Intussen aanschouwen Wij de droeve gevolgen van deze krachtige propaganda. Overal immers, waar het communisme vaste voet heeft kunnen krijgen en zijn heerschappij uitoefenen - en hier denken Wij met bijzondere vaderlijke liefde aan de bevolking van Rusland en Mexico - daar hebben zij ook, gelijk zij zelf openlijk verkondigen, op alle wijze ernaar gestreefd de grondslagen van de christelijke godsdienst en beschaving met wortel en tak uit te roeien en in de zielen van de mensen, vooral van de jeugd, zelfs de herinnering eraan uit te wissen. Bisschoppen en priesters zijn verbannen, veroordeeld tot dwangarbeid, doodgeschoten of op onmenselijke wijze vermoord. Leken werden, reeds op verdenking dat zij de godsdienst beschermd hadden, mishandeld, achtervolgd, voor het gerecht en in de gevangenis gesleept.

Ook in landen, waar - zoals dat in het Ons zo dierbare Spanje het geval is - de afgrijselijke plaag van het communisme nog niet alle rampzalige gevolgen van zijn dwaalleer heeft kunnen verwekken, heeft het helaas! een waanzinnige woede ontketend en zich aan de noodlottigste misdaden schuldig gemaakt. Niet een of andere kerk is verwoest, niet een of ander klooster in puin geschoten, maar overal, waar de gelegenheid zich bood, zijn alle kerken, kloosters, ja zelfs elk spoor van de christelijke godsdienst, al was het een monument van kunst en beschaving, volslagen vernield.

En niet alleen. heeft de waanzinnige razernij van de communisten bisschoppen en priesters, mannelijke en vrouwelijke kloosterlingen ten getale van vele duizenden vermoord, terwijl zij hun vervolgingen in het bijzonder richtten tegen degenen, die hun zorgen wijdden aan de arbeiders en behoeftigen; maar ook zijn verscheidene leken uit elke stand van het leven beroofd en worden nog steeds bij ganse scharen gedood enkel daarom, omdat zij het christelijk geloof belijden of althans de godloze leer van het communisme verafschuwen. En deze huiveringwekkende slachting wordt aangericht met zulk een haat en weerzinwekkend ruwe barbaarsheid, dat men het in onze tijd geheel ongelooflijk zou achten. Geen verstandig denkend mens - hij moge ambteloos burger of verantwoordelijk staatsman zijn - die niet door bange huivering wordt aangegrepen bij de gedachte, dat wat nu in Spanje gebeurt, in de toekomst ook bij de andere beschaafde volkeren zou kunnen plaats vinden.

Ook kan men niet in ernst beweren, dat dit soort gruwelen samengaat met elke geweldige omwenteling, als op zichzelf staande uitbarstingen van verbittering, die in elke oorlog voorkomen; neen, volstrekt niet, maar het zijn veeleer de natuurlijke vruchten van dit stelsel, welks organisme door hoegenaamd geen teugel wordt in toom gehouden. Een teugel toch is nood­zakelijk, zowel voor het individu als voor de gemeen­schap en zelfs barbaarse volken gevoelden de band van de natuurwet, door Gods toedoen in de zielen van de sterve­lingen gegrift. En waar allen trouw deze wet onderhielden, zag men in het verleden volkeren tot zulk een groot­heid geraken, dat zij de beoefenaars van de geschiedenis, zij het dan de oppervlakkige, met een overdreven bewondering vervult. Wanneer men echter zelfs het Godsbegrip uit de geesten van de mensen wegrukt, dan vervallen zij noodzakelijkerwijze tot ruwe onbeschaafd­heid en woestheid.

En dit juist aanschouwen Wij heden ten dage met diepe smart: voor het eerst immers sinds mensen­heugenis zien wij een strijd, zorgvuldig en met goed overleg voorbereid tegen alles wat God heet. Vgl. 2 Tess. 2, 4

Immers de leer van het communisme is uiteraard in strijd met elke godsdienst en beschouwt deze daarom "als een bedwelmend opium voor het proletariaat", omdat haar instellingen en lessen een eeuwig leven na dit sterfelijk leven verkondigen en dus de mensen afleiden van het streven naar die toekomstige geluksstaat, die zij op aarde moeten trachten te verwerkelijken.

Evenwel, niet ongestraft wordt de natuurwet en haar maker "God" geminacht. Hieruit volgt dan ook, dat het communisme, gelijk het met al zijn krachtsinspan­ning zelfs op economisch gebied zijn doel niet heeft kunnen verwezenlijken, dit evenmin in de toekomst ooit zal kunnen doen. Zeker, Wij ontkennen niet, dat deze krachtsinspanning niet weinig ertoe heeft bijge­dragen, om in Rusland de mensen en hun gewoonten wakker te schudden uit de langdurige ingewortelde loomheid en dat het bolsjewisme met alle macht zich inspannend en door iedere methode, al was ze onjuist, het stoffelijk levenspeil een weinig wist omhoog te werken. Maar het is voor Ons een uitgemaakte zaak op grond van onverdachte getuigenissen, ook uit de allerlaatste tijd, dat zelfs op dit punt de vele plechtige beloften metter­daad niet zijn ingelost. Hierbij komt, dat die wrede en terroristische overheersing een slavenjuk heeft ge­legd op ontelbare burgers. Men moet toch waarlijk niet vergeten, dat ook bij het regeren de vervulling van het op zich genomen ambt met plichtsbesef zich moet richten naar een zedenleer; hetgeen ongetwijfeld onbestaanbaar is in het communisme, gebaseerd als het is op de valse beginselen van het materialisme. Daarom blijft er niets anders over dan het angstwekkend schrik­bewind, zoals in Rusland te zien is, waarin de vroegere deelgenoten in samenzwering en strijd elkaar onderling vermoorden, terwijl het toch niet in staat is de ontbin­ding van het maatschappelijk organisme te verhinderen, laat staan het verval van de zeden tegen te houden.

Toch is het Onze bedoeling niet de volkeren van de Sovjet-Unie in het algemeen te veroordelen, integendeel, Wij koesteren voor hen veeleer een warme, vader­lijke genegenheid. Wij weten immers, dat niet weinigen van hen zuchten onder de harde en despotische over­heersing van mensen, die voor het grootste deel vreemd staan tegenover de ware belangen van dit volk en dat zeer vele anderen door bedrieglijke beloften misleid zijn geworden. Wij veroordelen veeleer het ingevoerde stelsel en de grondleggers en voorstanders ervan, die in dat volk een zeer geschikte bodem hebben gevonden, om daarin het reeds lang gereed liggende zaad van hun leer uit te strooien en vandaar uit over alle werelddelen te verspreiden.