Interreligieuze audiëntie

Dierbare broeders en zusters, goedendag!

In de Algemene Audiënties zijn vaak mensen of groepen uit andere godsdiensten aanwezig; vandaag is die aanwezigheid heel bijzonder, om samen de 50ste verjaardag te herdenken van de Verklaring van het Tweede Vaticaans Concilie Nostra Aetate [610] over de relaties van de Katholieke Kerk met de niet-christelijke godsdiensten. Dit thema ging de zalige Paus Paulus VI zeer ter harte. Op het Pinksterfeest voorafgaande aan het einde van het Concilie heeft hij het Secretariaat voor de niet-Christenen opgericht [685|4], vandaag is dat de Pauselijke Raad voor de Interreligieuze Dialoog [d:99]. Ik druk daarom mijn dankbaarheid uit en heet hartelijk welkom de mensen en groepen, vooral zij die van ver komen, van verschillende godsdiensten die bereid waren vandaag aanwezig te zijn.

Het Tweede Vaticaans Concilie is een buitengewone tijd geweest van nadenken, dialoog en gebed om de visie van de Katholieke Kerk op zichzelf en op de wereld te vernieuwen. Een lezing van de tekenen van de tijd met het oog op een aggiornamento gericht op een dubbele trouw: trouw aan de kerkelijke traditie en trouw aan de geschiedenis van de mannen en vrouwen van onze tijd. Inderdaad, God die zich in de schepping en in de geschiedenis heeft geopenbaard, die door de profeten en op definitieve wijze door zijn mens geworden Zoon heeft gesproken (Heb. 1, 1) [[b:Heb. 1, 1]] richt zich tot elk menselijk wezen dat de waarheid zoekt en de wegen om haar in praktijk te brengen.

De boodschap van de Verklaring Nostra Aetate [610] is nog altijd actueel. We roepen kort enkele punten in herinnering:

• de groeiende wederkerige afhankelijkheid van de volkeren vgl: Nostra Aetate [[[610|1]]];
• het menselijk zoeken naar de zin van leven, lijden en dood, vragen die altijd onze levensweg begeleiden vgl: Nostra Aetate [[[610|1]]];
• de gemeenschappelijke oorsprong en het gemeenschappelijke einddoel van de mensheid vgl: Nostra Aetate [[[610|1]]];
• de enigheid van het menselijk gezin vgl: Nostra Aetate [[[610|1]]];
• de godsdiensten als zoeken naar God en het Absolute in de verschillende culturen en volkeren vgl: Nostra Aetate [[[610|1]]];
• de welwillende kijk van de Kerk op de godsdiensten: ze verwerpt niets van wat in hen schoon en waar is vgl: Nostra Aetate [[[610|2]]];
• de Kerk kijkt met achting naar de gelovigen van alle godsdiensten en waardeert hun spirituele en morele inzet vgl: Nostra Aetate [[[610|3]]];
• de Kerk, open voor de dialoog met allen, blijft tegelijkertijd trouw aan de waarheden waarin ze gelooft, te beginnen dat de verlossing die allen wordt aangeboden haar oorsprong heeft in Jezus, de enige redder, en dat de Heilige Geest werkzaam is als bron van vrede en liefde.

In de voorbije vijftig jaar waren er zovele gebeurtenissen, initiatieven, institutionele en persoonlijke relaties met de niet-christelijke godsdiensten, dat het moeilijk is ze allemaal in herinnering te brengen. Een bijzonder betekenisvolle gebeurtenis was de Ontmoeting van Assisi [235] op 27 oktober 1986. Het was een initiatief dat de heilige Johannes Paulus II mogelijk had gemaakt. Een jaar eerder, dus dertig jaar geleden, had hij in een toespraak tot jonge moslims in Casablanca [1318] de hoop uitgesproken dat allen die in God geloven de verbondenheid en de vriendschap tussen mensen en volkeren zouden bevorderen (19 augustus 1985). De vlam die in Assisi ontstoken werd brandt in heel de wereld en is een blijvend teken van hoop.

Een bijzondere dankbaarheid aan God verdient de echte en specifieke verandering die zich in de voorbije vijftig jaar heeft voorgedaan in de relatie tussen Christenen en Joden. Onverschilligheid en tegenstelling zijn veranderd in samenwerking en welwillendheid. Van vijanden en vreemden zijn we vrienden en broeders geworden. Met de Verklaring Nostra Aetate [610] heeft het Concilie de weg gebaand: "ja" aan het herontdekken van de Joodse wortels van het Christendom; "neen" aan elke vorm van antisemitisme en veroordeling van elk onrecht, discriminatie en van de vervolgingen die er het gevolg van zijn. Wederkerige kennis, eerbied en achting zijn de weg die, omdat hij op bijzondere wijze geldt voor de relatie met de joden, op analoge wijze ook geldt voor de relaties met de andere godsdiensten. Ik denk speciaal aan de moslims, die - zoals het Concilie in herinnering brengt - "de enige, levende en bestaande God aanbidden, de barmhartige en almachtige schepper van hemel en aarde die tot de mensen heeft gesproken". Nostra Aetate [[610|5]] Zij gaan terug op het vaderschap van Abraham, vereren Jezus als een profeet, eren zijn Moeder maagd, Maria, ze verwachten de grote dag van het oordeel en bidden, geven aalmoezen en vasten. vgl: Nostra Aetate [[[610|5]]]

De dialoog die we nodig hebben kan niet anders dan open en respectvol zijn, pas dan is hij vruchtbaar. Wederzijds respect is voorwaarde en tegelijk doel van de interreligieuze dialoog: het recht op leven van de ander erkennen, recht op fysieke integriteit, recht op de fundamentele vrijheid, dat wil zeggen, gewetensvrijheid, vrijheid van denken, vrijheid van meningsuiting en van godsdienst.

De wereld kijkt naar ons, gelovigen, spoort ons aan onder ons en met de mannen en vrouwen van goede wil die geen godsdienst belijden samen te werken, men verwacht van ons werkdadige antwoorden op talloze uitdagingen: de vrede, de honger, de armoede die miljoenen mensen treft, milieucrisis, geweld, vooral dat wat in naam van de godsdienst bedreven wordt, corruptie, morele ontaarding, crisis van het gezin, van de economie, van de financies en vooral van de hoop. Wij gelovigen hebben geen recepten voor deze problemen, maar we hebben een grote krachtbron: het gebed. Wij gelovigen bidden. We moeten bidden. Het gebed is onze schat waaruit we, ieder volgens de eigen traditie, putten om de gaven af te smeken waarnaar de mensheid dorst.

Omwille van het geweld en het terrorisme heeft zich een houding van achterdocht en zelfs van veroordeling ten aanzien van de godsdiensten verspreid. Eigenlijk, ook al is geen enkele godsdienst immuun voor het gevaar van fundamentalistische of extremistische afwijkingen bij enkelingen en groepen vgl: Tot de gemeenschappelijke vergadering van Huis en Senaat van het Amerikaanse Parlement [[[6076|6]]], toch moet men op de eerste plaats kijken naar de positieve waarden die zij beleven en die zij voorstellen en die bron van hoop zijn. Het komt erop aan omhoog te kijken en verder te gaan. De dialoog, gebaseerd op vertrouwvol respect, kan zaden van het goede voortbrengen die op hun beurt bloesems van vriendschap, van samenwerking op vele gebieden worden en vooral dan van dienstbaarheid aan de armen, aan de kleinen, aan de bejaarden, bij het onthaal van migranten, in de aandacht voor wie uitgesloten wordt. We kunnen samen op weg gaan door voor elkaar en voor de schepping zorg te dragen. Alle gelovigen van elke godsdienst. Samen kunnen we de Schepper loven omdat Hij ons de tuin van de aarde geschonken heeft om hem te bewerken en te behoeden als een gemeenschappelijk goed, en we kunnen gedeelde projecten realiseren om de armoede te bestrijden en aan elke man en elke vrouw waardige levensomstandigheden te verzekeren.

Het Buitengewoon Jubileum van de Barmhartigheid [d:426], dat op ons toekomt, is een gunstige gelegenheid om samen te werken op het terrein van de werken van de naastenliefde. Op dit terrein, waar het vooral om medelijden gaat, kunnen veel mensen bij ons aansluiten die zich niet gelovig voelen of op zoek naar God en de waarheid, mensen die het gelaat van de ander centraal stellen, in het bijzonder het gelaat van de behoeftige broer of zus. De barmhartigheid waartoe we geroepen zijn omvat ook heel de schepping die God ons heeft toevertrouwd als behoeders en niet als uitbuiters of, erger nog, als vernietigers. We zouden ons altijd tot doel moeten stellen de wereld beter achter te laten dan we ze aantroffen vgl: Laudato Si' [[[5000|194]]], uitgaande van het milieu waarin we leven, door de kleine gebaren van ons dagelijks leven.

Dierbare broeders en zusters, wat betreft de toekomst van de interreligieuze dialoog is bidden het eerste dat we moeten doen. Bidden, de een voor de ander: we zijn broeders! Zonder de Heer is niets mogelijk; met Hem wordt alles mogelijk! Moge ons gebed - elk volgens zijn eigen traditie - ten volle aansluiten bij de wil van God, die wil dat alle mensen elkaar als broeders erkennen en als zodanig leven, om een groot menselijke gezin te vormen in de verstandhouding van de verscheidenheid.