Schoonheid van het Evangelie

-

Geëerde Broeders,
dierbare broeders en zusters!

Met deze plechtige concelebratie luiden we de 13e Algemene Gewone Vergadering van de Bisschoppensynode in [d:317], die als thema heeft: "De nieuwe evangelisatie voor de overdracht van het christelijk geloof". Deze thematiek correspondeert met een programmatische oriëntatie voor het leven van de Kerk, van al haar leden, van de gezinnen, van de gemeenschappen, van haar instituties. En dit perspectief wordt nog versterkt door het samenvallen met het begin van het Jaar van het Geloof [d:354] op aanstaande donderdag 11 oktober, op de 50e verjaardag van de opening van het Tweede Vaticaans Oecumenische Concilie [d:4]. Ik richt mijn hartelijke en dankbare welkom tot u, die gekomen zijt om deze synodale Vergadering te vormen, in het bijzonder tot de Algemeen Secretaris van de Bisschoppensynode [d:125] en tot zijn medewerkers. Bovendien richt ik mijn groet aan de broederlijke gedelegeerden van de andere Kerken en Kerkelijke Gemeenschappen en aan alle aanwezigen, hen uitnodigend om de werkzaamheden die de komende drie weken zullen plaatsvinden met hun dagelijkse gebed te begeleiden.

De Bijbellezingen die deze zondag de Liturgie van het Woord vormen, bieden ons twee hoofdpunten van reflectie: het eerste over het huwelijk, waar ik het straks over zou willen hebben; het tweede over Jezus Christus, dat ik meteen bespreek. We hebben geen tijd om deze passage van de Brief aan de Hebreeën te becommentariëren, maar we moeten aan het begin van deze synodale Vergadering [d:317] de uitnodiging aannemen om onze blik vast op de Heer Jezus te richten, die “met luister en eer gekroond is, omdat Hij de dood heeft verduurd” (Heb. 2, 9) [b:Heb. 2, 9]. Het Woord van God stelt ons voor de luisterrijke Gekruisigde, zodat heel ons leven, en in het bijzonder het werk van deze synodale raad, plaatsvindt in Zijn tegenwoordigheid en in het licht van Zijn mysterie. De evangelisatie heeft in elke tijd en elke plaats steeds als centrum en als eindpunt: Jezus, de Christus, de Zoon van God (Mc. 1, 1) [[b:Mc. 1, 1]]; en het Kruisbeeld is bij uitstek het onderscheidende teken van wie het Evangelie verkondigt: teken van liefde en vrede, oproep tot bekering en verzoening. Laten wij, geëerde Broeders, als eersten de blik van ons hart op Hem gericht houden en laten we ons laten zuiveren door zijn genade.

Nu zou ik kort de “ nieuwe evangelisatie [d:388]” willen overwegen, en haar vergelijken met de gewone evangelisatie en met de missie ad gentes (tot de volkeren). De Kerk bestaat om te evangeliseren. Trouw aan het bevel van de Heer Jezus Christus, zijn zijn leerlingen de hele wereld ingegaan om de Blijde Boodschap te verkondigen, overal christelijke gemeenschappen stichtend. Met de tijd zijn dit goed georganiseerde Kerken geworden met talrijke gelovigen. In bepaalde tijdperken heeft de goddelijke Voorzienigheid een hernieuwd dynamisme van de evangeliserende activiteit van de Kerk opgewekt. We hoeven maar te denken aan de evangelisatie van de Angelsaksische volken of die van de Slavische, of aan de overdracht van het Evangelie in het Amerikaanse continent, en verder aan de missionaire perioden voor de volken van Afrika, Azië en Oceanië. Tegen deze dynamische achtergrond kijk ik ook graag naar de twee lichtende figuren die ik zonet tot Kerkleraar heb uitgeroepen: de heilige Johannes van Avila en de heilige Hildegard van Bingen [4779]. Ook in onze tijd heeft de Heilige Geest in de Kerk een nieuw elan opgewekt voor de verkondiging van de Blijde Boodschap, een spirituele en pastorale dynamiek die een meer universele uitdrukking en een meer gezaghebbende impuls heeft gekregen in het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie [d:4]. Dit hernieuwd dynamisme van de evangelisatie heeft een weldadige invloed op de twee specifieke “takken” die uit haar voortkomen, dat wil zeggen, enerzijds de missio ad gentes (missie tot de volkeren), oftewel de verkondiging van het Evangelie aan hen die Jezus Christus en zijn heilsboodschap nog niet kennen; en anderzijds de nieuwe evangelisatie, hoofdzakelijk gericht op personen die zich, hoewel ze gedoopt zijn, van de Kerk verwijderd hebben en leven zonder zich te baseren op de christelijke praktijk. De synodale Vergadering [d:317] die vandaag wordt geopend is aan deze nieuwe evangelisatie gewijd, om in deze personen een nieuwe ontmoeting met de Heer te begunstigen, die als enige ons bestaan met een diepe betekenis en vrede vervult; om de herontdekking van het geloof te begunstigen, de bron van Genade die vreugde en hoop in het persoonlijk leven brengt en in het gezinsleven en het sociale leven. Uiteraard mag deze bijzondere oriëntering noch het missionaire elan in eigenlijke zin, noch de gewone activiteit van evangelisatie in onze christelijke gemeenschappen verminderen. In feite vullen de drie aspecten van de éne realiteit van evangelisatie elkaar aan en bevruchten ze elkaar.

Het thema van het huwelijk, dat ons wordt voorgesteld door het Evangelie en de eerste Lezing, verdient in dit verband speciale aandacht. De boodschap van het Woord van God kan samengevat worden in de uitdrukking die in het boek Genesis staat en door Jezus zelf wordt aangehaald: “Daarom zal de man zijn vader en moeder verlaten om zich te binden aan zijn vrouw en deze twee zullen één vlees worden” (Gen. 2, 24; Mc. 10, 7-8) [b:Gen. 2, 24; Mc. 10, 7-8]. Wat zegt dit Woord aan ons vandaag? Het lijkt me dat het ons uitnodigt ons meer bewust te worden van de realiteit die al bekend is maar misschien nog niet geheel op waarde geschat: dat namelijk het huwelijk in zichzelf een Evangelie is, een Blijde Boodschap voor de wereld van vandaag, in het bijzonder voor de ontkerstelijkte wereld. De verbintenis tussen man en vrouw, hun “één vlees” worden in naastenliefde, in vruchtbare en onverbreekbare liefde, is een teken dat krachtig van God spreekt, met een welsprekendheid die in onze dagen groter is geworden, omdat het huwelijk om diverse redenen, juist in de gebieden van oude evangelisatie, helaas een diepe crisis doormaakt. En het is geen toeval. Het huwelijk is verbonden met het geloof, niet in algemene zin. Het huwelijk, als verbintenis van trouwe en onverbreekbare liefde is gebaseerd op de genade die van de Drie-ene God komt, die ons in Christus heeft bemind met een tot op het Kruis trouwe liefde. Vandaag zijn we in staat om de gehele waarheid van deze bewering te vatten, uit het contrast met de pijnlijke werkelijkheid van zoveel huwelijken die helaas slecht aflopen. Er is een evidente correspondentie tussen de geloofscrisis en de crisis van het huwelijk. En, zoals de Kerk al lange tijd beweert en getuigt, is het huwelijk ertoe geroepen niet alleen object maar subject van de nieuwe evangelisatie te zijn. Dit gebeurt al in vele aan religieuze gemeenschappen en bewegingen verbonden ervaringen, maar vindt ook steeds meer plaats in het weefsel van de bisdommen en de parochies, zoals de recente Wereldontmoeting van Gezinnen [d:28] heeft aangetoond.

Eén van de dragende ideeën van de hernieuwde impuls die het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] aan de evangelisatie heeft gegeven is dat van de universele roeping tot heiligheid, die als zodanig alle Christenen betreft. vgl: Lumen Gentium [[[617|39-42]]] De heiligen zijn de ware protagonisten van de evangelisatie in al haar uitdrukkingsvormen. Zij zijn in het bijzonder ook de pioniers en de trekkrachten van de evangelisatie: met hun voorspraak en met het voorbeeld van hun leven, aandachtig voor de fantasie van de Heilige Geest, laten ze aan onverschillige of zelfs vijandige mensen de schoonheid van het Evangelie en van de gemeenschap in Christus zien, en nodigen ze de – als het ware - lauwe Christenen uit met de vreugde van geloof, hoop en liefde te leven en de “smaak” voor het Woord van God en de Sacramenten weer te ontdekken, in het bijzonder voor het Brood des levens, de Eucharistie. Heilige mannen en vrouwen bloeien onder de edelmoedige missionarissen die de Blijde Boodschap aan de niet-christenen verkondigen, van oudsher in de missielanden en momenteel in alle plaatsen waar niet-christelijke mensen leven. De heiligheid kent geen culturele, sociale, politieke of religieuze barrières. Haar taal – die van de liefde en de waarheid – is begrijpelijk voor alle mensen van goede wil en brengt hen dichter tot Jezus Christus, de onuitputtelijke bron van nieuw leven.

Laten we op deze plaats even stilstaan om de twee heiligen te bewonderen die vandaag aan de uitverkoren schare van Kerkleraren [d:328] zijn toegevoegd. De heilige Johannes van Avila [n:1372] leefde in de zestiende eeuw. Hij had een grondige kennis van de Heilige Schrift en was begiftigd met een vurige missionaire geest. Hij wist met uitzonderlijke diepgang door te dringen in de mysteries van de Verlossing die door Christus voor de mensheid werd bewerkt. Als man van God, verenigde hij het constante gebed met apostolische actie. Hij wijdde zich aan de prediking en aan de toename van de praxis van de Sacramenten en concentreerde zijn inspanningen op het verbeteren van de vorming van de kandidaten voor het priesterschap, de religieuzen en de leken, met het oog op een vruchtbare hervorming van de Kerk.

De heilige Hildegard van Bingen [3714], een belangrijke vrouwelijke figuur van de 12e eeuw, heeft haar kostbare bijdrage geleverd voor de groei van de Kerk van haar tijd, de van God ontvangen gaven gebruikend en er blijk van gevend een vrouw met scherpzinnigheid, diepe gevoeligheid en erkende spirituele autoriteit te zijn. De Heer begiftigde haar met een profetische geest en een hartstochtelijk vermogen de tekenen van de tijd te onderscheiden. Hildegard koesterde een uitgesproken liefde voor de schepping en beoefende de geneeskunst, de poëzie en de muziek. Bovenal bewaarde ze altijd een grote en trouwe liefde voor Christus en zijn Kerk.

De blik op het ideaal van het christelijk leven, uitgedrukt in de oproep tot heiligheid, zet ons ertoe aan om met nederigheid naar de broosheid van zoveel Christenen te kijken, zelfs naar hun persoonlijke en gemeenschappelijke zonde, die een groot obstakel vormt voor de evangelisatie, en om de kracht van God te erkennen, die in het geloof de menselijke zwakheid ontmoet. Daarom kan er geen sprake zijn van nieuwe evangelisatie zonder een oprechte bereidheid tot bekering. Zich laten verzoenen met God en met de naaste (2 Kor. 5, 20) [[b:2 Kor. 5, 20]] is de hoofdweg van de nieuwe evangelisatie. Alleen wanneer ze gezuiverd zijn, kunnen de Christenen de legitieme trots op hun waardigheid kind van God te zijn hervinden, geschapen naar zijn beeld en verlost door het kostbaar bloed van Jezus Christus, en kunnen ze de vreugde ervan ervaren, om deze te delen met allen, dichtbij en veraf.

Dierbare broeders en zusters, we vertrouwen de werkzaamheden van de synodale raad aan God toe in het levendige besef van de gemeenschap van de heiligen, in het bijzonder de voorspraak inroepend van de grote evangelisatoren, onder welke we met grote genegenheid de Zalige Paus Johannes Paulus II [d:126] willen rekenen, wiens lange pontificaat ook een voorbeeld van nieuwe evangelisatie is geweest. We plaatsen ons onder de bescherming van de Heilige Maagd Maria, Ster van de nieuwe evangelisatie. Met haar vragen we om een speciale uitstorting van de Heilige Geest, dat Hij de synodale Vergadering [d:317] vanuit den hoge verlicht en haar vruchtbaar maakt voor de vooruitgang van de Kerk vandaag, in onze tijd. Amen.