Kersttoespraak voorafgaand aan de zegen "Urbi et Orbi"

Een heilwens aan u allen die de echo opvangt van onze stem!

Een heilwens aan u, Romeinen, die hier naar ons luistert! Een heilwens aan alle mensen van nabij en van ver!

Aan de mensen die verantwoordelijk zijn voor het bestuur in de wereld; aan alle volkeren op aarde!

Aan u, mensen van de arbeid, en aan u, mensen van de wetenschap, een heilwens!

Aan u ouderen, de mensen van gisteren; aan u jongeren, de mensen van morgen!

Een heilwens aan u, armen! Aan u lijdenden, aan allen die onze vrienden zijn! Een heilwens aan u allen, Christenen en niet-christenen!

Een heilwens in de naam van Jezus Christus, vandaag, op het feest van zijn geboorte, dat ons eigen feest is, het feest van ons allen! Het kerstfeest!

Zalig kerstfeest!

Vandaag zeggen we dat allemaal en allemaal krijgen we het te horen. Het lijkt een kreet van vreugde van heel de mensheid tot heel de mensheid: zalig kerstfeest! Is dat voor elk van ons ook gemeend? Zijn we allemaal Christenen? Een paar jaar geleden - misschien weet de een of ander het nog wel - heeft een vooraanstaand filosoof verklaard, dat wij, mensen van tegenwoordig, allemaal Christenen kunnen worden genoemd. Welnu, wat betekent dit: Christen zijn? Dit is de vraag, dit is het woord dat wij op dit vredig uur tot u richten, om het antwoord te doen opwellen uit uw gewetens. Iedereen moet vandaag een vertrouwelijk ogenblik hebben met zichzelf om antwoord te geven op de belangrijke vraag zonder welke Kerstmis geen zin zou hebben: ben ik Christen?

Elk gaat op zijn eigen manier de betekenis na van dit zo geladen woord. Gelukkig degenen die het zonder voorbehoud kunnen omhelzen; die het in zijn volheid wensen te bezitten om te kunnen genieten van Christus' geboorte als van hun eigen geboorte tot het nieuwe, ware, eeuwige leven waarin Hij ons laat delen. Gelukkig zijn ze!

Geboorte van de mens
Maar laten we de wereld bekijken zoals ze is. Niet iedereen beantwoordt met dezelfde geestdrift, met hetzelfde geloof aan de naam Christen. Menigeen wijst hem af. Menigeen pleegt er vivisectie op, ontneemt er de geheimvolle betekenis, de godsdienstige inhoud aan.

Menigeen wens! tegenwoordig een Christus zonder God; erger: een mens zonder Christus, ook al wil men voor die mens wel bepaalde buitengewone hoedanigheden zien behouden waarmee Christus hem heeft bedeeld: zijn bestaansrecht, zijn onmiskenbaar persoonlijk gelaat, zijn menselijke waardigheid, zijn onaantastbaar eigen geweten, zijn vrijheid in verantwoordelijkheid, zijn geestelijke schoonheid. Meer nog. Menigeen en misschien wel iedereen is bereid om in de mens die is misvormd door moeizame inspanningen, armoede, slavernij, zwakheid het voorwerp bij voorkeur te erkennen van gerechtigheid, van solidariteit, van bijstand, juist zoals Christus heeft geleerd.

Men spreekt tegenwoordig van humanisme. Dit zou dan de moderne term zijn waarop het Christen zijn neerkomt. De geboorte van de mens, dat is het feest dat men vandaag zou willen vieren, niet van het Woord dat vlees is geworden, niet van Jezus die als Redder, Meester en Broeder tot ons is gekomen; maar van de mens die zijn eigen redding bewerkt; van de mens die vooruitgang maakt met zijn eigen verstand en op eigen krachten; van de mens die voor zichzelf begin en einde is.

Alles wordt nieuw
Dat is het, zonen en broeders, wat wij u op deze zeer gelukkige dag willen zeggen: er bestaat geen waar humanisme zonder Christus. Wij smeken God en wij vragen u allen, mensen van onze tijd, u de fatale ervaring te besparen van een humanisme zonder Christus. Een simpele overweging van feitelijke ervaringen van gisteren en van vandaag zou al voldoende zijn om zich ervan te overtuigen: wanneer de menselijke deugden zich ontwikkelen buiten het christelijk charisma om, kunnen ze ontaarden in de tegenovergestelde ondeugden. De mens die uitgroeit tot een reuzengestalte zonder geestelijke, christelijke bezieling stort ineen onder zijn eigen gewicht. Hij mist de zedelijke kracht waardoor hij waarlijk mens wordt; de bekwaamheid ontbreekt hem om de hiërarchie van de waarden te beoordelen; hij mist de transcendentele motiveringen die hem een blijvende drijfveer en steun kunnen verschaffen voor zijn deugden; hij mist, om kort te gaan, het ware bewustzijn van zichzelf, van zijn bestaan, van zijn redenen van bestaan, van zijn lotsbestemming. Uit zichzelf weet de mens niet, wie hij is. Hij mist het authentieke prototype van het mens-zijn. Hij schept zich afgodsbeelden die broos en soms onwaardig zijn. Hij mist de ware Mensenzoon - Zoon van God: operatief model voor de ware mens.

Een echt humanisme moet christelijk zijn. Als onze eerste plicht. Als ons hoogste belang.

Welke hoop op waarachtige, constructieve vernieuwing zou men u, jongeren, kunnen bieden buiten het nooit falende, altijd levende woord van Hem die bij zijn geboorte in de wereld zeggen kan: 'Zie, alles wordt nieuw' (2 Kor. 5, 17) [b:2 Kor. 5, 17]?

Welke bevrijding uit de onderdrukking van slaafse inspanningen en van de maatschappelijke ongelijkheid zal men kunnen bieden aan de wereld van de arbeid, die dit zoekt te bewerkstelligen door het omwentelen van de economische systemen, als Christus' stem de arbeid niet op een hoger menselijk en geestelijk plan brengt: bedenkt, dat 'de mens niet leeft van brood alleen' (Mt. 4, 4) [b:Mt. 4, 4]?

En u dan, verstandige, geduldige bouwers aan de vrede tussen de volkeren, tussen de klassen in de maatschappij, bij botsingen van rassen en stammen, bij allerlei soorten van geschillen waardoor de mensen vaak hebzuchtig, zelfzuchtig en hardvochtig worden ten opzichte van elkaar: waar zult u de kracht vinden om uw eindeloze, heilzame inspanningen voort te zetten, als u de hulp niet krijgt van Hem die met overtuigende zekerheid kan zeggen: denkt eraan, mensen, dat 'gij allen broeders zijt' (Mt. 23, 8) [b:Mt. 23, 8]?

Levend getuigenis
Tenslotte gaat onze gedachte met een bijzondere zegenwens uit naar al wie te lijden heeft: onder het conflict in Nigeria, in dat Afrika dat ons zo dierbaar is; onder de oorlog in Vietnam; en we willen nogmaals hopen, dat de wapenstilstand van deze dagen zich voortzet en eindelijk uitloopt op een eervolle verzoening; en tenslotte onder het conflict in het Midden-Oosten, daar waar Bethlehem ligt en waar op het hoogtij van Christus' geboortedag tegelijk met de glorie aan God uit de hemel ook de vrede werd verkondigd. 0 ja, de vrede, de vrede voor de mensen van goede wil.

En zo verder. Christus' boodschap laat ruimte en opening voor iedereen.

Luistert ernaar, zonen en broeders. En moge ieder van u het tot zichzelf kunnen zeggen en bereid zijn om ervan te getuigen door zijn levenswandel: ook ik ben Christen.

Dit is het Kerstfeest, het zalige Kerstfeest, dat wij u toewensen met onze apostolische zegen.