Opmerkingen van de Congregatie voor de geloofsleer over het eindrapport van de Anglicaans / Rooms-Katholieke Internationale Commissie (ARCIC)

1. de hoedanigheid van de bereikte leerstellige toenadering in een ernstige poging tot een convergerende interpretatie van de waarden die door béide zijden als fundamenteel worden beschouwd;
2. het feit dat de ARCIC attent is geweest op een bepaald aantal opmerkingen welke de heilige Congregatie voor de Geloofsleer [d:106] eerder had gemaakt omtrent de verklaringen van Windsor, Canterbury en Venetië, en een poging heeft gedaan bevredigend te antwoorden in twee reeksen verhelderingen over de Eucharistie-leer, bediening en wijding (1979) en over het gezag in de Kerk (1981).

1. Het eerste kan als een ondergeschikt punt worden beschouwd, hoewel het niet zonder belang is voor de lezers van het document: de ARCIC heeft het niet nodig geacht de oorspronkelijke verklaringen te herzien; zij heeft hun rechtzetting liever overgelaten aan twee reeksen verhelderingen. Het resultaat is een gebrek aan harmonie en homogeniteit welke tot verschillende lezingen zou kunnen leiden en tot een onverantwoord gebruik van de teksten van de commissie.
   De volgende aspecten zijn belangrijker, want ook al behoren ze tot de gebruikte methode, ze zijn niet zonder leerstellige betekenis.

2. De dubbelzinnigheid van de uitdrukking 'substantial agreement' (substantiële overeenstemming).
   Het Engels bijvoeglijk naamwoord zou kunnen worden opgevat als niets anders aan te duiden dan 'werkelijk' en 'echt'. Maar zijn vertaling, tenminste in talen van Latijnse oorsprong, als 'substantieel', 'wezenlijk' - vooral met de bijbetekenis van het woord in de katholieke theologie - brengt iemand ertoe er een fundamentele overeenstemming in te lezen over punten die werkelijk essentieel zijn (en men zal onder zien, dat de heilige Congregatie voor de geloofsleer rechtmatige voorbehouden in dit opzicht heeft).
   Een andere bron van dubbelzinnigheid ligt in het volgende feit: een vergelijking van de drie teksten (Verhelderingen, Salisbury (1979) nn. 2 en 9; het Gezag in de kerk 1, Venetië (1976), n. 26) toont dat de overeenstemming welke 'substantieel' wordt genoemd, terwijl ze door de ARCIC als veelomvattend wordt beschouwd, nog niet volledig is. Daardoor kan men niet weten of de verschillen die blijven of de zaken welke in het document ontbreken, in de ogen van de leden van de ARCIC alleen over bijkomstige punten handelen (bijvoorbeeld, de structuur van de liturgische riten, theologische mening, kerkelijke tucht, spiritualiteit), of dat dit punten zijn die werkelijk tot het geloof behoren. Wat ook het geval is, de Congregatie is verplicht op te merken, dat soms de tweede veronderstelling wordt bevestigd (bijvoorbeeld, de eucharistische aanbidding, pauselijk primaatschap, de Mariadogma's), en dat het hier niet mogelijk is een beroep te doen op de 'hiërarchie van waarheden' waarvan n. 11 [618|11] van het decreet Unitatis Redintegratio [618] van Vaticanum II spreekt. vgl: par. 3 [[[437|4]]]

3. De mogelijkheid van een tweevoudige interpretatie van de tekst.
   Bepaalde formuleringen in het rapport zijn niet voldoende uitdrukkelijk en kunnen daarom zelf leiden tot een tweevoudige interpretatie waarin beide partijen onveranderd de uitdrukking van hun eigen standpunt kunnen vinden. Deze mogelijkheid tot tegenovergesteld en uiteindelijk tegenstrijdig lezen van formuleringen die schijnbaar bevredigend zijn voor beide zijden geven aanleiding tot een twijfel omtrent de werkelijke overeenstemming van de twee gemeenschappen, van pastores evenzeer als gelovigen.
   Wanneer namelijk een formulering welke de instemming van de deskundigen heeft gekregen, verschillend kan worden uitgelegd, hoe kan die dan als grondslag voor de verzoening dienen op het niveau van het kerkelijk leven en de praktijk?
   
   

1. omdat het rapport uitdrukkelijk erkent dat een of ander katholiek dogma niet door onze anglicaanse broeders wordt aanvaard (bijvoorbeeld, de eucharistische aanbidding, de onfeilbaarheid, de Mariadogma's);

2. omdat een of andere katholieke leer slechts gedeeltelijk door onze anglicaanse broeders wordt aanvaard (bijvoorbeeld, het primaatschap van de bisschop van Rome);

3. omdat bepaalde formuleringen in het rapport niet uitdrukkelijk genoeg zijn om te waarborgen dat ze interpretaties uitsluiten die niet in overeenstemming zijn met het katholieke geloof (bijvoorbeeld, wat de Eucharistie als offer betreft, de werkelijke tegenwoordigheid, de aard van het priesterschap);

4. omdat bepaalde verklaringen in het rapport onjuist zijn en niet aanvaardbaar als katholieke leer (bijvoorbeeld, de verhouding tussen het primaatschap en de structuur van de kerk, de leer over de 'aanvaarding');

5. tenslotte omdat sommige belangrijke aspecten van de leer van de katholieke Kerk niet of alleen op een indirecte wijze zijn behandeld (bijvoorbeeld, de apostolische opvolging, de 'regula fidei', de zedenleer).

1. dat de dialoog wordt voortgezet, omdat er voldoende gronden zijn om te menen, dat haar voortzetting vruchtbaar zal zijn;

2. dat zij wordt verdiept ten aanzien van punten waarmee men zich reeds heeft beziggehouden en waarvan de resultaten niet bevredigend zijn;

3. dat zij wordt uitgebreid tot nieuwe onderwerpen, vooral die welke noodzakelijk zijn met het oog op het herstel van de volle kerkelijke eenheid tussen de twee gemeenschappen.

29 maart 1982