Tot de leden en consultoren van de Raad voor de Leken

Geliefde zonen en vrienden, leden en adviseurs van de Raad voor de leken [d:90].

Wij zijn verheugd u aan het eind van uw werkzaamheden te mogen ontvangen; verheugd in uw woord de echo te mogen vernemen van het prachtig apostolaat van het volk Gods over heel de wereld. U bent in zekere zin op dit gebied onze 'experts', onze raadslieden; en om die reden hebben wij het zo graag aanvaard, dat enigen van u bij deze audiëntie tot ons het woord zouden richten. Wij richten dan ook een bijzonder woord van dank tot mgr Derek Worlock, mevrouw Branca Alves en de heer Rienzie Rupasinghe, die zojuist uw woordvoerders bij ons waren.

Zij hebben duidelijk uitdrukking gegeven aan uw trots en uw vreugde over de eervolle taak die de kerk u heeft toevertrouwd, terwijl zij anderzijds de moeilijkheden die u ondervindt niet hebben verzwegen; met name: die 'spanningen' die een karakteristiek van onze tijd geworden schijnen te zijn en die het terrein van het apostolaat niet sparen: spanningen tussen kerk en wereld, tussen geloof en leven, tussen clerus en leken en zo verder.

Maar wij menen in uw drievoudig getuigenis een vastbeslotenheid te kunnen vernemen deze spanningen de baas te blijven door ze om te buigen in de richting van een dialoog en zodoende ze tot een goed einde te brengen. En wij juichen het toe, dat u vastbesloten bent het begonnen werk voort te zetten en het te laten komen tot steeds groter rijpheid en diepte. Wij kunnen u verzekeren, dat het u bij uw kostbare werk ten dienste van de kerk niet zal ontbreken aan de aanmoedigingen en zegeningen die u ons bent komen vragen.

En nu zouden wij gebruik willen maken van uw aanwezigheid hier om met u na te denken over de vraag, wat de leek in de kerk is. Wat is een leek? Wat is een katholieke leek? Wat verwacht de kerk van uw raad inzake hulp bij de bevordering van het lekenapostolaat in onze tijd? Wij laten nu een onderrichting volgen welke u moet overwegen om hem straks binnen het volk Gods te laten functioneren volgens drie dimensies.

Drievoudige dimensie van het laïcaat.
1. Vooreerst de menselijke persoon. Iedere persoon (is het nodig u er nog aan te herinneren?) is geschapen naar Gods beeld, is verheven boven het zichtbare universum en heeft een eeuwige bestemming.

Maar specifiek als leek (zoals we hem op dit ogenblik beschouwen) is deze menselijke persoon geroepen zijn bestemming te verwerkelijken midden in de profane wereld, het leed en de vreugden van de menselijke gemeenschap te delen en sociale en culturele aansprakelijkheden op zich te nemen die hem rechten en plichten verlenen en hem ten aanzien van de organisatie en het verloop van het wereldgebeuren velerlei mogelijkheden van activiteit verschaffen.

Dit alles betekent, dat de menselijke persoon een verheven rol en een bijzondere waardigheid heeft en dat het de plicht is voor iedere maatschappij hem te eerbiedigen zowel in zijn individualiteit als in zijn kwaliteit van gezinslid en van maatschappelijk wezen.

2. Vervolgens de christelijke persoon: deze tweede titel voegt aan de grootheid van de menselijke persoon nog die toe welke voor hem toegankelijk werd door de poort van de doop. Het is de toegang tot een nieuwe wereld, met onbegrensde horizonten: de wereld van het geloof, de wereld van de genade.

Constante confrontatie met het evangelie. De leek verschijnt hier in zijn verheven waardigheid van lid van het volk Gods, opgeheven tot bovennatuurlijke hoogte, in beginsel al burger van het hemelrijk en hier op aarde al begiftigd met nieuwe rechten en nieuwe opdrachten, die van nature door de mens niet kunnen worden opgeëist noch met eigen krachten bereikt.

3. Tenslotte de katholieke leek, lid van de kerk, het mystiek lichaam van Christus, en meer in het bijzonder, zoals u het allen bent, beste vrienden, de leek die zich bewust is geworden van zijn plaats, zijn rol in het mystiek lichaam - zo één en zo verscheiden tegelijk -: dit is de leek die niet meer - zoals vroeger al teveel het geval was beschouwd wordt als alleen maar passief subject, maar als actief subject in de kerk, overeenkomstig de formele leer van het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie.

De eisen van "Lumen Gentium"
U hoeft er ongetwijfeld niet aan herinnerd te worden: wanneer de constitutie Lumen Gentium [617] heeft gesproken over de plicht van de gelovigen tot gehoorzaamheid en gebed, vraagt hij de herders 'de waardigheid en verantwoordelijkheid van de leken in de kerk te erkennen en te bevorderen, van hun wijze raad dankbaar gebruik te maken, hun in de dienst van de kerk met vertrouwen opdrachten te verlenen, bewegingsvrijheid en ruimte voor hen te scheppen en, meer nog, hen aan te moedigen om ook uit eigen beweging tot handelen over te gaan', aldus hun 'de rechtmatige vrijheid, die aan allen in de tijdelijke maatschappij toekomt' Lumen Gentium [[617|27]], toekennend.

Wie ziet hier niet het uitgestrekte werkterrein dat aldus in het spoor van de leer van het concilie voor de Raad voor de leken wordt geopend? In welke richting zal hij werken om de ruime perspectieven van het lekenapostolaat, geschetst in de diverse decreten van Vaticanum II, werkelijkheid te laten worden? Het lijkt ons, dat de rol die hij te spelen zal krijgen zich beweegt tussen twee polen: tussen enerzijds de leken en anderzijds de hiërarchie.

Ten aanzien van de eersten moet uw raad een houding aannemen van luisteren en van dialoog, met een aanvoelingsvermogen om in hun leefmilieu de behoeften en mogelijkheden tot het heil te onderscheiden. Zo zal hij er zich voor inspannen om in verbondenheid met de episcopaten van de diverse delen van de wereld de vormen van apostolaat op te wekken die de bijzondere begaafdheid en het eigen karakter van iedere cultuur eerbiedigen maar door de duidelijke bevestiging van hun katholieke identiteit alle weer samenkomen in de gemeenschap van de kerk. Het zal uw rol zijn er op deze wijze aan te herinneren en ervan te getuigen, dat het niet genoeg is ijverig en toegewijd te zijn. Ook nadenken, overweging en voortdurende confrontatie met het evangelie en met het leergezag van de kerk zijn nodig.

In een dergelijk perspectief wordt de dwingende noodzaak duidelijk van onderling vertrouwen en van een uitwisseling tussen priesters en leken die - met het zicht dat zij hebben op dezelfde situaties, dezelfde gebeurtenissen, dezelfde behoeften van de wereld - elkaar ertoe brengen hun respectieve roeping en zending te vervullen.

Het lijkt ons, geliefde zonen, dat dit de eerste verantwoordelijkheid van de Raad voor de leken is. De tweede is niet minder belangrijk: zij betreft de organische verbinding van het apostolaat van de leken met dat van de hiërarchie, twee krachten die men op grond van de structuur van de kerk niet los van elkaar mag denken. Hier opnieuw zal uw eigen getuigenis tot voorbeeld moeten strekken.

De wereld heeft nood aan goed nieuws
Wanneer u de vele stemmen uit de wereld hoort opklinken, kunt u uzelf beschouwen als de aangewezen vertolkers van de ontelbare zonen die de gemeenschappelijke vader graag zou kunnen horen; maar zoals wij u vorig jaar al vroegen: wij rekenen er ook op, dat u bij hen de trouwe woordvoerders zult zijn van onze herderlijke zorg voor hen. Bovendien, de plaats die de Raad voor de leken voortaan krachtens roeping inneemt in de centrale organen van de kerk geeft hem het recht te zoeken naar de beste middelen om zijn rol te verenigen en in harmonie te brengen met die van de verschillende bureaus, secretariaten of commissies van de Romeinse curie, met eerbiediging van elke bevoegdheid. Zo krijgt u gevoel voor het geheel en zult u tegelijkertijd én uw taak met zijn begrenzingen én uw verantwoordelijkheid in zijn volle uitgestrektheid en specifieke aard ontdekken. Eveneens zal zich aldus in u meer en meer de zin voor de hiërarchische kerk ontwikkelen, waar alles zich moet voltrekken in een geest van vertrouwen, van dienstbaarheid en van gemeenschapszin.

De wereld heeft behoefte aan de goede tijding. Wij weten, dat wij voor de taak die wij zojuist in grote lijnen hebben geschetst zowel kunnen rekenen op uw trouw aan de stoel van Petrus als op de rijpheid van uw oordeel. Zowel de één als de ander zijn in deze gekwelde tijd meer dan ooit noodzakelijk voor de kerk en voor de wereld. Hoezeer u ook uiteen moge lopen in afkomst, vorming of werkzaamheid, één zorg moet leven in u allen: Jezus Christus te prediken, vol vreugde de goede tijding van het heil te verkondigen. Eén van uw woordvoerders heeft het zojuist heel goed gezegd: de wereld heeft aan deze goede tijding behoefte, zoals hij behoefte heeft aan voedsel. Men kan zelfs zeggen, dat zelden in de geschiedenis zo duidelijk als heden ten dage de dringende noodzaak is gebleken de wereld te kerstenen; die machtige én onrustige wereld, in staat zowel de kosmos te verkennen als zichzelf te vernietigen. Meer dan ooit is het het uur van het evangelie, het uur waarop het gist de hele maatschappij moet doordringen. Geliefde zonen, weest op uw specifieke en belangrijke plaats, die van de Raad voor de leken [d:90], de goede werklieden van dit onmetelijke werk en moge onze zegen er u bij aanmoedigen en vergezellen.