De Kerk: 9. De niet katholieke Christenen

Geliefde broers en zussen, goede dag! In de voorbije catecheses hebben we getracht de natuur en de schoonheid van de Kerk op het voorplan te brengen en we hebben ons de vraag gesteld wat het voor elk van ons meebrengt deel uit te maken van dit volk, het volk van God dat de Kerk is. We mogen echter niet vergeten dat er heel wat broeders zijn die met ons het geloof in Christus delen, maar die tot andere belijdenissen of tradities behoren dan de onze. Velen berusten in deze verdeeldheid – ook in onze katholieke Kerk zijn er die berusten – die in de loop van de geschiedenis vaak oorzaak van conflicten en van lijden is geweest; zelfs van oorlogen en dat is een schande! Ook vandaag worden de verhoudingen niet steeds gekenmerkt door respect en hartelijkheid… Ik stel mij echter de vraag: welke houding nemen we aan tegenover dit alles? Berusten ook wij of zijn we misschien onverschillig voor deze verdeeldheid? Of geloven we echt dat men in de richting van de verzoening en van de volledige gemeenschap stappen kan zetten? Volledige gemeenschap wil zeggen: allen samen kunnen deel hebben aan het lichaam en bloed van Christus.

De verdeeldheid van de christenen kwetst tegelijk de Kerk en Christus en wij die in verdeeldheid leven, brengen Christus een wonde toe: de Kerk is immers het lichaam waarvan Christus het hoofd is. We weten goed hoezeer het Jezus ter harte ging dat zijn leerlingen in zijn liefde verenigd zouden blijven. Het volstaat te denken aan zijn woorden zoals ze weergegeven zijn in het zeventiende hoofdstuk van het Johannesevangelie; het gebed tot de Vader met het lijden voor ogen: “Heilige Vader, bewaar in uw Naam hen die Gij Mij gegeven hebt, opdat zij één mogen zijn zoals wij” (Joh 17, 11) [b:Joh 17, 11]. Die eenheid werd al bedreigd terwijl Jezus nog bij de zijnen was: in het Evangelie wordt er aan herinnerd dat de apostelen onder elkaar van mening verschilden wie van hen de grootste, de belangrijkste was. (Lc 9, 46) [[b:Lc 9, 46]] De Heer heeft echter sterk de nadruk gelegd op de eenheid in naam van de Vader en liet ons daarbij verstaan dat onze verkondiging en ons getuigenis des te geloofwaardiger zijn in de mate dat wij als eersten in staat zullen zijn in gemeenschap te leven en elkaar lief te hebben. Dat is het wat zijn apostelen, door de genade van de Heilige Geest, daarna in alle diepte begrepen en ter harte namen; dermate dat de heilige Paulus er toe kwam de gemeenschap in Korinte met deze woorden te smeken: “Broeders en zusters, ik bezweer u bij de naam van onze Heer Jezus Christus: weest allen eensgezind, laat er geen verdeeldheid onder u zijn; weest volkomen één van zin en één van gevoelen” (1 Kor 1, 10) [b:1 Kor 1, 10].

In de loop van haar tocht door de geschiedenis wordt de Kerk bekoord door de kwade die haar tracht te verdelen, en spijtig genoeg wordt zij getekend door erge en pijnlijke verdeeldheid. Het gaat dikwijls om verdeeldheden van lange duur, tot op vandaag. Vandaar dat het zo moeilijk is geworden alle motieven te reconstrueren en vooral haalbare oplossingen te vinden. De redenen die tot breuken en afscheidingen hebben geleid, kunnen zeer verschillend zijn: van meningsverschillen over leerstellige en morele beginselen en over theologische opvattingen en verschillende pastorale aanpak tot politieke motieven en eigenbelang tot en met botsingen omwille van persoonlijke afkeer of ambitie…. Wat hoe dan ook zeker is, is het feit dat achter deze scheuringen op een of andere wijze altijd hoogmoed en egoïsme steken. Zij zijn de oorzaak van alle onenigheid en maken ons onverdraagzaam, onbekwaam om te luisteren en open te staan voor wie een andere mening of een andere positie heeft dan wij.

Is er iets, met dit alles voor ogen, dat ieder van ons, als leden van de heilige moeder Kerk, kan en moet doen? Het gebed mag zeker niet ontbreken, aansluitend bij en in gemeenschap met dat van Jezus, het gebed voor de eenheid van de Christenen. En samen met het gebed vraagt de Heer ons een hernieuwde openheid: Hij vraagt ons, ons niet af te sluiten voor de dialoog en voor de ontmoeting, maar te aanvaarden al wat waardevol en positief is en ons wordt aangeboden door wie anders denkt dan wij en andere stellingen inneemt. Hij vraagt ons de blik niet te concentreren op wat ons verdeelt, maar veeleer op wat ons verbindt, door Jezus beter te leren kennen en te beminnen en te delen in de rijkdom van zijn liefde. En dat betekent concreet de waarheid aanhangen tegelijk met het vermogen elkaar vergiffenis te schenken, zich deel van hetzelfde christelijke gezin te voelen, elkaar te beschouwen als een geschenk voor de ander en samen vele goede dingen, werken van naastenliefde, te doen.

Het is spijtig, maar er is verdeeldheid, verdeelde Christenen bestaan, we hebben ons verdeeld. Maar allen hebben we iets gemeenschappelijks: allen geloven we in Jezus Christus, de Heer. Allen geloven in de Vader, de Zoon en de Heilige Geest; en allen samen zijn we op weg, we zijn op weg. Laten we elkaar helpen! Maar jij denkt er zo over, jij denkt zo… In elke gemeenschap zijn er knappe theologen: dat zij discussiëren, dat zij de theologische waarheid zoeken want dat is een plicht, maar we zijn samen op weg, we bidden voor elkaar en doen samen werken van naastenliefde. Zo bewerken we gaandeweg de gemeenschap. Dat noemt men spiritueel oecumenisme: samen de weg gaan, de weg van het leven, allen samen in ons geloof, in Jezus Christus de Heer. Men zegt soms dat ik niet over persoonlijke zaken moet spreken, maar ik weersta niet aan de bekoring. We spreken over gemeenschap, gemeenschap onder ons. En vandaag ben ik de Heer heel dankbaar omdat ik vandaag 70 jaar geleden mijn Eerste Communie deed. De Eerste Communie doen, dat moeten we allen goed beseffen, dat is de gemeenschap met de andere binnentreden, in de gemeenschap met de broeders van onze Kerk, maar ook in de gemeenschap met allen die tot verschillende gemeenschappen behoren maar in Jezus geloven. Laten we de Heer danken voor ons Doopsel, laten de Heer danken voor onze Communie opdat die Communie uiteindelijk Communie van allen samen zou worden.

Geliefde vrienden, laten we verder naar de volledige eenheid gaan! De geschiedenis heeft ons verdeeld, maar we zijn op weg naar verzoening en verbondenheid! En dat is waar! En dat moeten we verdedigen! Allen zijn we op weg naar de communie. En wanneer het doel ons te ver lijkt, bijna onbereikbaar en we ons ontmoedigd voelen, laat dan de gedachte ons nieuwe moed geven dat God zijn oor niet sluit voor de stem van zijn eigen Zoon Jezus en zijn en ons gebed verhoort, dat alle Christenen werkelijk één zouden zijn.