door de Heilige Geest. Getuigenis in expliciete zin, zoals in de dienstbaarheid van catechisten, die ik gedankt en aangemoedigd heb voor hun engagement, waarbij dikwijls ook hun gezin betrokken is. Een getuigenis zoals dat van de naastenliefde, dat ik duidelijk heb kunnen zien in het Huis van Nalukolongo, waarbij talrijke gemeenschappen en verenigingen betrokken zijn ten dienste van de armsten, gehandicapten en zieken. Een getuigenis zoals dat van de jongeren die ondanks de moeilijkheden, de gave van hoop bewaren en volgens het Evangelie en niet volgens de wereld proberen te leven door tegen de stroom in te gaan. Getuigen zoals priesters, Godgewijde mannen en vrouwen, die dagelijks hun totale “ja” aan Christus hernieuwen en zich met vreugde wijden aan de dienst van het heilig Godsvolk. Er is nog een groep getuigen, maar over hen zal ik later spreken. Heel dat veelzijdige getuigenis, bezield door dezelfde Heilige Geest, is gist voor heel de samenleving, zoals het doeltreffend werk in Oeganda in de strijd tegen aids en voor het onthaal van vluchtelingen.

De derde etappe van de reis was de Centraal Afrikaanse Republiek, geografisch het midden van het continent: precies het hart van Afrika. Het was feitelijk mijn bedoeling dit bezoek als eerste te doen, omdat dit land uit een heel moeilijke periode probeert te komen van gewelddadige conflicten en groot lijden van zijn bevolking. Daarom had ik daar, in Bangui, willen beginnen, een week vroeger, en de eerste Heilige Deur van het Jubeljaar van de Barmhartigheid [d:426] openen, als teken van geloof en hoop voor dit volk en symbolisch voor alle Afrikaanse volken die het meest behoefte hebben aan bevrijding en bemoediging. Jezus’ uitnodiging aan Zijn leerlingen: “Laten we oversteken!” (Lc. 8, 22) [b:Lc. 8, 22] was de leuze voor Centraal Afrika. “Oversteken” betekent in burgerlijke zin, oorlog, verdeeldheid en armoede achter zich laten en kiezen voor vrede, verzoening en ontwikkeling. Doch dat veronderstelt een “overgang” in het geweten, het gedrag en de bedoelingen van de mensen. En op dat niveau, is de bijdrage van de religieuze gemeenschappen doorslaggevend. Daarom heb ik evangelische gemeenschappen en de islamitische gemeenschap ontmoet, en hun gebed en inzet voor de vrede gedeeld. Met de priesters en Godgewijden, maar ook met de jongeren, hebben wij de vreugde gedeeld dat de verrezen Heer met ons in de boot is, en dat Hij Degene is die haar naar de overkant leidt. En tenslotte hebben wij in de laatste Mis in het stadion van Bangui, op het feest van de apostel Andreas, ons engagement hernieuwd om Jezus, onze hoop, onze vrede, het Gelaat van de Goddelijke Barmhartigheid te volgen. Deze laatste Mis was buitengewoon: vol jongeren, een stadion van jongeren! Maar meer dan de helft van de bevolking van de Centraal Afrikaanse Republiek bestaat uit minderjarigen, jonger dan 18: een belofte van vooruitgang!

Missionarissen
Ik zou een woord over de missionarissen willen zeggen. Mannen en vrouwen die hun vaderland hebben achtergelaten, alles … Zij zijn naar ginder vertrokken, als jonge mensen, een leven leiden van veel, veel werk, en soms op de grond slapen. Op een ogenblik vond ik in Bangui een zuster, zij was Italiaanse. Het was te zien dat zij bejaard was: “Hoe oud bent u? vroeg ik haar – 81 – Wel, wel! dat is maar twee jaar ouder dan ik!” Deze zuster was daar sinds haar 23-24 jaar: een heel leven! En zoals zij, zijn er vele. Zij had een klein meisje bij zich. En het meisje noemde haar in het Italiaans "grootmoeder". En de zuster zei me: "Ik ben eigenlijk niet van hier, maar van een buurland, Congo; ik ben per kano gekomen, met dit klein meisje". Zo zijn missionarissen: moedig! “En wat doet u, zuster? – Ik ben verpleegster en ik heb hier daarna een beetje gestudeerd, ik ben verloskundige geworden en heb 3.280 baby’s ter wereld gebracht.” Dat is wat ze mij zei. Een heel leven voor het leven, voor het leven van anderen. En zoals deze zuster, zijn er vele: veel zusters, veel priesters, veel religieuzen die hun leven laten opbranden om Jezus Christus te verkondigen. Mooi om te zien. Het is mooi.

Verkondiging
Ik zou een woord over de jeugd willen zeggen. Maar ze zijn weinig talrijk, want een geboorte lijkt in Europa luxe: geboortecijfer nul, geboortecijfer 1 %. Ik richt mij tot de jongeren: denk na over wat u met uw leven gaat doen. Denk aan die zuster en aan zo veel andere zoals zij die hun leven gegeven hebben, velen zijn ginder gestorven. Zending is geen proselitisme: deze zuster zei me dat de moslimvrouwen naar haar kwamen omdat zij wisten dat zusters goede verpleegsters zijn die hen goed verzorgen en hun geen catechismus geven om hen te bekeren! Zij geven getuigenis en aan wie het wil, geven zij daarna catechese. Maar getuigenis: dat is de grote heldhaftige zending van de Kerk. Jezus Christus door zijn leven verkondigen! Ik richt mij tot de jongeren: denk aan wat gij met uw leven wil doen. Het is het moment om na te denken en aan de Heer te vragen dat Hij u Zijn wil laat horen. Sluit de mogelijkheid om missionaris te worden, om liefde, menselijkheid, geloof uit te dragen naar andere landen, alstublieft niet uit. Niet om aan proselitisme te doen, nee! Wie dat doet, zoekt iets anders. Geloof wordt vooreerst gepredikt door het getuigenis en daarna door het woord. Langzaam.

Loven wij samen de Heer voor deze pelgrimstocht op Afrikaanse bodem en laten wij ons leiden door deze sleutelwoorden: “Wees standvastig in het geloof, wees niet bang”, “gij zult Mijn getuigen zijn”, “Laten we oversteken!”.