Het gezin - 28. Familiegeest

Dierbare broeders en zusters, goedendag!

Sinds enkele dagen is de Bisschoppensynode [d:294] begonnen met als thema “De roeping en de zending van het gezin in de Kerk en in de hedendaagse wereld”. Het gezin dat de weg van de Heer bewandelt, is fundamenteel in het getuigenis van de liefde van God en verdient daarom alle toewijding waartoe de Kerk in staat is. De synode is ertoe geroepen die aandacht en zorg van de Kerk voor vandaag te vertolken. Laten we de synodale weg op de eerste plaats met ons gebed en onze aandacht begeleiden. In deze periode zullen de catecheses geïnspireerd zijn door enkele aspecten van de relatie - die we onontbindbaar mogen noemen – tussen de Kerk en het gezin, met als horizon het welzijn van de gehele menselijke gemeenschap.

Een aandachtige blik op het dagelijks leven van de mannen en de vrouwen vandaag laat onmiddellijk overal de behoefte zien aan een flinke injectie van gezinsgeest. Inderdaad, de stijl van de relaties – civiele, economische, juridische, beroepsmatige, staatsburgerlijke – lijkt erg rationeel, formeel, georganiseerd, maar ook erg “uitgedroogd”, dor, anoniem. Soms wordt hij ondraaglijk. Ook al wil hij in zijn vormgeving inclusief zijn, toch laat hij in werkelijkheid een steeds groter aantal mensen achter in eenzaamheid en als uitschot.

Dat is de reden waarom het gezin voor heel de maatschappij een menselijker perspectief opent: ze opent de ogen van de kinderen voor het leven – en niet alleen de ogen, maar ook al de andere zintuigen – door een kijk te bieden op de menselijke relaties gebaseerd op het vrije verbond van de liefde. Het gezin doet de behoefte kennen aan banden van trouw, van oprechtheid, van vertrouwen, samenwerking, eerbied; het moedigt aan te werken aan een bewoonbare wereld en te geloven in relaties van vertrouwen, ook in moeilijke omstandigheden; het leert het gegeven woord getrouw te zijn, de eerbied voor elke persoon, de persoonlijke en andermans beperkingen te delen. Allen zijn we bewust van de onvervangbare aandacht van het gezin voor de kleinste, meest kwetsbare, de meest gekwetste leden, zelfs voor hen die door hun leefwijze het meest ongelukkig zijn. Wie in de maatschappij deze gedragingen vertoont, heeft ze geleerd door de gezinsgeest, zeker niet door competitie en door de drang naar zelfverwerkelijking.

Welnu, ook al weet men dit allemaal, toch geeft men aan het gezin niet het passend gewicht – en erkenning, en steun – bij de politieke en economische organisatie van de hedendaagse maatschappij. Ik zou zelfs meer zeggen: het gezin krijgt niet alleen niet de passende erkenning, het wordt ook niet meer aangeleerd! Soms bestaat de neiging te zeggen dat de moderne maatschappij met al haar wetenschap, al haar techniek nog niet in staat is al deze kennis om te zetten in betere vormen van burgerlijk samenleven. De organisatie van het gemeenschapsleven loopt niet alleen steeds meer vast in een bureaucratie die vreemd is aan de meest fundamentele menselijke banden, maar, zelfs de sociale en politieke zeden vertonen soms tekenen van ontaarding – agressiviteit, vulgariteit, minachting – die ruim onderdoen voor een zelfs minimale opvoeding in het gezin. In deze omstandigheden gaan de uiterste tegenstellingen van verruwing van de relaties – dat wil zeggen de technocratische stompzinnigheid en het amoreel familisme – samen en versterken elkaar. Dat is een paradox.

Precies op dit punt onderkent de Kerk vandaag de historische betekenis van haar zending ten aanzien van het gezin en van de waarachtige gezinsgeest: door te beginnen met een aandachtige levensrevisie van haarzelf. Men zou kunnen zeggen dat de “gezinsgeest” een grondwet is voor de Kerk: zo moet het christendom ogen, zo moet het zijn. Dat staat in klare letters geschreven: “Thans echter zijt gij die eertijds veraf waart - zegt Sint-Paulus – (...) geen vreemdelingen en ontheemden meer, maar medeburgers van de heiligen en huisgenoten van God” (Ef. 2, 19) [b:Ef. 2, 19]. De Kerk is en moet het gezin van God zijn.

Toen Jezus Petrus riep Hem te volgen zei Hij dat Hij hem tot “visser van mensen” zou maken; en hiervoor is een nieuw type netten nodig. We zouden kunnen stellen dat op vandaag de gezinnen een van de belangrijkste netten zijn voor de zending van Petrus en van de Kerk. Het is geen net dat gevangenen maakt! Integendeel het bevrijdt uit de gevaarlijke wateren van verlating en onverschilligheid die veel mensen verstikken in de zee van eenzaamheid en onverschilligheid. Gezinnen beseffen heel goed wat de waardigheid is van kinderen en niet van slaven, of vreemden, of alleen maar een nummer op de identiteitskaart.

Van hieruit, vanuit het gezin, begint Jezus opnieuw zijn tocht tussen de mensen om hen te overtuigen dat God hen niet vergeten heeft. Van hieruit krijgt Petrus de kracht voor zijn dienstwerk. Van hieruit vaart de Kerk, op het woord van de Meester, uit om in het diepe te vissen, in de overtuiging dat als het gebeurt de vangst wonderbaarlijk zal zijn. Moge het enthousiasme van de synodevaders, bewogen door de heilige Geest, het vuur van de Kerk aanwakkeren zodat ze de oude netten loslaat en opnieuw gaat vissen vertrouwend op het woord van de Heer. Laten we hiervoor intens bidden! Christus heeft overigens beloofd en moedigt ons aan: als zelfs slechte vaders het brood aan de hongerende kinderen niet weigeren, hoeveel te meer zal God dan de Geest geven aan hen – ook al zijn ze onvolmaakt – die er met hartstochtelijke aandrang om vragen! (Lc 11, 9-13) [[b:Lc 11, 9-13]]