De liefde tot God en tot de naaste in het centrum

Dierbare broeders en zussen, goede dag!

Het Evangelie van deze dag herinnert ons eraan dat heel de goddelijke Wet zich laat samenvatten in de liefde tot God en tot de naaste. De Evangelist Matteüs vertelt hoe enkele Farizeeën afspraken Jezus op de proef te stellen. (Mt. 22, 34-35) [[b:Mt. 22, 34-35]] Een van hen, een wetgeleerde, stelt Jezus deze vraag: “Meester, wat is het voornaamste gebod in de Wet? “ (Mt. 22, 36) [b:Mt. 22, 36]. Jezus citeert als antwoord uit het boek Deuteronomium: “Gij zult de Heer uw God beminnen met geheel uw hart, geheel uw ziel en geheel uw verstand. Dat is het voornaamste en eerste gebod” (Mt. 22, 37-38) [b:Mt. 22, 37-38]. Jezus had het hierbij kunnen laten. Maar; Hij voegt er iets aan toe dat door de wetgeleerde niet werd gevraagd. Hij zegt: “Het tweede, daarmee gelijkwaardig: Gij zult uw naaste beminnen als uzelf” (Mt. 22, 39) [b:Mt. 22, 39]. Ook dit tweede gebod vindt Jezus niet uit, maar ontleent het aan het boek Leviticus. Het nieuwe bestaat erin deze twee geboden samen te zetten – de liefde tot God en de liefde tot de naaste. Zo openbaart Hij dat beide onverbrekelijk samen horen en elkaar aanvullen. Het zijn de twee zijden van één medaille. Men kan niet God beminnen zonder de naaste te beminnen en men kan de naaste niet beminnen zonder God te beminnen. Paus Benedictus heeft ons in dit verband een heel mooi commentaar gegeven in zijn eerste Encycliek Deus Caritas Est [715]. Deus Caritas Est [[715|16-18]]

Inderdaad, het zichtbare teken dat een christen aan de wereld en aan de anderen, aan zijn gezin, als getuigenis van zijn liefde tot God kan geven is de liefde tot de broeders. Het gebod van de liefde tot God en tot de naaste is het eerste, niet omdat het bovenaan staat in de lijst van de geboden. Jezus zet het niet bovenaan maar in het centrum, want het is het hart waaruit alles moet vertrekken en waarnaar alles moet terugkeren en verwijzen.

Ook in het Oude Testament bracht de eis heilig te zijn, naar het beeld van God die heilig is, de verplichting mee zorg te dragen, voor de zwakste personen zoals de vreemdeling, de wees, de weduwe. (Ex. 22, 20-26) [[b:Ex. 22, 20-26]] Jezus brengt deze wet van het verbond tot vervulling, Hij die in zijn persoon, in zijn vlees de goddelijkheid en de menselijkheid verenigt in een enig mysterie van liefde.

Vandaar dat, in het licht van dit woord van Jezus, de liefde de maat is van het geloof en het geloof de ziel van de liefde. We kunnen het godsdienstig leven, de vroomheid, niet meer scheiden van de dienst aan de broeders, van die concrete broeders die wij ontmoeten. We kunnen het gebed, de ontmoeting met God in de sacramenten niet meer scheiden van het luisteren naar de ander, van de nabijheid bij zijn leven, in het bijzonder van zijn kwetsuren. Herinner je dit: de liefde is de maat van het geloof. Hoe groot is je liefde? Ieder antwoordt voor zich. Hoe is je geloof? Mijn geloof is zoals mijn liefde. En het geloof is de ziel van de liefde.

Midden het dichte woud van geboden en voorschriften – het legalisme van vroeger en vandaag - slaat Jezus een bres die ons toelaat twee gezichten te ontwaren: het gezicht van de Vader en dat van de broeder. Hij geeft ons niet twee recepten of twee geboden: het gaat niet om recepten of geboden; Hij geeft ons twee gezichten, eigenlijk één gelaat, dat van God dat zich weerspiegelt in alle gezichten. Want in het gelaat van elke broeder, vooral van de kleinste, de meest kwetsbare, onbeschermde en behoeftige, is het beeld van God zelf aanwezig. Wanneer we een van deze broeders ontmoeten zouden we ons de vraag moeten stellen of we in staat zijn in hem het gelaat van God te erkennen: zijn we daartoe in staat?

Op deze wijze geeft Jezus aan elke mens de fundamentele norm om het eigen leven op te bouwen. Maar bovenal heeft Hij ons de Heilige Geest gegeven die ons in staat stelt God en de naaste te beminnen zoals Hij. Met een vrij en edelmoedig hart. Laten we ons, op voorspraak van Maria, onze Moeder; openstellen om deze gave van de liefde te ontvangen, om altijd te wandelen volgens deze wet van de twee gezichten die één gezicht zijn: de wet van de liefde.