De christelijke inspiratie in de Poolse cultuur

Mijn zeer geliefden,

Het oudste document van de Poolse literatuur is de 'Bogurodzica' "Moeder van God" "Moeder van God", De traditie laat de oorsprong ervan teruggaan op de heilige Adelbert. De literatuurgeschiedenis stelt ons in staat, de datering van de oudste teksten van dit boodschaplied te situeren in de 15e eeuw. Ik zeg boodschaplied omdat de 'Bogurodzica' niet alleen een lied is maar ook een geloofsbelijdenis, een symbolum van het Poolse credo, een catechese, en zelfs een document van christelijke opvoeding. De voornaamste geloofswaarheden en moraalbeginselen liggen erin opgesloten. Het is niet alleen een historisch voorwerp. Het is een levensdocument. Jakub Wujek noemt het de 'Poolse catechismus'.

We zingen het altijd met veel vuur, met vervoering, terwijl wij ons herinneren dat het gezongen werd op plechtige en beslissende ogenblikken. We lezen het ook met diepe ontroering. Men kan deze oeroude verzen nauwelijks anders lezen, wanneer men bedenkt dat de generaties van onze voorouders op basis daarvan werden gevormd. Het lied 'Bodurodzica' is niet alleen een cultuurmonument. Het heeft aan de Poolse cultuur ook haar fundamentele en oorspronkelijke geraamte gegeven.

De cultuur is de uiting van de mens. Ze is de bevestiging van de menselijkheid. De mens schept haar en door middel van haar schept de mens zichzelf. Hij schept zichzelf door de innerlijke kracht van de geest: van het denken, van de wil, van het hart. En tegelijk schept hij de cultuur in gemeenschap met de anderen. De cultuur is de uitdrukking van de communicatie, van het gezamenlijk denken en het gezamenlijk werken van de mensen. Ze wordt geboren uit de dienst aan het algemeen welzijn en wordt tot wezenlijk goed van de menselijke gemeenschap.

De cultuur is vooral een algemeen goed van de natie. De Poolse cultuur is een goed waarop het geestelijk leven van de polen steunt. Het is de cultuur welke ons als natie onderscheidt. Ze bepaalt ons gedurende de hele loop van de geschiedenis, nog sterker dan de materiële kracht. Zelfs sterker dan de politieke grenzen. We weten dat de Poolse natie de zware beproeving heeft doorgemaakt van het verlies van haar onafhankelijkheid gedurende meer dan honderd jaar. En temidden van deze beproeving is ze altijd zichzelf gebleven. Ze is geestelijk onafhankelijk gebleven omdat ze haar eigen cultuur had. Ze heeft die zelfs in de periode van het uiteenvallen zozeer verrijkt en uitgediept, omdat men zichzelf alleen kan behouden door middel van het scheppen van een cultuur.

De Poolse cultuur draagt vanaf haar begintijden zeer duidelijke christelijke kenmerken. De doop die de generaties van onze landgenoten het hele millennium door ontvangen hebben, bracht hen niet alleen binnen het mysterie van de dood en de verrijzenis van Christus, maakte van hen niet alleen kinderen van God door de genade, maar kreeg ook grote weerklank in de geschiedenis van het denken en van de artistieke scheppingskracht, in de poëzie, in de muziek, in het toneel, in de beeldende kunsten, in de schilderkunst en de beeldhouwkunst.

En zo is het tot nu toe. De christelijke inspiratie blijft de voornaamste bron van de creativiteit van de Poolse kunstenaars. De Poolse cultuur vloeit steeds voort in een brede stroom inspiraties die hun bron hebben in het evangelie. Dit draagt eveneens bij tot het diep humanistische karakter van die.cultuur. Dat maakt haar zo diep en authentiek menselijk, want - zoals A. Mickiewicz schrijft in zijn boeken over de Poolse pelgrimstocht vgl: Ksiegi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego [[[7893]]] - 'de beschaving welke de mens echt waardig is, moet christelijk zijn'.

In de werken van de Poolse cultuur wordt de ziel van de natie weerspiegeld. Daarin leeft haar geschiedenis die een voortdurende school van hechte, eerlijk loyaal vaderlandsliefde is. En daarom weet ze eisen te stellen en idealen te steunen zonder welke het voor de mens moeilijk is te geloven in zijn eigen waardigheid en zichzelf op te voeden.

Deze woorden worden tot jullie gericht door een mens die zijn eigen geestelijke vorming vanaf het begin te danken heeft aan de Poolse cultuur, aan haar literatuur, aan haar muziek, aan de beeldende kunsten, aan het toneel - aan de Poolse geschiedenis, aan de Poolse christelijke tradities, aan de Poolse scholen, aan de Poolse universiteiten.

Door op deze wijze tot jullie, jongeren, te spreken wil deze mens vooral de schuld betalen die hij heeft ten overstaan van deze wonderbare geestelijke erfenis, te beginnen met de 'Bogurodzica'. En tegelijk wil die mens zichzelf vandaag aan jullie voorstellen mét deze erfenis die het gemeenschappelijk goed is van alle Polen en een voortreffelijk bestanddeel van de Europese en wereldomspannende cultuur uitmaakt.

En hij vraagt jullie:

Blijft trouw aan dit erfdeel. Maakt er het fundament van jullie vorming van! Maakt er het voorwerp van jullie nobele trots van! Bewaart en vermenigvuldigt dit erfdeel; draagt het over aan de komende generaties!

Kom, o Geest des Heren, kom
uit het hemels heiligdom,
waar Gij staat voor Gods gezicht.
Kom der armen troost, daal neer,
kom en schenk uw gaven, Heer,
kom wees in de harten licht ...

... Licht van het Jonge Poolse bewustzijn, kom! En versterk in hen deze liefde, waaruit het eerste Poolse lied, de 'Bogurodzica', geboren werd: boodschap van geloof en van de waardigheid van de mens op onze aarde!