Tot de Kardinalen bij gelegenheid van het uitwisselen van Kerstwensen

Eerbiedwaardige leden van het heilig college,
Zeergeliefde broeders,

Wij bevinden ons weer in deze consistoriezaal, in de onvergelijkelijke sfeer van de verwachting van de geboorte van Christus de Heer, voor de aanbieding van wensen. Deze wensen zijn niet louter woorden: zij drukken de doorleefde werkelijkheid van de gemeenschap van onze harten uit, alsook die van onze fysieke krachten die allen op de ene dienst van de heilige Kerk zijn gericht, allen gegrond op de ene liefde van Christus wiens geboorte wij verwachten.

Ik heb deze harten voelen trillen in de altijd aangepaste, beminnelijke en vurige uitingen welke de dierbare en vereerde kardinaal-deken voor u onder woorden heeft gebracht. Behalve de adeldom van zijn ziel die allen bekend is, heb ik er eveneens de zuiverheid van uw gevoelens in ervaren op dit unieke moment van het liturgische jaar waarin wij ons voorbereiden om de Heer die komt, in onze armen te ontvangen zoals de allerheiligste Maria te Betlehem, zoals Simeon in de tempel. Vanwege dit alles dank ik kardinaal Confalonieri en met hem u allen.

Wij bereiden ons voor om de geboorte te vieren van het Woord in het menselijk vlees, de eniggeboren Zoon van de Vader uit de onbevlekte schoot van de allerheiligste Maria; het is de vervulling van de verwachting van de eeuwen welke, in heel het gebeuren van het oude verbond alsook in de geheimste verlangens van de menselijke harten, zelfs buiten de openbaring, hun verlangens hebben gericht op dat hoogtepunt van de heilsgeschiedenis: 'Zie, Hem heb Ik tot getuige voor de volkeren aangesteld, tot vorst en gebieder over de naties' (Jes. 55, 4) [b:Jes. 55, 4]. Christus is de verwachte van alle volkeren, het antwoord van God op de mensheid. Na de lange periode van 'evangelische voorbereidingen' (Eusebius van Caesarea), zie hoe Hij uit de schoot van de Vader treedt. Hij komt om mens te worden zoals wij, om aan God de hoogste daad van aanbidding en liefde aan te bieden welke Hem alleen met de mens kon verzoenen; Hij komt om de medenederdaling van de Vader te openbaren en zijn 'gevoelens van barmhartigheid' jegens de mens, zoals wij zeggen in de missen van kerstmis: 'Apparuit benignitas et humanitas: de goedheid en mensenliefde van God onze Heiland is op aarde verschenen' (Tit. 3, 4) [b:Tit. 3, 4]; Hij komt om de geschiedenis, het leven, het lijden, de armoede en de onzekerheid met de mens te delen, opdat deze weer de vertrouwdheid met God zou verwerven welke door de zonde was verloren; Hij komt om de mensen tot God te verheffen in een mysterie van vernedering en tegelijk van grootheid, waarbij het menselijk verstand stil staat en niets anders kan doen dan aanbidden en dankzeggen; Hij komt tevens om aan de mens de grootheid zelf van God te schenken, zijn leven, om hem deel te geven aan zijn eigen wezen (2 Pt. 1, 4) [[b:2 Pt. 1, 4]]: 'Zo is Hij die de ware Zoon van God is, de mensenzoon geworden - schrijft de heilige Johannes Chrysostomos - om de mensen zonen van God te maken. Wanneer degene die de verhevenste is zich verenigt met degene die het geringste is, wordt de eer van de eerste niet verminderd, terwijl de geringheid van de ander wordt verheven: dat is gebeurd in Christus. Zijn natuur wordt namelijk niet verlaagd met zijn eigen vernedering, maar Hij heeft ons tot een onuitsprekelijke glorie verheven, die in schande en duisternissen waren gezeten'. XI, l; PG 59, 79 [[1028]] Door deze buitengewone verheffing van de mens brengt de mens geworden Zoon van God vrede, rechtvaardigheid, vrijheid, waarheid en liefde in de wereld.

De Kerk blijft de boodschap van Kerstmis verkondigen
Het gaat niet om een herdenking, hoe zuiver en betoverend ook; het gaat niet om het weer oproepen van een mythe. Na tweeduizend jaar Christendom en bijna op de drempel van het derde millennium van onze jaartelling, herinnert de Kerk er de wereld krachtig en verheugd aan, dat deze verheffing niet alleen een theoretische stelling is. maar dat zij voortduurt. dat ze gaande is. dat ze te midden van ons is. De liturgie stelt ons in de mysterievolle werkelijkheid van de rite de gebeurtenis tegenwoordig welke wij ons voorbereiden opnieuw te beleven; en de Kerk zet in de tijd en in de geschiedenis het werk van Christus voort, zij verwezenlijkt zijn menswording in de verschillende historische gebeurlijkheden van de kairos welke zij met de mensheid, met de volkeren van heel de wereld geroepen is te beleven. Daarin ondergedompeld is de Kerk het zuurdesem van de wereld, zij deelt in de verwachtingen, in de veroveringen evenzeer als in de angsten, de pijnen, de kwellingen, de mislukkingen en de menselijke tragedies. Daaraan dacht ik op de verschrikkelijke achtergrond van de ruïnes van de Campania en van de Basilicata te midden van de resten van de ramp die onlangs zovele mensenlevens heeft vernietigd en dorpen en woningen verwoest, terwijl ik met deze broeders sprak en hun bedroefde blikken vast hield die in tranen maar met zoveel geloof naar mij waren gekeerd. De Kerk brengt Christus te midden van de mensen: zij wil hun het leven meedelen dat in de kerstnacht met het mensgeworden Woord is verschenen; zij wil hun de hoop verkondigen op het toekomstige tijdperk dat reeds in deze eeuw gloort; zij wil zelfs te midden van het lijden van de wereld de vrede verbreiden welke door de engelen in Betlehem is verkondigd, en de liefde van welwillendheid waarmee God ons heeft omarmd door ons zijn Zoon te geven: 'Eer aan God in den hoge en op aarde vrede onder de mensen in wie Hij welbehagen heeft' (Lc. 2, 14) [b:Lc. 2, 14].

Deze zending oefent de Kerk uit ad extra in de nauwe contacten welke zij met de mensen, haar broeders, onderhoudt.

In zijn eerste grote encycliek Ecclesiam Suam [91] plaatste mijn voorganger Paulus VI, zaliger gedachtenis, de wezenlijke zending in het brandpunt toen hij sprak over 'de betrekkingen die de Kerk moet onderhouden met de hele wereld die haar omringt en te midden waarvan zij leeft en haar werk verricht. Een gedeelte van de wereld heeft, zoals ieder weet, het christelijk geloof diep in zich opgenomen en daaruit zoveel kracht en rechtschapenheid geput dat ieder volk dikwijls - ook al waardeert het dat niet ten volle - het beste van zijn cultuurbezit aan dit geloof te danken heeft; maar daarna hebben zij zich in de laatste eeuwen van de christelijke stam van hun beschaving afgescheiden en verwijderd. Het andere deel van de mensheid, en wel het grootste in deze wereld, strekt zich uit over het onafzienbare gebied van de jonge volkeren. In dit geheel van de mensheid heeft de Kerk echter niet één, maar honderd mogelijkheden van contact met anderen. Daarvan zijn er sommige werkelijk open en zelfs gemakkelijk, andere delicaat en gecompliceerd; tenslotte staat een zeer groot aantal helaas geheel afwijzend tegenover een vriendschappelijk gesprek' Ecclesiam Suam [91|13].

Dit contact van de Kerk met de wereld vormt nu het onderwerp van mijn vertrouwelijk gesprek met u, terwijl ik aanstaande juni, zoals mijn gebruikelijke opzet is, reserveer om het leven ad intra van de Kerk zelf te beschouwen. Dit is een opzet welke me ieder jaar bijzonder ter harte gaat: niet om een reeks gegevens en feiten, maar veeleer om in de concrete en soms dramatische problemen van de mensheid de taak te onderscheiden welke de Kerk in haar midden geroepen is met kalmte en met vrijmoedigheid, met kracht en met vreugde te vervullen, juist in de geest van Kerstmis, dat de eerste fundamentele gebeurtenis is geweest waarop men zich altijd moet beroepen, de dialoog van God met de mens.

'De toestand van de hedendaagse wereld wijst niet alleen op veranderingen die de hoop op een betere toekomst van de mensen op aarde wekken, maar laat ook meer bedreigingen zien, die alle tot nu toe gekende' gevaren verre overtreffen. Ofschoon de Kerk nooit nalaat dergelijke bedreigingen bij verschillende gelegenheden aan te wijzen (bijvoorbeeld in de verklaringen voor de vergadering van de Verenigde Naties en instituten als UNESCO [1933] en FAO, en elders Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 27-40, 1043-1056, 429-435), moet zij ze toch in het licht van de van God ontvangen waarheid onderzoeken'. Dives in Misericordia [[755|2]]

De Kerk is niet ontrukt aan de wereld. Het volstaat aan het werk te denken, dat de plaatselijke kerken op alle breedtegraden volbrengen, zij het ook in zovele verschillende historische, sociaal-politieke, economische en culturele omstandigheden. In elk land ontmoet de Kerk een ander gezicht van de mensheid binnen de fundamentele eenheid van het menselijk geslacht. En hier wil ik mijn waardering, mijn lof en aanmoediging uitspreken tegenover de episcopaten van de verschillende landen die binnen de samenhang van hun geografisch en politiek milieu, de samenhangende kracht en onvermoeibare stimulans zijn van alle vormen van katholiek leven door middel waarvan de Kerk zich openlijk verkondigt als 'het teken gegeven aan de volkeren' (Jes. 11, 12) [b:Jes. 11, 12], het teken van het eeuwige verbond tussen God en de mensheid. En hier kan ik vooral niet nalaten te herinneren aan de episcopaten die ik dit jaar heb ontmoet bij hun ad limina-bezoek en die mij het levende en concrete beeld van hun landen hebben overgebracht: bisschoppen van Nicaragua, van Japan, van Maleisië, Singapore en Brunei, van Indonesië, van Vietnam, van Brazilië, Indische bisschoppen van de Malabarse en Malankaarse ritus. vgl. Archief van de Kerken 35.. vgl. Archief van de Kerken 35 (1980), 1220 Chaldese bisschoppen en die van de Grieks-Melkitische ritus; bisschoppen van Birma, van Korea, van Formosa, van Bolivia en Thailand. Door deze broeders in het episcopaat ben ik werkelijk in contact gekomen met de verschillende volkeren van de wereld en heb ik de ervaring tot de mijne kunnen maken van de herders, die Christus in soms pijnlijke situatie verkondigen, en in een volledige vereenzelviging met het kruismysterie.

Maar ook alle andere contacten die in de loop van het jaar plaats hadden - vanaf de grote reizen tot de ontmoetingen met de pelgrims van iedere herkomst, de vertrouwelijke betrekkingen van mens tot mens met afzonderlijke personen, met parochies, en met instellingen van burgerlijke, religieuze en culturele aard op alle niveaus - boden mij, in de voortdurende zorg voor alle kerken. (2 Kor. 11, 28) [[b:2 Kor. 11, 28]] de mogelijkheid om zo te zeggen de pols van de wereld te voelen met al haar problemen. Heel de werkelijkheid van de mens, heel de wisselende en ingewikkelde situatie van de pluralistische samenleving en ook van hele naties is aldus aanwezig voor de ogen van de Paus die - met erkenning evenwel van zijn beperkte krachten, maar met de zeer nederige en vaste wil aan de bedoeling van God te beantwoorden - niet alleen het middelpunt van de eenheid van de Kerk wil zijn, maar ook het uitgangspunt voor het universele verlangen naar broederschap en internationale samenwerking tussen de volkeren, en die voortdurend getuigenis wil geven van een vaste wil de wereld tegemoet te treden.

Deze betrekking tot de wereld betreft dus heel de Kerk en betreft bijgevolg ook de levende problemen zoals die van het oecumenisme - dat ik aanstaande juni uitdrukkelijk zal behandelen - opdat op deze manier ook onze broeders, die nog niet ten volle met ons zijn verenigd, zich voelen uitgenodigd om aan deze contacten deel te nemen, waardoor de Heilige Stoel naar de wereld tracht te gaan om haar te ontmoeten en met haar samen te werken.

Op dit moment komt me het beeld voor de geest van elke natie die ik heb bezocht op de pastorale reizen welke God me heeft toegestaan dit jaar te volbrengen in antwoord op de dringende uitnodigingen van zowel episcopaten als verantwoordelijke autoriteiten: zes landen van Afrika - Zaïre, Kongo-Brazzaville, Kenia, Ghana, Opper Volta, Ivoorkust Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 905-944 - het onmetelijke Brazilië Archief van de Kerken 36.. Archief van de Kerken 36 (1981), 151-196, en in Europa, Parijs en Frankrijk Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 1025- 1056, 1171-1180, de Bondsrepubliek Duitsland Archief van de Kerken 36 (.. Archief van de Kerken 36 ( 1981), 247-301 en verschillende steden van Italië vgl. Archief van de Kerken 35.. vgl. Archief van de Kerken 35 (1980), onder andere 790, 1140, 1224: ieder met zijn geschiedenis, zijn beschaving, zijn cultuur, met zijn ernstige problemen ook. Over de kerkelijke betekenis van deze reizen, over de mogelijkheid die zij bieden om ook de broeders van de andere kerken te ontmoeten en hen die tot andere godsdiensten behoren, alsook de niet-gelovigen, heb ik reeds in afgelopen juni gesproken. lnsegnamenti, III, 1, blz. 1886-1899 - Archief van de Kerken 35 (1980), 1119- 1122 [[1228]] Hier is het me vooral te doen om naar voren te brengen, dat de contacten die bij deze gelegenheden op hoog niveau plaats hebben, evenzovele vaste punten zijn welke de Kerk op haar weg te midden van de mensen plaatst om te profiteren van de mogelijkheid die haar wordt geboden om zich met de verantwoordelijken te onderhouden over het lot van de volkeren. Ik heb in een interview aan een Pools weekblad bij mijn terugkeer uit Brazilië gezegd, dat 'het, zoals ik dikwijls ook gedurende mijn ontmoetingen met de autoriteiten heb benadrukt, in het belang is van degenen die de macht beheren, dat de samenleving rechtvaardig is, opdat deze samenleving door zich los te maken van het totalitarisme en een echte democratie te verwezenlijken, steeds rechtvaardiger wordt in het kielzog van redelijke en vooruitziende sociale hervormingen. Door zo te handelen kunnen opstanden, gewelddaden en bloedvergieten dat zoveel menselijk leed kost, worden vermeden'. Tygodnik Powszechny; vgl... Tygodnik Powszechny; vgl. L'Osservatore Romano, 2-8-1980

Deze werkelijk buitengewone mogelijkheid die de Paus wordt geboden - en welke wordt voortgezet in ontmoetingen met de hoogste persoonlijkheden en de staatshoofden die op officieel bezoek in het Vaticaan komen - is een niet te verwaarlozen aspect van de zending van de kerk, het is een zeer doeltreffende vorm van de samenwerking welke zij de verantwoordelijke autoriteiten wil bieden voor de opbouw van een meer geordende en meer rechtvaardige wereld. In Kenia heb ik er, toen ik tot het corps diplomatique sprak dat bij dit land is geaccrediteerd, juist aan herinnerd, dat 'de staat alles moet verwerpen wat de vrijheid en de mensenrechten van zijn volk onwaardig is en dus ook alle elementen uitbannen zoals machtsmisbruik, corruptie, overheersing van de zwakken, de ontzegging aan het volk van zijn rechtmatig aandeel in het politieke leven en de besluitvorming ervan, tirannie of het gebruik van geweld en terrorisme. Ook hier - heb ik vervolgd - aarzel ik. weer niet te verwijzen naar de waarheid over de mens. Zonder de aanvaarding van de waarheid over de mens, van zijn waardigheid en eeuwige bestemming kan er binnen de natie niet dat fundamentele vertrouwen bestaan dat een grondbestanddeel vormt van alle menselijke prestaties. Ook kan dan een openbare functie niet worden gehouden voor wat zij in werkelijkheid is: een dienst aan het volk dat zijn enige bestaansrecht vindt in de zorg voor het welzijn van allen'. Tot de vertegenwoordigers van het Corps Diplomatique te Naïrobi [[5644|(5)]]

Op deze manier is de Kerk aanwezig in dienst van de mens: en vooral in dienst van de armen. 'De Kerk zou niet trouw zijn aan het evangelie als zij de armen niet nabij was en indien zij hun rechten niet verdedigde', heb ik in het boven vermelde interview gezegd. Zij draagt bij aan de verheffing van de minder rijke lagen die in verschillende landen zeer trieste gordels vormen waarin de mens, de broeder, zich in benedenmenselijke omstandigheden bevindt; zij draagt bovendien bij aan de opbouw van de huidige samenleving die dikwijls onbewust leeft van de grote traditie die van het evangelie is geërfd, en die opnieuw een beroep op haar moet doen, indien zij de eigen identiteit en eigen taak wil bewaren: dit is een taak van leven, bezieling, wederzijds respect, verkondiging van verklaarde nooit met voeten getreden of afgewezen waarden. 'De Kerk - zoals ik in San Salvador de Bahia zei - wijst op de manier om de stad te bouwen in functie van de mens, in respect voor de mens. Het is haar taak aan alle gebieden van de menselijke activiteit het zuurdesem van het Evangelie toe te voegen. In Christus is de Kerk 'deskundige in menselijkheid''. 6 juli (Archief van de Kerken.. 6 juli (Archief van de Kerken 36 (1981), 172 Moge degenen die bij deze grote onderneming samenwerken gezegend zijn, vooral de missionarissen die in mijn hart steeds de eerste plaats hebben.

Op de verschillende reizen - die met de hulp van God en zoals ik heb aangekondigd weldra weer zullen worden hernomen op wereldniveau en die andere volkeren met een andere en oude beschaving betreffen - daalt de Kerk bijgevolg door middel van haar zichtbaar hoofd concreet af in de situaties die eigen zijn aan de verschillende naties om aldus te beantwoorden aan het zeer levendige verlangen dat in de schoot van deze zelfde naties opkomt. In Afrika, heeft zij gesproken tot de verschillende Afrikaanse volkeren en bevolkingen over de problemen die hun geweten drukken op het vlak van afzonderlijke personen en van het geheel: het mogelijk benutten van de elementen van deze bijzondere cultuur, in het kader van de eigen karakteristieken van het katholicisme dat bij definitie 'universeel' is, werd aangemoedigd; de waardering voor de bijzondere waarden welke Afrika de wereld heeft te bieden, werd uitgesproken; de noodzaak werd bevestigd het geestelijk erfgoed, de buitengewone rijkdom aan gevoeligheid voor de religieuze werkelijkheden te bewaren en de gezinstradities die wortel hebben geschoten, te beschermen met heel hun warmte en hun Afrikaanse eigenheid; het drama van de gebieden die door droogte, honger en analfabetisme worden beproefd en welke de bevolkingen wegmaait en de continuïteit ervan ondermijnt, zoals ik met een brok in de keel heb uitgeschreeuwd in mijn oproep voor de Sahel Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 935-939, werd nogmaals in herinnering geroepen.

In Brazilië is de Kerk in contact met een bijzondere sociale situatie die een waakzame aandacht en concrete maatregelen van de kant van de verantwoordelijken vraagt: ik kan niet de ontmoetingen vergeten met de favelabewoners van Rio de Janeiro Archief van de Kerken 36.. Archief van de Kerken 36 (1981), 159-162, met de arbeiders van Sáo Paulo Archief van de Kerken 36.. Archief van de Kerken 36 (1981), 163-170, met de landarbeiders van Recife Archief van de Kerken 36.. Archief van de Kerken 36 (1981), kol. 177-183 en met de bevolkingen van Amazonia Archief van de Kerken 36.. Archief van de Kerken 36 (1981), kol. 195-196. Het is een unieke gelegenheid geweest om nogmaals, niet alleen voor deze bevolkingen maar voor heel de wereld te verkondigen, dat 'wanneer de Kerk het evangelie verkondigt, zonder haar bijzondere evangelisatierol te vergeten, ook probeert te bewerken, dat alle aspecten van het sociale leven waar zich de onrechtvaardigheid vertoont, een verandering tot rechtvaardigheid ondergaan' 3 juli, in Sáo Paulo.. 3 juli, in Sáo Paulo (Archief van de Kerken 36 (1981), 165).

In Frankrijk en in Bondsrepubliek Duitsland hebben ontmoetingen plaats gehad van de Kerk met naties van zeer oude Europese beschaving, met alle verheffende rijkdommen van hun culturele en artistieke erfgoed, met de positieve aanmoedigingen van hun beschaving welke zoveel heeft bijgedragen aan de intellectuele en geestelijke ontwikkeling van de mensheid, maar ook met voorbeelden van gedrag die zich soms laten bepalen door de morele permissiviteit en de bekoring van de rijkdom. De verschillende aspecten van deze samenlevingen zijn in hun wezenlijke bestanddelen bij de onvergetelijke ontmoetingen die gedurende die bezoeken plaatshadden, overwogen. Het was een 'tot jou voor jou' van de Paus met de vertegenwoordigers van de grote Europese beschaving.

Maar de vieringen bij het vijftiende eeuwfeest van de geboorte van de heilige Benedictus, die mij in staat stelde om me tot de volkeren te richten die ons prachtige en tegelijk tegenstrijdige continent vormen in de mengeling van zijn tegenovergestelde neigingen, opdat zijn innerlijk proces van eenwording zou worden vergemakkelijkt, hebben mij een unieke gelegenheid geboden het oude Europa aan de ware aard van zijn voortreffelijk geestelijk moederschap te herinneren. In mijn boodschap aan de abt van Monte Cassino 21 maart (Archief van de.. 21 maart (Archief van de Kerken 35 ( 1980), 753- 754), in de homilie en de toespraken uit gesproken in Norcia (23 maart), in de apostolische brief Sanctorum Altrix [5878] aan alle benedictijnse religieuze gemeenschappen (11 juli), bij de pelgrimage naar Monte Cassino (20 september) en gedurende die onvergetelijke en verbazend betekenisvolle pelgrimage naar Subiaco vgl. Archief van de Kerken 35.. vgl. Archief van de Kerken 35 (1980), 1224 en 36 (1981), 104, heeft me de gelukkige gelegenheid geboden in de heilige Benedictus de pionier van een nieuwe beschaving aan te wijzen, welke uit de ruïnes van de oude wereld moest oprijzen om nieuw leven in te blazen aan de volkeren die zich voor het voetlicht van de geschiedenis vertoonden naast die welke door de kwelling van het verval heen hadden afgedaan, en beiden een tegelijk eenvoudig en universeel programma van vernieuwing en verandering aan te bieden. 'Op deze manier - zo heb ik in Norcia kunnen zeggen - is de heilige Benedictus in de loop van de eeuwen de patroon van Europa geworden: lang voor hij als zodanig door Paus Paulus VI werd uitgeroepen. Hij is patroon van Europa in onze tijd. Hij is het niet alleen wegens zijn bijzondere verdiensten ten opzichte van dit continent, ten opzichte van zijn geschiedenis en zijn beschaving. Hij is het ook wegens de nieuwe actualiteit van zijn figuur ten aanzien van het hedendaagse Europa ... Men heeft de indruk van een voorrang van de economie op de moraal, van een voorrang van het tijdelijke op het geestelijke . . . Men kan niet voor de toekomst leven zonder in te zien, dat de zin van het leven groter is dan de tijdelijkheid, dat zij deze te boven gaat, Wanneer de samenleving en de mensen van ons continent de belangstelling voor deze zin hebben verloren, moeten zij haar terugvinden ... in de mate van Benedictus' Insegnamenti, III, 1, blz... Insegnamenti, III, 1, blz. 686 v..

Bidden wij dat Europa de wijsheid en de helderziendheid zal weten te hebben om in deze juiste hiërarchie van de waarden de enig geldige maat te herontdekken om zijn vooruitgang in de rechtvaardigheid, de waarheid en de vrede te bevorderen. Het zal de Kerk altijd beschikbaar vinden in deze dienst aan de mens. Zo zullen alle volkeren van de wereld haar altijd beschikbaar vinden.

Op deze manier is de Kerk zich bewust vrede te stichten. Trouw blijven aan de zaak van de vrede is een eerste plicht van de Kerk die zich voorbereidt opnieuw te luisteren naar en altijd trouw zal bewaren de eerste boodschap van vrede die in Betlehem heeft weerklonken over de kribbe van de geboren Zoon van God. Dit legt een voortdurende waakzaamheid op, welke nooit eens wordt bevredigd door vererende resultaten, omdat zich steeds nieuwe problemen voordoen om op te lossen; dit legt een onvermoeibare waakzaamheid op om de symptomen van onrust voor te zijn naarmate ze ontstaan, en met duidelijkheid en volharding de wegen aan te geven van de vrede welke altijd opnieuw moet worden gesticht, zoals dat overigens het geval is voor alle meest kostbare goederen welke aan de mens zijn toevertrouwd en die een blijvende inspanning vereisen van herovering en verbetering.

In dit licht moet behalve de volbrachte reizen en de ontmoetingen met de staatshoofden, heel het dichte net van contacten op verschillende kerkelijke, burgerlijke en diplomatieke niveaus worden geplaatst, dat de Heilige Stoel onderhoudt door veelvuldige en verschillende initiatieven. Het is me een genoegen hier te herinneren aan het aanzienlijk aantal ambassadeurs - onder wie voor het eerst in de geschiedenis die van de volksrepubliek Kongo, van Griekenland en van Mali - die ik ook dit jaar het genoegen heb gehad te ontvangen voor de aanbieding van de geloofsbrieven: 'Welbeschouwd doet de samenstelling van het corps diplomatique op juiste wijze beter het belangrijke probleem van de tegenwoordigheid van de Kerk in de hedendaagse wereld inzien', heb ik in het begin van het jaar tot deze doorluchtige vertegenwoordigers van de internationale samenleving gezegd Insegnamenti, III, 1, blz... Insegnamenti, III, 1, blz. 136 - Archief van de Kerken 35 (1980), 618); maar stelt ook in staat eensgezind samen te werken aan de grote zaak van de vrede in de wereld, in respect voor de verschillende 'politieke systemen en tijdelijke verantwoordelijkheden' Insegnamenti, III, 1, blz... Insegnamenti, III, 1, blz. 136 - Archief van de Kerken 35 (1980), kol. 619.

De vredesdag 1981 staat voor de deur, welke zoals u weet tot motto heeft: ' Om de vrede te dienen, eerbiedig de vrijheid [996]'. Het profetisch gebaar van Paulus VI om deze viering aan het begin van het nieuwe jaar in te stellen is van een unieke doeltreffendheid gebleken om de wereld aan te moedigen en te stimuleren tot gedachten en werken van vrede. Mijn boodschap is reeds in uw handen. Maar gedurende heel de duur van het jaar zijn de documenten, audiënties en particuliere contacten ontelbaar, die op het bewaren van het goed van de vrede zijn gericht. De Heilige Stoel laat geen gelegenheid voorbij gaan om het kostbare goed van de vrede te benadrukken waarnaar de diepste menselijke verlangens uitgaan: ik herinner aan de twee ontmoetingen van februari en november met het organisme van de curie dat op ideale wijze de actie van de Kerk ten gunste van de vrede voedt, dat wil zeggen de Pauselijke Raad 'Justitia et Pax' [d:94]; de Joannes XXIII-prijs voor de vrede op 9 juni verleend aan Afrikaanse catechisten in Kumasi vgl. Archief van de Kerken 35.. vgl. Archief van de Kerken 35 (1980), 909; de boodschap aan de elfde algemene zitting van de Verenigde Naties in augustus Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 1201-1206 en die ter voorbereiding op de bijeenkomst van Madrid over de veiligheid en samenwerking in Europa in november Archief van de Kerken 36.. Archief van de Kerken 36 (1981), 375-381; de wens tot een toenemende vrede onder de volkeren uitgesproken in München in Beieren op het punt van vertrek uit Duitsland. Zo ook de ontmoetingen op pastoraal niveau met de pelgrims van verschillende landen van de wereld, zelfs van hele continenten, zoals die van de Afrikanen in Rome in februari Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 770- 774; de brieven in verschillende omstandigheden gezonden aan de bisschoppen van Nicaragua (26 juni), van El Salvador (20 oktober) en van Guatemala (1 november), voor de bijzondere omstandigheden van deze landen in moeilijkheden; die gezonden zijn aan de gelovigen van Mexico (28 januari vgl. Archief van de Kerken 35.. vgl. Archief van de Kerken 35 (1980), 783, van Brazilië (21 februari), van Hongarije (6 april), van de Verenigde Staten (2 juni); de audiënties verleend aan de Braziliaanse afgevaardigden (20 februari), de politieke persoonlijkheden van Nicaragua (3 maart), aan de ontmoeting voor de samenwerking tussen Europa en Latijns Amerika (20 juni), aan de burgemeesters van de volkrijkste steden van de wereld (4 september Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 1207- 1210)), aan de doorluchtige Zweedse bezoekers (30 oktober), en in de afgelopen weken aan de delegaties van Argentinië en Chili voor de gelukkig begonnen bemiddeling over de zuidelijke zone. En het gaat me zeer ter harte aan de oproep te herinneren welke ik heb gericht aan de wetenschapsmensen die ik heb ontmoet bij de zetel van de UNESCO en door hen tot die 'van alle landen en alle continenten', opdat iedere poging wordt aangewend 'om het menselijk gezin voor het afschuwelijke perspectief van een kernoorlog te bewaren! ... Ja! - heb ik eraan toegevoegd - de vrede van de wereld hangt af van de voorrang van de geest! Ja! de vreedzame toekomst van de mensheid hangt af van de liefde!'. Insegnamenti, III, !, blz. 1654 v. (Archief van de Kerken 35 ( 1980), 1056) [[1933|23]]

Alle stappen die ik heb aangehaald, zijn op de weg van de vrede ondernomen samen met de mensen van goede wil om de versterking ervan te ondersteunen, haar waarde steeds meer te waarderen, en om er de vruchten van te bereiken ten bate van heel de wereld.

Schaduwen over de vrede in de wereld
Maar in dit totaaloverzicht van het volbrachte werk ten gunste van de vrede in de wereld ontbreekt het helaas niet, zoals ieder jaar, aan noodlottige en sombere schaduwen die ons hart beklemmen: de harten van de mensen, de harten van gelovigen in Christus.

Is er in de wereld niet heimelijk, zoals de roodgloeiende en verwoestende ader van een vulkaan, een voortdurende bedreiging van de vrede? Zijn er geen volkeren die lijden en sterven wegens de bestaande verschrikkelijke wedijver tussen de naties en soms tussen de tegenover elkaar staande partijen binnen dezelfde volkeren? Hoe niet het conflict tussen Irak en Iran vermelden? De situatie in Afganistan? De bestendige spanning in Libanon, de zeer dierbare natie welke me altijd voor de geest staat, zoals ik verschillende keren dit jaar heb willen benadrukken, zowel door aan de maronitische patriarch te schrijven als door een oproep te doen bij de algemene audiëntie van 16 juli (Archief van de Kerken 35 (1980), 1213), alsook door de vooraanstaande vertegenwoordigers van de nationale vergadering te ontvangen (20 oktober) Hoe niet te denken aan het geliefde Ierland dat uren van de grootste angsten beleeft? Maar laten we de Heer danken, dat juist in deze dagen, in antwoord op de oproepen en de gebeden van verschillende kanten van de wereld, de spanning schijnt te zijn verminderd. Hoe ook niet de ernstige gewelddaden vermelden die bepaalde zeer dierbare gebieden van Centraal Amerika met bloed hebben bevlekt en nog altijd met slachtoffers blijven bezaaien, en waarvan de meest vermaarde de betreurde aartsbisschop van San Salvador is geweest vgl. Archief van de Kerken 35.. vgl. Archief van de Kerken 35 (1980), 464, 793-794? Voor de vrede van dit land heb ik mijn smeekbede tot God gericht op 2 april jongstleden Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 1138: maar het hart is diep bedroefd, wanneer de berichten van nieuwe gewelddaden en moorden ons bereiken.

Ik vergeet niet het nog altijd bestaande drama - ook al is het door andere droevige gebeurtenissen achterhaald die helaas de openbare mening eraan gewend maken - betreffende de ballingen en vluchtelingen in Thailand en in sommige landen van Afrika met de enorme menselijke en sociale problemen van rechtvaardigheid en liefde, van geen uitstel duldende zorg, die verontrustende vragen stellen aan het geweten van de volkeren.

Ik ben nabij aan alle mensen, mijn broeders, die op dit moment lijden; evenals ik innig deel in de angsten, pijnen en verwachtingen van mijn dierbare vaderland.

Vooral hernieuw ik mijn beroep op alle naties van de wereld - in de lijn van de boodschap welke bij gelegenheid van de reeds vermelde bijeenkomst van Madrid over de veiligheid en samenwerking in Europa is verzonden en waarbij een delegatie van de Heilige Stoel aanwezig is - voor de oprechte en constructieve eerbiediging van de godsdienstvrijheid waarop alle mensen recht hebben; zoals ik eraan heb herinnerd in mijn boodschap gezonden aan de staatshoofden die de slotakte van Helsinki [4464] ondertekende 'is deze concrete vrijheid gebaseerd op de natuur zelf van de mens aan wie het eigen is vrij te zijn' n. 2 (Archief van de Kerken.. n. 2 (Archief van de Kerken 36 (1981) 377; en deze moet daarenboven worden gewaarborgd én als fundament van de intrinsieke waardigheid van de persoon én als voorwaarde voor een geordend en rechtvaardig burgerlijk samenleven, waarbij iedere burger moet worden gerespecteerd om wat hij 'is' en niet achtergesteld mag worden tot een tweede of derde categorie wegens de denkbeelden die hij verantwoordelijk is te belijden en aan te hangen ook in het openbare leven. Op dit gebied heeft de Kerk de beginselen van haar gedrag getekend in de basisverklaring Dignitatis Humanae [702] en daarnaar moet voortdurend worden verwezen voor een werkelijke en duurzame geestelijke vrede binnen de naties.

Geweld en terrorisme
Helaas duurt in bepaalde landen zoals Spanje, Italië, Ierland en elders het zeer ernstige gevaar van het terrorisme en het geweld voort, van die werkelijk bestaande oorlog tegen ongewapende mensen en instellingen, welke wordt gevoerd door duistere machtscentra die niet inzien hoe de orde welke door hen door middel van geweld wordt gewenst, alleen maar ander geweld kan oproepen. 'Allen die naar het zwaard grijpen, zullen door het zwaard omkomen', heeft Jezus gezegd op het moment dat Hij het afschuwelijkste geweld onderging (Mt. 26, 52) [b:Mt. 26, 52]. En een orde die op de ruïnen en moorden van het geweld zou moeten ontstaan, zou de vrede van het kerkhof zijn volgens een welbekende uitdrukking. Neen, zo wordt geen nieuwe samenleving opgebouwd welke moet dienen om de mens te verheffen. De Kerk laat niet na de opbouw van een rechtvaardiger en meer gezonde wereld aan te bevelen door middel van een innerlijke bekering en een radicale vernieuwing van de morele zeden. Nogmaals zoals in Drogheda [1214] en zoals in Turijn vgl. Archief van de Kerken 35.. vgl. Archief van de Kerken 35 (1980), 1140-1142, smeek ik de mensen van het geweld, die ook broeders van me zijn, hun pad van de dood te verlaten; ik nodig de jongeren uit zich niet te laten meeslepen door de verdorven ideologieën van vernietiging en haat, maar met alle edelmoedige krachten die in de verschillende landen bestaan, mee te werken om de wereld op te bouwen 'naar de maat van de mens': alleen zo zal men een werkelijke positieve toekomst kunnen waarborgen in de vervoering van een werkzame vooruitgang waarvan vooral de eenvoudigen, gemarginaliseerden en armen zouden kunnen genieten.

En nog steeds gaan mijn gedachten en mijn gebeden uit naar de talrijke, onbekende slachtoffers van het terrorisme, zoals ik het met grote droefheid heb gedaan in februari jongstleden na het tragische einde van de geliefde, goede en onvergetelijke professor Bachelet Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 785-786 en zoals ik heb gedaan in augustus voor het barbaarse bloedbad in Bologna Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 1215-1216; en ik hernieuw de uitnodiging, reeds uitgesproken tijdens de audiëntie verleend aan de provinciale vergadering en raad van Rome (6 november) en aan de Italiaanse katholieke juristen (6 december), om de morele waarden te verdedigen die door het geweld worden geloochend. Ik vertrouw deze wens, die opwelt uit het diepst van mijn hart, toe aan de 'Vredevorst' (Jes. 9, 5) [b:Jes. 9, 5], aan Hem die de situatie van de menselijke natuur op zich heeft genomen om haar te vergoddelijken en te doen delen in de grootheid van God zelf.

Ons gemeenschappelijk gebed zal zich in deze dagen van Kerstmis smekender verheffen om de troost en de rust af te smeken voor zoveel lijden van mensen, gezinnen en gemeenschappen! Laten we niet moe worden daarvoor te bidden: en vergeten we niet de gijzelaars die nog altijd beroofd zijn van hun vrijheid in verschillende landen van de wereld, slachtoffers van politieke represailles of van een onrechtvaardige, wrede en onbegrijpelijke geldspeculatie. Ik ben nabij aan hen met het gebed op deze Kerstmis die zo triest voor hen zal zijn; en voor allen bid ik de Heer, met tranen in de ogen, terwijl ik de verantwoordelijken vraag medelijden te hebben: in naam van God, in naam van de mens.

De arbeid
De Kerk staat niet alleen gericht op de problemen die de continenten en volkeren betreffen; zij keert zich vooral tot de mens die het scheppingsbeeld van God in zich gedrukt kreeg en verlost is door het offer van Christus. Voor de Kerk bestaat er geen kleurloze massa of een naamloze collectiviteit: zij weet dat iedere sociale en politieke werkelijkheid wordt gevormd door afzonderlijke mensen, ieder met de problemen die eigen zijn aan zijn eigen identiteit in het werk, in het beroep, in het gezinsleven en het sociale leven, alsook in de verscheidenheid van geografische herkomsten of ideologische standpunten. De Kerk heeft haar woord te zeggen voor deze afzonderlijke mensen. De Paus treedt deze mens met eenvoud en hartelijkheid tegemoet, met volledige 'sympathie', dat wil zeggen, door te trachten in zijn concrete situaties te delen overal waar zij zich voordoen en zich ontwikkelen.

En voor alles de mens die werkt: in mijn hart zijn de ontmoetingen gegrift, hier in Rome en tijdens de reizen, met de marmerhouwers, de mijnwerkers, de industriearbeiders en de arbeiders op het land, met degenen die naar andere landen zijn geëmigreerd en met hen uit andere landen: allen doen uit de materie de bestaansmiddelen ontstaan voor de hele samenleving en worden zo de medewerkers van God, die de mens nodig heeft om de innerlijke rijkdommen van zijn schepping te blijven ontvouwen. Mogen de arbeiders van de hele wereld weten, dat de Kerk hen nabij is, dat zij hen hoogacht en liefheeft voor de onvervangbare bijdrage waarvan wij allen de schuldenaars zijn; het is een bijdrage geleverd met de inspanning van een heel leven en daarom onvergelijkelijk groter en onaantastbaarder dan ook het meer rechtvaardige loon dat zij ervoor ontvangen; mogen zij weten dat hun werk zoals ik onlangs heb gezegd 'de mens helpt meer mens te zijn, zijn persoonlijkheid doet rijpen, zijn mogelijkheden ontwikkelt en verheft en hem aldus ontvankelijk maakt voor dienstbaarheid, edelmoedigheid, betrokkenheid op anderen, in één woord voor de liefde'. Tot de christelijke arbeidersbeweging [[6735]] De liefde! Dit is de grote werkelijkheid welke de samenleving vandaag evenals gisteren moet bewegen, indien zij niet volledig wil verdorren in een dialectisch verzet van uitbuiting en opstand, in een zuivere en loutere betrekking van geven en hebben, in een egoïsme van monaden die uiteenvallen zonder elkaar ooit te ontmoeten, tenzij in wantrouwen en verachting. Alleen in de liefde ligt het geheim van het overleven.

De cultuur
Er is vervolgens de mens die zijn innerlijke rijkdommen ter beschikking stelt van ook de kwalitatieve verheffing van zijn broeders: dat is de grote wereld van de cultuur in haar verschillende facetten welke op het ogenblik buitengewone verhoudingen heeft aangenomen in diepte en breedte door de huidige specialisaties in alle sectoren van het intellectuele leven. De Kerk kijkt naar deze wereld met een onmetelijk vertrouwen, en zij heeft dit jaar een bijzondere aandacht aan haar gewijd na de plechtige verplichting welke zij op zich heeft genomen gedurende de bijeenkomst van het heilig college in november vorig jaar Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 420 en bij gelegenheid van de herdenkingszitting van de Pauselijke Academie van Wetenschappen [1431] in diezelfde dagen.

Ik zou een voor een de audiënties willen vermelden met de mensen van de wetenschap en de cultuur die elkaar in dit huis afwisselden in de loop van het jaar dat ten einde loopt, en er de weerklank en gloed hebben gebracht van hun studies in alle sectoren van de kennis: historici, economisten, filosofen, geleerden, juristen, latinisten en muziekbeoefenaars. Maar de tijd staat het me niet toe. Drie gelegenheden houden evenwel mijn aandacht op bijzondere wijze vast: het bezoek aan de Organisatie van de Verenigde Naties voor opvoeding, wetenschap en cultuur in Parijs op 2 juni [1933]; de ontmoeting met de mensen van de cultuur in Rio de Janeiro op 1 juli; en de ontmoeting zowel met de geleerden en studenten als met de kunstenaars en journalisten, respectievelijk in Keulen [2779] Archief van de Kerken 36.. Archief van de Kerken 36 (1981), 263-270 en in München op 15 en 19 november op mijn reis in Duitsland in het kader van de gedachtenisviering van het eeuwfeest van de grote man van cultuur en vroomheid, die de heilige Albertus de Grote was. De mensen van de cultuur zijn de bewakers van het meest authentieke erfgoed van de mensheid en de bewerkers van de toekomst van de naties: in hun handen ligt de beschaving, maar hangt ook, wat God verhoede, de onbeschaafdheid van morgen af: 'de ware cultuur is de vermenselijking, terwijl de niet-cultuur en de valse cultuur verontmenselijkend zijn. Daarom speelt de mens in de keuze van de cultuur met zijn lot', heb ik in Rio de Janeiro gezegd. Daarom verwacht de Kerk zoveel van de mensen van de cultuur waarvan werkelijk de toekomst van de mensheid in zijn diepste wortels afhangt. Het is eveneens waar, zoals ik er in München aan heb herinnerd, dat 'in de laatste eeuwen, vooral vanaf 1800 de banden tussen de Kerk en de cultuur, en daarom tussen de Kerk en de kunst, los zijn geworden': de redenen zijn veelvuldig door een wederzijdse houding van wantrouwen. Maar deze stand van zaken heeft geen reden van bestaan meer: 'Het Tweede Vaticaans Concilie heeft de grondslagen gelegd van een wezenlijk nieuwe verhouding tussen de Kerk en de wereld, tussen de Kerk en de moderne cultuur' Archief van de Kerken 36.. Archief van de Kerken 36 (1981), 263-270; en het moment is derhalve.gekomen om opnieuw te verkondigen, zoals ik nederig heb proberen te doen voor de aanzienlijke vergadering van de UNESCO, dat 'de fundamentele band van het evangelie, dat wil zeggen van de boodschap van Christus en de Kerk met de mens in zijn menszijn zelf ... in de grond zelf schepper van de cultuur is. Om cultuur te scheppen moet men de mens tot zijn laatste consequenties en algeheel beschouwen als een bijzondere en autonome waarde, als subject, drager van de transcendentie van de persoon. Men moet de mens om zichzelf verklaren, en niet om enig ander motief of reden: .alleen om zichzelf! Men moet de mens veeleer beminnen omdat hij mens is, men moet de liefde voor de mens eisen wegens de bijzondere waardigheid die hij bezit'. De algehele menselijkheid van de mens komt tot uitdrukking in de cultuur [[1933|10]] Alleen de Kerk die het Evangelie van Christus ongeschonden bewaart, kan de mens waarborgen tegen elke manipulatie van een ander mens: in een hervonden samenwerking tussen de Kerk en de cultuur, in de respectieve en autonome actiesferen, kan deze hogere harmonie worden waargenomen welke de waarborg van de vrede is en welke als zodanig zozeer wordt verlangd door mensen die nadenken over het lot van de mensheid.

De inspanning welke de Kerk doet om bruggen te slaan met de verschillende uitingen van het sociale leven waarin de afzonderlijke individuen werken met de onuitputtelijke last van hun persoonlijke rijkdommen, heeft geen ander doel dan de opbouw van een ongestoord, constructief. vreedzaam en vreugdevol sociaal leven: een samenleving op de maat van de mens.

Daarvoor heb ik getracht met alle kracht betrekkingen aan te knopen met alle vertegenwoordigers en alle bewerkers van deze samenleving: met de opvoeders van de jongeren op school, met de mensen van de massamedia die ook door hun zeer delicate functie gehouden zijn aan een juiste plichtenleer en een duidelijke morele code; met de mensen van de gevaarvollere sociale diensten (ik denk aan de brandweerlieden die ik ieder jaar ontmoet), met de militairen en hun officieren van verschillende rangen en specialisaties; met het spoorwegpersoneel; met de atleten die bij verschillende sportactiviteiten zijn betrokken. Allen heb ik - het spoor volgend van mijn voorgangers, vooral van het onvermoeibare onderricht dat Pius XII, in de meest delicate fase van de wereldwederopbouw, geen sociale categorie heeft onthouden - aan de plicht herinnerd bij te dragen, ieder naar eigen mogelijkheden, eigen vorming en verantwoordelijkheid, om te maken dat de wereld waarin wij leven steeds vollediger het spoor draagt van de eerste vreugde welke God de Schepper smaakte toen zijn blik op de grootheid van ce schepping viel en Hij zich verheugde in de intieme schoot van zijn drieëne leven: 'En God zag dat het goed was' (Gen. 1) [[b:Gen. 1]]; 'dat het heel goed was' (Gen. 1, 31) [b:Gen. 1, 31]. Moge ook de hedendaagse mens weten dat 'de vreugde van de Heer onze kracht is'. (Neh. 8, 10) [[b:Neh. 8, 10]]

Het gezin
De mens vindt, boven iedere zelfs hoogste intellectuele of sociale activiteit uit, zijn volle ontwikkeling, zijn algehele verwezenlijking en zijn onvervangbare rijkdom in het gezin. Hier speelt zich werkelijk meer dan op ieder ander terrein van zijn leven, de lotsbestemming van de mens af. Daarom blijft de Kerk de warmste en meest belangstellende aandacht wijden aan de prachtige werkelijkheid van het gezin. In onze herdersharten is nog de zeer levendige herinnering aan de dagen van de vijfde algemene vergadering van de bisschoppensynode die gewijd was aan dit grote probleem dat vitaal is niet alleen voor de Kerk maar ook voor de gehele mensheid. De problemen die door de bisschoppen met helder realisme en met vaderlijke bezorgdheid werden aangepakt, waren talrijk, en de verschillende episcopaten hebben zich er de vertolkers van gemaakt door over de weerklank van de situaties welke aan de verschillende delen van de wereld eigen zijn, te berichten. Om deze problemen te behandelen draaide de synode 'om deze twee kernen - zo heb ik de conclusies van de vergadering kort samengevat - namelijk de getrouwheid aan het plan van God met het gezin en de pastorale benadering waaraan een barmhartige liefde en eerbied eigen is jegens de mensen en hen geheel omvat ten aanzien van hun 'zijn' en hun 'leven''. Bij de sluiting van de 7e Bisschoppensynode (over het Gezin) [[1788|6]] Zo zijn namelijk de beginselen van de huwelijksethiek bevestigd waarop de gezinsinstelling rust overeenkomstig de vaste punten die door Paulus VI zijn behandeld in zijn encycliek Humanae Vitae [34] en zijn tegelijk met , harten van herders en vaders de moeilijkheden onder ogen gezien, de angsten en soms drama's van zoveel gezinnen die hun trouw aan het evangelie ongeschonden willen bewaren en de eeuwige normen van de natuurlijke ethiek niet willen overtreden, evenals de onaantastbare wet van God die in het hart van de mens is gegrift. Het gezin bereikt vandaag het misschien meest acute punt van een crisis zonder precedent, welke gerijpt is door het samengaan van verschillende permissieve geesteshoudingen en theorieën die in naam van een zich aangematigde autonomie van de mens ertoe komen de zending te loochenen welke door God de Schepper aan de mens zelf is toevertrouwd in het oorspronkelijke plan van de mededeling van het leven (Gen. 1, 28) [[b:Gen. 1, 28]]: dit plan heb ik het volledigst mogelijk trachten te verklaren in de loop van het hele jaar, reeds sedert de zomer van 1979 [d:122], juist met het oog op de viering van de synode en in het kader van haar leerstellige opzet. De wet van God vernedert de mens niet, maar verheft hem en roept hem tot een bijzondere medewerking met Hem in de zending en de vreugde van het verantwoorde vaderschap en moederschap. Tegenover de verachting van de hoogste waarde van het leven, waardoor men ertoe komt de onderdrukking van het menselijk wezen in de moederschoot te rechtvaardigen; tegenover de huidige ontbinding van de gezinseenheid, de enige waarborg voor de volledige vorming van de kinderen en de jongeren; tegenover de ontwaarding van de klare en zuivere liefde, het ongebreidelde hedonisme en de verspreiding van de pornografie moet luid herinnerd worden aan de heiligheid van het huwelijk, de waarde van het gezin en de onaantastbaarheid van het menselijk leven. Ik zal nooit nalaten deze zending te vervullen die naar ik meen geen uitstel duldt, terwijl ik profiteer van mijn reizen, ontmoetingen, audiënties, boodschappen aan personen, instellingen, verenigingen, raadgevers die zich met de toekomst van het gezin bezighouden en het tot voorwerp van hun studie en actie maken. Nogmaals vraag ik God met de woorden van het gebed dat bij gelegenheid van de synode werd gebeden, 'moge de liefde, bevestigd door de genade van het sacrament van het huwelijk, sterker blijken dan de zwakheid en de crisis die soms hun stempel op onze gezinnen drukken. Tot besluit vragen wij U, op voorspraak van het heilig huisgezin van Nazareth, dat de Kerk, onder alle volkeren der aarde, vruchtbaar haar zending kan vervullen in het gezin en voor het gezin' Archief van de Kerken 35.. Archief van de Kerken 35 (1980), 904.

De jongeren
Ik kan niet eindigen zonder ten minste een zinspeling op de onuitputtelijke en veelbelovende levenstaak en opdracht tot sociale vooruitgang, die de jongeren vandaag zijn voor de Kerk en de wereld. Zij zijn de eerst begunstigden van de vormende en tot medeverantwoordelijkheid brengende werkzaamheid van het gezin; maar zij zijn ook de eerste slachtoffers van de verwarringen en onevenwichtigheden die het leven vandaag ondermijnen. Ik heb andere keren over dit onderwerp gesproken en volsta met er alleen aan te herinneren. Terwijl ik eraan terugdenk, dat ik in Afrika en in Brazilië werkelijk jonge naties heb bezocht, omdat hun bevolking voor het grootste deel wordt gevormd door jongeren, kan ik niet nalaten aan deze mensen van de toekomst te denken die de samenleving van het jaar tweeduizend in handen zullen hebben. Het is een onmetelijke menselijke mogelijkheid die veel van ons en van heel de samenleving verwacht: naar hen kijkt Christus met grenzeloze liefde, met oneindig vertrouwen, terwijl Hij hen een voor een in de ogen kijkt, zoals Hij gedaan heeft met zijn apostelen, met de kinderen, met de rijke jongeling van het Evangelie.

Jongeren, ik zeg jullie, Christus wacht op jullie met open armen; Christus rekent op jullie om de rechtvaardigheid en de vrede op te bouwen, om de liefde te verbreiden. Evenals in Turijn zeg ik vandaag nog eens: 'Jullie moeten terugkeren naar de school van Christus ... om de echte, volle en diepe betekenis van deze woorden terug te vinden. De noodzakelijke steun voor deze waarden bestaat alleen in het bezit van een vast en oprecht geloof, een geloof dat God en de mens omvat, de mens in God ... Er kan geen passender, geen diepere afmeting worden gegeven aan dit woord 'mens', aan dit woord 'liefde', aan dit woord 'vrijheid', aan dit woord 'vrede' en 'rechtvaardigheid': er is geen ander, dan alleen Christus' lnsegnamenti, III, 1, blz... lnsegnamenti, III, 1, blz. 905 v..

Ja, zeergeliefde jongeren, die ik op al mijn reizen heb ontmoet - en hoe zou ik de symbolische ontmoeting in het Parc des Princes in Parijs vergeten? Vragen aan de Paus [[476]] - jongeren die ik op alle breedtegraden van de wereld heb gezien, in de volkrijke steden en op het platteland, in de stadions en op de pleinen, in de missen in de Sint Pieter en ook in bijzondere instellingen zoals die van Casal del Marmo Archief van de Kerken 35 (.. Archief van de Kerken 35 ( 1980), 782: ja, universitairen, arbeiders en sportlieden; ja, jongeren die ontvlucht zijn aan de vangarmen van de drugs: er is alleen maar Christus, de Verlosser van de wereld! Weest ervan overtuigdl En zeg het luid om jullie heen.

Zeergeliefde broeders,

Ik heb alles in herinnering geroepen wat in de betrekkingen van de Kerk met de wereld is gedaan: maar ik ben ervan overtuigd dat alle activiteiten die ik in de loop van het jaar heb kunnen ontplooien, juist mogelijk zijn geweest dankzij de medewerking van zovele edelmoedige en stille krachten die de Kerk oprecht liefhebben; dankzij de hulp van de kardinalen, de bisschoppen, de priesters, de leken die betrokken zijn in het apostolaat en van organismen met verschillende benamingen, die me een zeer krachtige steun hebben geboden; en dankzij u, mijn eerste en onvervangbare medewerkers van de Romeinse curie die ik me zo nabij weet. Allen spreek ik mijn levendige, oprechte en ontroerde welwillendheid uit. Wij bereiden ons voor om Kerstmis te vieren. Wij hebben zich voor onze ogen de velerlei gebieden zien aftekenen van het leven van de mens in de huidige wereld met zijn licht- en schaduwzijden, met zijn onzekerheden en zijn verwachtingen, met zijn gevaren en zijn mogelijkheden. Naar al deze gebieden van het menselijk zijn en handelen in de hedendaagse wereld gaat de Verlosser nogmaals afdalen. De wereld verwacht Hem, ook onbewust; de wereld heeft Hem nodig, die de barmhartigheid van de Vader verkondigt, die de barmhartigheid van de Vader is. Ondanks de uiterlijke schijn lijdt deze wereld van binnen: onevenwichtigheden, discriminaties, onderdrukkingen, natuurrampen, onbeschrijflijke noden; onvoldaanheden, angsten, geweld en dood; en vooral is er de zonde, de ontbindende kiem en bron van diep ongeluk. Christus komt de wereld redden van de zonde en haar de uiterste mogelijkheid van bevrijding bieden: Hij - heb ik geschreven in de encycliek Dives in Misericordia [755], die ik aan de overweging van de Kerk aan het begin van deze advent in voorbereiding op Kerstmis heb toevertrouwd - 'stelt, omdat Hij de incarnatie is geworden van de liefde die zich in haar grootste kracht bewijst als ze zich tot de lijdende ongelukkige zondaars wendt, de Vader tegenwoordig en toont op die wijze vollediger de Vader die de God 'rijk aan erbarming' is. Daar Hij echter voor de mensen tegelijk het voorbeeld van de barmhartige liefde jegens de anderen is geworden, verkondigt Christus tevens meer nog met daden dan met woorden de oproep tot barmhartigheid, welke een van de noodzakelijke elementen is van het ethos van het Evangelie''. Dives in Misericordia [[755|3]]

Kerstmis is het teken van de barmhartigheid van God, het verschijnen van zijn bevrijdende liefde onder de mensen. De Kerk wordt niet moe de boodschap ervan te herhalen, omdat ze weet dat de wereld deze barmhartigheid nodig heeft die de mens niet vernedert, maar hem een nieuwe waardigheid geeft door hem te verheffen tot het niveau van God. Deze heeft zich in Christus verootmoedigd om de mens zijn verloren grootheid terug te geven: 'Quia quomodo est Deus in commutabilis, fecit omnia per misericordiam, et dignatus est ipse Filius Dei mutabilem carnem suscipere, manens id quod Verbum Dei est, venire et subvenire homini: daar God onveranderlijk is, heeft Hij alles gemaakt door zijn barmhartigheid, en de Zoon van God zelf heeft zich gewaardigd een veranderlijk vlees aan te nemen en, terwijl Hij blijft wat het Woord van God is, te komen en de mens te redden'. Serm. 6, 5; C.C.L., 41, Sermones de Vetere Testamento, ed. C. Lambot, Turnhout, 1961, blz. 61 [[880]] Dignatus est venire et subvenire homini: dat is Kerstmis voor ons. En dat is wat wij in de wereld pogen te verwezenlijken als leden van de Kerk die zich geboren weet met de geboren Christus om de mens te helpen om gered te worden: subvenire homini. Dit is onze wens, zeergeliefde broeders, onze verplichting, onze inspanning; dit is ons enige verlangen en de beloning waarnaar wij met alle krachten streven, zolang de Heer ons adem en kracht geeft, aan mij en aan allen.

Met mijn hartelijkste apostolische zegen.