'Zalig de armen van geest, want aan hen behoort het Rijk der hemelen’ (Mt. 5, 3)

Beste jonge vrienden,

Hoe levendig herinner ik mij de buitengewone ontmoeting die wij hadden in Rio de Janeiro voor de 28e Wereldjongerendag [d:353]. Het was een grootse viering van geloof en broederschap! De geweldige bevolking van Brazilië ontving ons met open armen, zoals het beeld van Christus de Verlosser dat vanaf de Corcovado over de prachtige uitgestrektheid van het Copacabanastrand uitkijkt. Daar, aan de zeekust, vernieuwde Christus Zijn oproep aan ieder van ons om Zijn missionaire leerlingen te worden. Mogen wij deze oproep zien als het belangrijkste in ons leven en dit geschenk met anderen delen, ver en dichtbij, zelfs tot de verre geografische en existentiële periferieën van onze wereld.

De volgende stopplaats van onze intercontinentale jongerenpelgrimstocht zal in Kraków zijn in 2016 [d:80]. Om onze reis samen te vergezellen, zou ik de komende drie jaar de Zaligsprekingen uit het Evangelie van de heilige Mattheus (Mt. 5, 1-12) [b:Mt. 5, 1-12] willen overdenken.

• Dit jaar beginnen we met het overdenken van de eerste Zaligspreking: “Zalig de armen van geest, want aan hen behoort het Rijk der hemelen” (Mt. 5, 3) [b:Mt. 5, 3].
• Voor 2015 stel ik voor: “Zalig de zuiveren van hart, want zij zullen God zien” (Mt. 5, 8) [b:Mt. 5, 8].
• Dan zal in 2106 ons thema zijn: “Zalig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ondervinden” (Mt. 5, 7) [b:Mt. 5, 7].

De revolutionaire kracht van de Zaligsprekingen
Het is steeds een vreugdevolle ervaring om de Zaligsprekingen te lezen en te overwegen! Jezus verkondigde ze in Zijn eerste grote toespraak, gepredikt op de over van het Meer van Galilea. Er was een grote menigte, dus Jezus ging de berg op om Zijn leerlingen te onderwijzen. Daarom staat het bekend als de ‘Toespraak op de Berg’. In de Bijbel wordt de berg beschouwd als een plaats waar God zichzelf openbaart. Door op de berg te prediken, openbaart Jezus zich als een goddelijke leraar, een nieuwe Mozes. Wat zegt Hij ons? Hij laat ons de weg naar het leven zien, de weg die Hij zelf gegaan is. Jezus zelf is de weg, en Hij stelt deze weg voor als het pad naar het ware geluk. In heel Zijn leven, van Zijn geboorte in de stal in Bethlehem tot Zijn dood aan het kruis en Zijn verrijzenis, belichaamde Jezus de Zaligsprekingen. Alle beloften van het Koninkrijk van God waren in Hem vervuld.

Met de verkondiging van de Zaligsprekingen vraagt Jezus ons Hem te volgen en met Hem mee te gaan over de weg van de liefde, de enige weg die naar het eeuwige leven leidt. Het is geen gemakkelijke reis, maar de Heer belooft ons Zijn genade en Hij laat ons nooit alleen. We komen tegenover zoveel uitdagingen te staan in het leven: armoede, nood, vernedering, de strijd om gerechtigheid, vervolgingen, de moeilijkheid van dagelijkse bekering, de inspanning om trouw te blijven aan de oproep tot heiligheid, en vele andere. Maar als we de deur openen voor Jezus en Hem deel laten uitmaken van ons leven, als we onze vreugden en ons verdriet met Hem delen, dan zullen we de vrede en vreugde ervaren die alleen God, die oneindige liefde is, kan geven.

De Zaligsprekingen van Jezus zijn nieuw en revolutionair. Ze vertegenwoordigen een model van vreugde die in tegenspraak is met wat er gewoonlijk door de media en de gangbare wijsheid wordt doorgegeven. Een wereldlijke manier van denken vindt het schandelijk dat God één van ons werd en aan een kruis stierf! Volgens de logica van deze wereld worden degenen die Jezus gelukkig noemt als nutteloos beschouwd, als “losers”. Wat wordt verheerlijkt is succes tegen elke prijs, de arrogantie van macht en zelfbevestiging ten koste van anderen.

Jonge vrienden, Jezus daagt ons uit om Zijn benadering van het leven serieus te nemen en te beslissen welke weg de juiste voor ons is en ons naar de ware vreugde brengt. Dit is de grote uitdaging van het geloof. Jezus was niet bang om Zijn leerlingen te vragen of ze Hem werkelijk wilden volgen of liever een ander pad wilde volgen. (Joh. 6, 67) [[b:Joh. 6, 67]] Simon Petrus had de moed om te antwoorden: “Maar Heer, naar wie zouden we gaan? Uw woorden zijn woorden van eeuwig leven” (Joh. 6, 68) [b:Joh. 6, 68]. Als jullie ook in staat zijn om “ja” te zegge tegen Jezus, dan worden jullie leven zowel zinvol als vruchtbaar.

De moed om gelukkig te zijn
Wat betekent het om “zalig” (makarioi in het Grieks) te zijn? Zalig zijn betekent gelukkig zijn. Zeg eens: Willen jullie werkelijk gelukkig zijn? In een tijd waarin we continu worden verleid door vergeefse en lege illusies van geluk lopen we het risico om met minder genoegen te nemen en “klein te denken” als het gaat om de betekenis van het leven. Denk liever groot! Open je hart! Zoals de Zalige Piergiorgio Frassati eens zei: “Te leven zonder geloof, zonder een erfgoed om te onderhouden, om niet steeds te blijven te strijden voor de waarheid: dat is geen leven. Het is volhouden. We moeten niet slechts volhouden, maar echt leven.” Brief aan I. Bonini, 27.. Brief aan I. Bonini, 27 februari 1925 In zijn homilie op de dag van de zaligverklaring van Piergiorgio Frassati (20 mei 1990) noemde Johannes Paulus II hem ”een man van de Zaligsprekingen.” Tijdens de H. Mis waaronder de zaligverklaring van Piergiorgio Frassati [[5318|(5)]]

Als je werkelijk openstaat voor de diepste verlangens van je hart, dan zul je begrijpen dat je een onlesbare dorst naar geluk bezit, en dat zal je in staat stellen alle “goedkope” verleidingen en benaderingen om je heen bloot te leggen en af te wijzen. Wanneer we alleen maar succes, plezier en bezit zoeken, en hier idolen van maken, dan kunnen we heel goed momenten van vreugde beleven, een denkbeeldig gevoel van voldoening, maar uiteindelijk raken we eraan verslaafd, nooit voldaan, steeds op zoek naar meer. Het is tragisch om een jong persoon te zien die “alles heeft”, maar vermoeid en zwak is.

Schrijvend aan jonge mensen zei de heilige Johannes: “Ik schrijf u, jonge mannen, dat gij sterk zijt. Gods woord woont in u en gij hebt de boze overwonnen” (1 Joh. 2, 14) [b:1 Joh. 2, 14]. Jonge mensen die voor Christus kiezen zijn sterk: ze worden gevoed door Zijn woord en hoeven zich niet ‘vol te stoppen’ met andere dingen! Heb de moed om tegen de stroom in te zwemmen. Heb de moed om werkelijk gelukkig te zijn! Zeg nee tegen een vluchtige, oppervlakkige wegwerpcultuur, een cultuur die aanneemt dat jij geen verantwoordelijkheid kan nemen en de grote uitdagingen van de het leven niet aankan!

Zalig de armen van geest …
De eerste Zaligspreking, ons thema voor de volgende Wereldjongerendag, zeg dat de armen van geest gelukkig zijn, want hun behoort het koninkrijk der hemelen. In een tijd waarin zoveel mensen te lijden hebben onder de financiële crisis lijkt het misschien vreemd om armoede en geluk met elkaar te verbinden. Hoe kunnen we armoede als een zegen beschouwen?

Ten eerste, laten we proberen te begrijpen wat het betekent om “arm van geest” te zijn. Ten de Zoon van God mens werd, koos Hij de weg van armoede en zelfontlediging. Zoals de heilige Paulus in zijn brief aan de Filippenzen schreef: “Die gezindheid moet onder u heersen die ook in Christus Jezus was: Hij die bestond in de gestalte van God heeft er zich niet aan willen vastklampen gelijk aan God te zijn. Hij heeft zichzelf ontledigd en de gestalte van een slaaf aangenomen. Hij is aan de mensen gelijk geworden” (Fil. 2, 5-7) [b:Fil. 2, 5-7]. Jezus is God die zich van glorie ontdoet. Hier zien we Gods keuze om arm te zijn: Hij was rijk en toch werd Hij arm om ons door Zijn armoede rijk te maken. (2 Kor. 8, 9) [[b:2 Kor. 8, 9]] Dit is het mysterie dat we overwegen in de kribbe, als we de Zoon van God zien liggen, en later aan het kruis, waar Zijn zelfontlediging zijn hoogtepunt bereikt.

Het Griekse bijvoeglijk naamwoord ptochós (arm) heeft niet een puur materiële betekenis. Het betekent “een bedelaar” en moet gezien worden als verbonden met het Joodse begrip anawim, “armen van God”. Het suggereert nederigheid, een besef van de eigen beperkinge en existentiële armoede. De anawim vertrouwen op de Heer, en weten dat ze op Hem kunnen rekenen.

Zoals de heilige Therèse van het Kind Jezus zo duidelijk zag, kwam Jezus in Zijn menswording als een arme bedelaar onder ons, vragend om onze liefde. De Catechismus van de Katholieke Kerk [1] vertelt ons: “de mens bedelt om God” Catechismus van de Katholieke Kerk [[1|2559]] en “het gebed is de ontmoeting tussen de dorst van God en die van ons”. Catechismus van de Katholieke Kerk [[1|2560]]

De heilige Franciscus van Assisi begreep het geheim van de Zaigspreking voor de armen van geest perfect. Toen Jezus tot hem sprak door de melaatse en vanaf de crucifix, herkende Franciscus zowel de grootsheid van God als zijn eigen nederigheid. In zijn gebed zou de Arme van Assisi urenlang aan God vragen: “Wie bent u?” “Wie ben ik?” Hij wees een voorspoedig en zorgeloos leven af om te kunnen trouwen met “Vrouwe Armoede”, om Jezus en het Evangelie tot op de letter na te volgen. Franciscus leefde in navolging van Christus in zijn armoede en in liefde voor de armen – voor hem waren die twee onlosmakelijk verbonden – als twee kanten van één munt.

Je zou mij dan kunnen vragen: Wat kunnen wij precies doen om armoede van geest een manier van leven te maken, een werkelijk onderdeel van ons eigen leven? Ik zal antwoorden door drie dingen te zeggen.

In de eerste plaats, probeer vrij te zijn wat betreft materiële dingen. De Heer roept ons op tot een Evangelische manier van leven die gekenmerkt is door gematigdheid, door een weigering om toe te geven aan een consumeringscultuur. Dit betekent zorg dragen voor het essentiële en leren zonder al die onnodige extra's te leven die ons beperken. Laten we leren onszelf los te maken van bezitterigheid en van de afgoderij van geld en van kwistig uitgeven. Laten we Jezus op de eerste plaats zetten. Hij kan ons bevrijden van de soorten afgoderij die ons knechten. Plaats je vertrouwen in God, beste jonge vrienden! Hij kent ons en houdt van ons, en Hij vergeet ons nooit. Net zoals Hij zorgt voor de lelies in het veld (Mt. 6, 28) [[b:Mt. 6, 28]], zo zal Hij ervoor zorgen dat het ons aan niets ontbreekt. Willen we door de financiële crisis heenkomen, dan moeten we ook bereid zijn om onze manier van leven te veranderen en zoveel verkwisting voorkomen. Net zoals we de moed moeten hebben om gelukkig te zijn, moeten we ook de moed hebben om eenvoudig te leven.

Ten tweede, als we volgens deze Zaligspreking willen leven, moeten we allen een bekering ervaren van de manier waarop we de armen zien. We moeten voor hen zorgen en gevoelig zijn voor hun geestelijke en materiële behoeften. Aan jullie, jonge mensen, draag ik in het bijzonder de taak op om de solidariteit terug te brengen in het hart van de menselijke cultuur. Tegenover oude en nieuwe vormen van armoede – werkeloosheid, migratie en verschillende vormen van verslaving – hebben we de plicht om alert en bedachtzaam te zijn, en de verleiding te weerstaan om onverschillig te blijven. We moeten iedereen gedenken die zich niet geliefd voelt, die geen hoop heeft voor de toekomst en die het leven heeft opgegeven vanwege ontmoediging teleurstelling of angst. We moeten leren aan de kant van de armen te staan, en niet slechts genoegen nemen met gepraat over de armen! Laten we erop uit gaan om hen te ontmoeten, hen in de ogen te kijken en naar hen te luisteren. De armen voorzien ons van een concrete kans om Christus zelf te ontmoeten, en Zijn lijdende lichaam aan te raken.

Maar - dit is mijn derde punt - de armen zijn niet alleen mensen aan wie wij iets kunnen geven. Ze hebben ons veel te bieden en te leren. Hoeveel kunnen we leren van de wijsheid van de armen! Bedenk eens: een paar honderd jaar geleden werd een heilige, Benedictus Joseph Labre, die in de straten van Rome leefde van de aalmoezen die hij kreeg, een geestelijk leidsman van allerlei soorten mensen, waaronder edelen en geestelijken. De armen zijn op een hele werkelijke wijze onze leraren. Zij laten ons zien dat de waarde van mensen niet afhangt van hun bezit of hoeveel geld ze op de bank hebben. Een arm persoon, een persoon zonder materiële bezittingen, behoudt altijd zijn of haar waardigheid. De armen kunnen ons veel leren over nederigheid en vertrouwen op God. In de parabel van de Farizeeër en de tollenaar (Lc. 18, 9-14) [[b:Lc. 18, 9-14]], presenteert Jezus de tollenaar als voorbeeld vanwege zijn nederigheid en de erkenning dat hij een zondaar is. De weduwe die haar laatste twee munten in de offerkist van de tempel wierp is een voorbeeld van de vrijgevigheid van allen die bijna niets hebben en toch alles wat ze hebben weggeven. (Lc. 21, 1-4) [[b:Lc. 21, 1-4]]

…want aan hen behoort het Rijk der hemelen
Het centrale thema van het Evangelie is het Koninkrijk van God. Jezus is het gepersonificeerde Koninkrijk van God; Hij is Immanuel, God-met-ons. En in het menselijk hart schiet het koninkrijk, de heerschappij van God, wortel en groeit het. Het koninkrijk is tegelijkertijd zowel een geschenk als een belofte. Het is ons al gegeven in Jezus, maar het moet nog werkelijkheid worden in al haar volheid. Daar bidden we elke dag tot de Vader: “Uw koninkrijk kome”.

Er bestaat een nauw verband tussen armoede en evangelisatie, tussen het thema van de laatste Wereldjongerendag [d:353] – “Ga, en maak alle volkeren tot leerling!” (Mt. 28, 19) [b:Mt. 28, 19] – en het thema van dit jaar: “Gelukkig die arm van geest zijn, want hun behoort het koninkrijk der hemelen” (Mt. 5, 3) [b:Mt. 5, 3]. De Heer wil een arme Kerk die de armen evangeliseert. Toen Jezus de Twaalf op missie stuurde, zei hij hen: “Neem geen goud-, zilver- of kopergeld mee in je beurs, neem geen reistas mee voor onderweg, geen twee stel kleren, geen sandalen en geen stok. Want de arbeider is zijn levensonderhoud waard” (Mt. 10, 9-10) [b:Mt. 10, 9-10]. Evangelische armoede is een eerste voorwaarde voor het verspreiden van het Koninkrijk van God. De mooiste en meest spontane uitdrukkingen van vreugde die ik in mijn leven heb gezien waren die van arme mensen die weinig hadden om zich aan vast te houden. Evangelisatie in ons tijd zal alleen plaatsvinden als het gevolg van aanstekelijke vreugde.

We hebben gezien dat de Zaligspreking van de armen van geest onze relatie met God, met materiële goederen en met de armen vormgeeft. Met het voorbeeld en de woorden van Jezus voor ons begrijpen we hoeveel we bekeerd moeten worden, zodat de logica van meer zijn dat van meer hebben zal overwinnen! De heiligen kunnen ons het beste helpen om de diepgaande betekenis van de Zaligsprekingen te begrijpen. Daarom is de heiligverklaring van Johannes Paulus II, te vieren op de Tweede Zondag van Pasen, een gebeurtenis die getekend is door grote vreugde. Hij zal de grote patroonheilige zijn van de Wereldjongerendagen die hij heeft ingesteld en altijd heeft ondersteund. In de gemeenschap van de heiligen zal hij een vader en vriend van jullie allemaal blijven.

Deze maand april zal de dertigste verjaardag zijn van het toevertrouwen van het Jubelkruis van de Verlossing aan de jongeren. Die symbolische handeling van Johannes Paulus II was het begin van de grote jongerenpelgrimstocht die sindsdien de vijf continenten heeft doorkruist. De woorden van de Paus op die Paaszondag in 1984 blijven gedenkwaardig: "Mijn beste jonge mensen, aan het einde van het Heilig Jaar, vertrouw ik jullie het teken van dit Jubeljaar toe: het kruis van Christus! Draag het door de wereld als een symbool van de liefde van de Heer Jezus voor de mensheid en verkondig aan iedereen dat alleen in Christus, die is gestorven en uit de doden verrezen, redding en verlossing worden gevonden”. God zelf heeft verheven! - Palmzondag [[5319]]

Beste vrienden, het Magnificat, de lofzang van Maria, arm van geest, is ook het lied van iedereen die volgens de Zaligsprekingen leeft. De vreugde van het Evangelie stijgt op uit een hart dat zich, in zijn armoede, verheugt en zich verwondert over de werken van God, zoals het hart van Onze Lieve Vrouwe, die alle generaties “gelukkig”noemen. (Lc. 1, 48) [[b:Lc. 1, 48]] Moge Maria, Moeder van de armen en Ster van de nieuwe evangelisatie, ons helpen het Evangelie te leven, de Zaligsprekingen te belichamen in ons leven, en de moed te hebben om altijd gelukkig te zijn.

Uit het Vaticaan 21 januari 2014,
Feest van de heilige Agnes, Maagd en Martelares

Franciscus