Miserie en conflict zijn voor God gelegenheden tot barmhartigheid

De drie lezingen van deze zondag bieden ons Gods medelijden aan, Zijn vaderlijkheid, die zich in Jezus definitief kenbaar maakt.

Terwijl het volk door zijn vijanden gedeporteerd wordt, kondigt de profeet Jeremias in volle nationale ondergang aan: "de Heer heeft redding gebracht aan zijn volk, aan de rest van Israël” (Jer. 31, 7) [b:Jer. 31, 7]. En waarom doet Hij dat? Omdat Hij Vader is (Jer. 31, 9) [[b:Jer. 31, 9]]: als Vader draagt Hij zorg voor Zijn kinderen, vergezelt Hij hen onderweg, ondersteunt “de blinden en lammen, de zwangere en barende vrouwen” (Jer. 31, 8) [b:Jer. 31, 8]. Zijn vaderschap opent voor hen een toegankelijke weg, een weg van vertroosting na veel tranen en bitterheid. Als het volk trouw blijft, als het zelfs op vreemde grond volhardt in het zoeken van God, zal God zijn gevangenschap in vrijheid veranderen, zijn eenzaamheid in gemeenschap: wat het volk vandaag onder tranen zaait, zal het morgen met vreugde oogsten. (Ps. 126, 6) [[b:Ps. 126, 6]]

Met de psalm, uiten ook wij onze vreugde, die een vrucht is van het heil van de Heer: “toen lachten alle monden en juichte elke tong” (Ps. 126, 2) [b:Ps. 126, 2]. Een gelovige is iemand die Gods heilswerking in zijn eigen leven ervaart. En wij, herders, wij ervaren wat het betekent moeizaam te zaaien, soms onder tranen en zich te verheugen over de genade van een oogst die altijd verder reikt dan onze krachten en capaciteiten.

De passage uit de Brief aan de Hebreeën spreekt ons over Jezus’ medelijden. Ook Hij “is aan zwakheid onderhevig” (Hebr. 5, 2) [[b:Hebr. 5, 2]] om medelijden te voelen met wie onwetend en in dwaling zijn. Jezus is de heilige, onschuldige Hogepriester, maar tegelijk de Hogepriester die aan onze zwakheid heeft deelgenomen en in alles op de proef werd gesteld, evenals wij, behalve in de zonde. (Hebr. 4, 15) [[b:Hebr. 4, 15]] Daarom is Hij de Middelaar van het nieuwe en definitieve Verbond dat ons heil brengt.

Het Evangelie van vandaag staat rechtstreeks in verband met de eerste lezing : zoals het volk van Israël door Gods vaderlijkheid werd bevrijd, zo werd ook Bartimeüs door Jezus’ medelijden bevrijd. Jezus gaat weg uit Jericho. Alhoewel Hij de hoofdweg opgaat, die naar Jeruzalem, houdt Hij toch halt om gehoor te geven aan de kreet van Bartimeüs. Hij laat zich door zijn vraag raken, Hij laat zich in zijn toestand betrekken. Hij stelt zich niet tevreden met hem een aalmoes te geven, maar wil hem persoonlijk ontmoeten. Hij geeft hem geen aanwijzingen noch antwoorden, maar stelt hem een vraag: “Wat wilt ge dat Ik voor u doe?” (Mc. 10, 51) [b:Mc. 10, 51]. Dat zou een overbodige vraag kunnen lijken: wat zou een blinde anders verlangen dan te kunnen zien? Nochtans, met deze vraag van aangezicht tot aangezicht, direct maar met respect, toont Jezus dat Hij onze noden wil beluisteren. Hij verlangt met ieder van ons een uitwisseling van leven, van reële situaties, die ten overstaan van God niets uitsluit. Na de genezing zegt de Heer tot deze man: “uw geloof heeft u genezen” (Mc. 10, 52) [b:Mc. 10, 52]. Het is mooi om zien hoe Christus het geloof van Bartimeüs, zijn vertrouwen in Hem bewondert. Hij gelooft in ons, veel meer dan wij in onszelf geloven.

Er is een interessant detail. Jezus vraagt Zijn leerlingen, Bartimeüs te roepen. Zij richten zich tot de blinde met twee woorden, die elders in het Evangelie alleen door Jezus gesproken worden. Eerst zeggen zij: “Heb goede moed!”, met een woord dat letterlijk betekent: “heb vertrouwen, bewapen je met moed!”. Inderdaad, alleen de ontmoeting met Jezus geeft aan de mens de sterkte om de zwaarste situaties aan te gaan. Het tweede woord is “ga!”, wat Jezus tot vele zieken zegt die Hij bij de hand neemt en geneest. De Zijnen doen niets anders dan Jezus’ bemoedigende en bevrijdende woorden herhalen, die rechtstreeks, zonder sermoenen naar Hem leiden. Jezus’ leerlingen zijn daartoe geroepen, ook vandaag, vooral vandaag: de mens in contact brengen met het medelijdend erbarmen dat redt. Wanneer de kreet van de mensheid zoals bij Bartimeüs nog sterker wordt, is er geen ander antwoord dan ons Jezus’ woorden eigen maken en vooral Zijn hart navolgen. Situaties van miserie en conflict zijn voor God gelegenheden tot barmhartigheid. Het is vandaag tijd voor barmhartigheid!

Er zijn echter bepaalde bekoringen voor wie Jezus volgen. Het Evangelie belicht er tenminste twee. Geen enkele leerling houdt halte, zoals Jezus. Zij gaan door, zij vervolgen hun weg alsof er niets gebeurd is. Terwijl Bartimeüs blind is, zijn zij doof: zijn probleem is het hunne niet. Dat kan ook voor ons een risico zijn: ten overstaan van aanhoudende problemen, is het beter door te gaan, zonder ons te laten storen. Op die manier zijn wij zoals de leerlingen, met Jezus, maar we denken niet zoals Jezus. We zitten in Zijn groep, maar verliezen openheid van hart, verwondering, dankbaarheid en enthousiasme en lopen het risico aan de genade te wennen. Wij kunnen over Hem spreken en voor Hem werken, doch ver van Zijn hart leven, dat zich neigt tot wie gekwetst is. Daar ligt de bekoring: een spiritualiteit van zinsbegoocheling. We kunnen door de woestijnen van de mensen gaan zonder te zien wat er werkelijk is, en slechts zien wat we willen zien; wij kunnen wereldvisies opbouwen, maar aanvaarden niet wat de Heer voor onze ogen plaatst. Geloof dat in het leven van de mensen geen wortel kan schieten, blijft dor en schept andere woestijnen in plaats van een oase.

Er is een tweede bekoring, die van een voorgeprogrammeerd geloof. Wij kunnen op weg gaan met het volk Gods, maar hebben reeds een gepland traject waar alles in zit: wij weten waarheen we gaan en hoe lang dit duurt; iedereen moet ons ritme respecteren en ieder bezwaar hindert ons. Wij lopen het gevaar zoals vele mensen uit het Evangelie te worden die hun geduld verliezen en Bartimeüs afsnauwen. Eerst hadden ze kinderen afgesnauwd (Mc. 10, 13) [[b:Mc. 10, 13]], nu de blinde bedelaar: wie stoort of niet mee kan, moet uitgesloten worden. Jezus wil daarentegen insluiten, vooral wie in de marge staat en tot Hem roept. Die hebben geloof, zoals Bartimeüs, want weten dat men heil nodig heeft, is de beste manier om Christus te ontmoeten.

Tenslotte volgt Bartimeüs Jezus op Zijn weg. (Mc. 10, 52) [[b:Mc. 10, 52]] Hij vindt niet alleen het zicht terug, maar sluit zich aan bij de gemeenschap van degenen die met Jezus op weg zijn. Dierbare Synodevaders, wij zijn samen op weg gegaan. Ik dank u voor de weg die wij gedeeld hebben, met de blik op de Heer en onze broeders, op zoek naar paden die het Evangelie in onze tijd aanwijst om het liefdesmysterie van het gezin te verkondigen. Vervolgen wij de weg die de Heer verlangt. Vragen wij Hem een genezen en verloste blik, die het licht weet te verspreiden omdat hij herinnert aan de schittering die hem verlicht heeft. Zoeken en zien wij Gods heerlijkheid die straalt in de levende mens en laten wij ons nooit door pessimisme en zonde verduisteren.