Hymne aan de liefde, levensprogramma van kardinalen

Dierbare broeders kardinalen,

Het kardinalaat is zeker een waardigheid, maar geen erezaak. Het woord “kardinaal”, dat “scharnier” oproept, zegt het goed; het is dus niet iets bijkomstig, decoratief, het doet niet aan decoratie denken, maar het is een spil, een punt dat nodig is ter ondersteuning en voor de beweging, essentieel voor het leven van de gemeenschap. U bent “een scharnier” en ingevoegd in de Kerk van Rome, die “het voorzitterschap over heel de liefdesgemeenschap waarneemt”. Lumen Gentium [[617|13]] vgl: Voorwoord [[[923]]]

In de Kerk komt elk voorzitterschap voort uit de liefde, het moet met liefde beoefend worden en heeft de liefde tot doel. Daarin speelt de Kerk van Rome een voorbeeldige rol: tot de manier waarop zij voorgaat in de liefde, is elke lokale Kerk geroepen, op haar terrein, om voor te gaan in de liefde.

Ik denk dus dat “de hymne aan de liefde” uit de eerste Brief van de heilige Paulus aan de Korinthiërs het woord kan zijn dat ons voor deze viering en uw ambt leidt, in het bijzonder voor degenen onder u die vandaag toetreden tot het Kardinalencollege. En het zal ons goed doen ons te laten leiden, ik als eerste en u met mij, door de geïnspireerde woorden van de apostel Paulus, vooral waar hij de eigenschappen van de liefde opsomt. Moge Maria onze Moeder ons helpen luisteren. Zij gaf aan de wereld Degene die “de Weg bij uitstek” is (1 Kor. 12, 31) [[b:1 Kor. 12, 31]]: Jezus, mens geworden Liefde; moge Zij ons helpen dit Woord te ontvangen en deze Weg steeds te begaan. Moge Zij ons helpen door Haar houding van nederige en tedere moeder, opdat de liefde, Gods gave, zou groeien daar waar nederigheid en liefde zijn.

Vooreerst zegt de heilige Paulus ons dat de liefde “geduldig is” en “dienstbaar”. N.v.d. vert.: in de.. N.v.d. vert.: in de Willibrordvertaling “lankmoedig en goedertieren” Hoe groter de verantwoordelijkheid in de dienst aan de Kerk wordt, des te ruimer het hart moet worden, des te meer het zich moet verwijden volgens de maat van Christus’ Hart. “Geduldig zijn” is in zekere zin synoniem van katholiciteit: het is grenzeloos kunnen liefhebben, maar tegelijk aandacht te hebben voor bijzondere situaties en met concrete daden. Liefhebben wat groot is zonder te verwaarlozen wat klein is; de kleine dingen liefhebben tegen de horizont van de grote want “Non coerceri a maximo, contineri tamen a minimo divinum est”. Kunnen liefhebben door belangloze daden. “Dienstbaar zijn” is het vaste en constante besluit het goede te willen, altijd en voor iedereen, ook voor degenen die niet van ons houden.

De apostel zegt ook dat de liefde “niet afgunstig is, zij praalt niet, zij beeldt zich niets in”. Dat is werkelijk een wonder van de liefde, want wij mensen – iedereen en op alle leeftijden – zijn tot jaloezie en hoogmoed geneigd omwille van onze door de zonde gekwetste natuur. Ook Kerkelijke onderscheidingen zijn van deze bekoring niet ontdaan. Maar juist daarom, dierbare broeders, kan de Goddelijke kracht van de liefde die het hart transformeert, nog meer in ons verschijnen, zodat gij niet langer leeft maar Christus in u. En Jezus is heel en al liefde.

Daarenboven “het heeft geen gebrek aan respect, zij zoekt zichzelf niet”. Deze twee trekken tonen dat wie in de liefde leeft, zichzelf niet tot centrum neemt. Wie op zichzelf gericht is, ontbreekt het onvermijdelijk aan respect, en dikwijls geeft hij zich daar geen rekenschap van want respect is juist de bekwaamheid om rekening te houden met de ander, met zijn waardigheid, zijn gesteldheid, zijn behoeften. Wie op zichzelf gericht is, zoekt onvermijdelijk zijn eigenbelang, en dat lijkt hem normaal, bijna een plicht. Dit belang kan ook bedekt zijn met edele bedoelingen, maar eronder, eronder ligt steeds eigenbelang. Liefde daarentegen haalt u uit het centrum en plaatst u in het echte centrum dat alleen Christus is. Ja, dan kunt ge een persoon zijn die respect opbrengt en aandacht heeft voor het welzijn van de anderen.

Liefde, zegt Paulus, “laat zich niet kwaad maken en rekent het kwade niet aan”. Aan gelegenheden om zich kwaad te maken, ontbreekt het een herder die met mensen contact heeft, niet. En misschien riskeren wij nog meer ons kwaad te maken in de relatie met onze confraters, al zijn wij inderdaad minder te verontschuldigen. Ook daarin is het de liefde en de liefde alleen, die ons bevrijdt. Zij bevrijdt ons van het gevaar impulsief te reageren, fouten te zeggen en te doen; en zij bevrijdt ons vooral van het dodelijke gevaar van volgehouden woede, die van binnen “broedt”, die u ertoe brengt het kwaad dat u wordt aangedaan, in rekening te nemen. Nee. Dat is onaanvaardbaar voor een man van de Kerk. Terwijl een kortstondige opvlieging van woede kan verontschuldigd worden, is dat niet zo bij wrok. Moge God ons daarvoor behoeden en ons ervan bevrijden!

Liefde – zegt de apostel nog – “verheugt zich niet over onrecht, maar vindt haar vreugde in de waarheid”. Wie in de Kerk geroepen is voor de dienst van het bestuur, moet een grote zin voor rechtvaardigheid hebben, zodat hij elke onrechtvaardigheid onaanvaardbaar vindt, ook degene die voor hem of voor de Kerk voordelig zou kunnen zijn. En tegelijk vindt hij zijn vreugde in de waarheid: hoe mooi zijn die woorden! De man Gods is iemand die gefascineerd is door de waarheid en die haar ten volle vindt in het Woord en het Lichaam van Jezus Christus. Hij is de onuitputtelijke bron van onze vreugde. Moge het volk Gods in ons altijd een vastberaden aanklacht van onrechtvaardigheid vinden en vreugdevolle dienst aan de waarheid.

Tenslotte, liefde “verdraagt alles, alles gelooft zij, alles hoopt zij, alles duldt zij”. Dit is hier in vier woorden een programma van spiritueel en pastoraal leven. De liefde van Christus, die door de Heilige Geest in ons hart is uitgestort, laat ons zo leven, zo zijn: personen, in staat om altijd te vergeven, altijd betrouwbaar omdat zij vol geloof zijn in God; in staat om altijd hoop te geven omdat zij vol hoop zijn op God; personen die elke situatie en elke broeder en zuster geduldig weten te verdragen, verenigd met met Jezus die de last van al onze zonden met liefde gedragen heeft.

Dierbare broeders, dat alles komt niet van ons, maar van God. God is liefde en voltrekt dat alles, als wij volgzaam zijn aan de werking van Zijn Heilige Geest. Zie dus hoe wij moeten zijn: ingevoegd en volgzaam. Hoe meer wij ingevoegd zijn in de Kerk van Rome, des te volgzamer moeten wij worden aan de Geest, opdat de liefde vorm en betekenis kan geven aan al wat wij zijn en doen. Ingevoegd in de Kerk die voorgaat in de liefde, volgzaam aan de Heilige Geest die de liefde van God uitstort in ons hart. (Rom. 5, 5) [[b:Rom. 5, 5]] Zo zij het.