De Kerk: 7. Katholiek en apostolisch

Geliefde broers en zussen, goede dag.

Deze week hebben we het verder over de Kerk [d:155]. Wanneer we ons geloof belijden, bevestigen we dat de Kerk “katholiek” en “apostolisch” is. Welke is de echte betekenis van deze twee woorden, van deze twee kenmerken van de Kerk? En welke waarde hebben ze voor de christelijke gemeenschappen en voor ieder van ons?

Katholiek betekent universeel. Een, volledige en heldere bepaling wordt ons geboden door een van de Kerkvaders uit de eerste eeuwen, de Heilige Cyrillus van Jeruzalem wanneer hij zegt: “De Kerk wordt ongetwijfeld katholiek genoemd omdat zij overal verspreid is, tot aan de grenzen van de aarde; en omdat zij op universele en niet falende wijze alle waarheden onderwijst waarvan de mensen kennis moeten nemen zowel wat betreft de hemelse als wat betreft de aardse werkelijkheden” (Catecheses XVIII, 23).

Een onmiskenbaar teken voor de katholiciteit van de Kerk is het feit dat zij alle talen spreekt. Dat is niets anders dan het gevolg van Pinksteren (Hnd. 2, 1-13) [[b:Hnd. 2, 1-13]] : het is inderdaad de Heilige Geest die de Apostelen en de hele Kerk in staat gesteld heeft tot aan de grenzen van de aarde de Schone Boodschap van de redding en van de liefde van God te verkondigen. Zo is de Kerk katholiek geboren, dat wil zeggen van bij het begin “samenklinkend” en zij kan niet anders dan katholiek zijn omdat ze gericht is op de evangelisatie en op de ontmoeting met alle mensen. Het Woord van God leest men vandaag in alle talen, alle mensen hebben het Evangelie in hun eigen taal om het te lezen. Ik kom nog telkens terug op dezelfde idee: het is altijd goed een klein Evangelieboek bij ons te dragen, op zak of in de tas, om er in de loop van de dag een stukje uit te lezen. Dat doet ons goed. Het Evangelie is in heel de wereld verkondigd omdat de Kerk, de boodschap van Jezus Christus de Verlosser, in heel de wereld aanwezig is. Daarom zegt men dat de Kerk katholiek is, omdat ze universeel is.

Als de Kerk van bij haar geboorte katholiek is, dan wil dat zeggen dat ze “op uittocht” geboren is, dat ze missionair geboren is. Als de Apostelen in het cenakel zouden zijn gebleven, zonder naar buiten te komen en het Evangelie uit te dragen, dan zou de Kerk slechts de Kerk van dat volk, van die stad, van dat cenakel zijn. Maar allen zijn naar buiten gekomen, de wereld in, vanaf het ogenblik van de geboorte van de Kerk, vanaf het ogenblik dat de Heilige Geest op hen is neergedaald. En daarom is de Kerk “op uittocht” geboren, missionaris. Dat is wat we uitdrukken wanneer we Kerk apostolisch noemen. Apostel is iemand die de goede boodschap van de Verrijzenis van Jezus uitdraagt. Deze term herinnert er ons aan dat de Kerk gebouwd is op het fundament van de Apostelen en als voorzetting van hen. Het zijn immers de Apostelen die op weg zijn gegaan en nieuwe kerken hebben gesticht, nieuwe bisschoppen hebben aangesteld en dat in heel de wereld, voortdurend. Vandaag zijn wij allen de voortzetting van de groep der Apostelen die de Heilige Geest heeft ontvangen en daarna op “uittocht” is gegaan om te prediken, gezonden om aan alle mensen de boodschap van het Evangelie te brengen vergezeld van de tekenen van de tederheid en de macht van God. Ook dit is het gevolg van het Pinkstergebeuren: het is inderdaad de Heilige Geest die elke weerstand overstijgt, die de bekoring overwint zich in zichzelf op te sluiten, onder enkele uitverkorenen, en zich te beschouwen als de enige begunstigden van de zegen van God. Als, bijvoorbeeld, enkele Christenen dit doen en zeggen: “Wij zijn de uitverkorenen, alleen wij”, dan sterven ze uiteindelijk. Eerst sterven ze in hun ziel, daarna sterven ze in hun lichaam, want ze hebben het leven niet, zijn niet bij machte leven, ander volk, andere mensen voort te brengen: ze zijn niet apostolisch. En het is juist de Geest die ons tot de ontmoeting met de broeders voert, ook tot hen die in elk opzicht veraf zijn, zodat ze met ons kunnen delen in de liefde, de vrede, de vreugde die de verrezen Heer ons als gave heeft nagelaten.

Wat betekent dit voor ons, voor onze gemeenschappen, en voor ieder van ons, te behoren tot een Kerk die katholiek en apostolisch is? Op de eerste plaats, betekent het de redding van de hele mensheid ter harte nemen, niet onverschillig of vreemd blijven ten aanzien van het lot van onze vele broeders, maar open en solidair met hen zijn. Het betekent verder zin hebben voor de volheid, de volledigheid en de harmonie van het christelijk leven door altijd de partijdige, eenzijdige stellingen te vermijden die ons in onszelf opsluiten.

Deel uitmaken van de apostolische Kerk betekent, bewust zijn dat ons geloof verankerd is in de verkondiging en het getuigenis van de Apostelen van Jezus zelf – daarin is het verankerd, het is een lange ketting die van daar komt – en daarom zich steeds gezonden weten, zich gevolmachtigd weten om, in verbodenheid met de opvolgers van de Apostelen, met een hart vol vreugde Christus en zijn liefde voor heel de mensheid te verkondigen. Hier zou ik het heldhaftige leven in herinnering willen brengen van de vele mannelijke en vrouwelijke missionarissen die hun land verlaten hebben om het Evangelie te gaan verkondigen in andere Landen en in andere Continenten. Een Braziliaanse kardinaal die vooral in het Amazonegebied werkt, vertelde me dat hij, wanneer hij een post, een dorp of een stad bezoekt altijd naar de begraafplaats gaat en daar de graven ziet van die missionarissen, priesters, broeders, zusters die het Evangelie gingen verkondigen: apostelen. Daarbij denkt hij: allen kunnen ze meteen heilig verklaard worden want ze hebben alles verlaten om Jezus Christus te verkondigen. Laten we de Heer danken omdat onze Kerk zoveel missionarissen heeft, zoveel missiezusters heeft gehad en ze heeft er nog altijd meer nodig! Laten we de Heer hiervoor danken. Misschien is er onder de vele hier aanwezige jongeren, jongens en meisjes, iemand die missionaris wil worden: doe dat! Het is mooi, het Evangelie van Jezus uit te dragen. Wees moedig!

Laten we de Heer dan vragen in ons de gave van zijn Geest te vernieuwen zodat elke christelijke gemeenschap en elke gedoopte uitdrukking zou zijn van de heilige moeder Kerk, katholiek en apostolisch.