De H. Alfonso Maria de’ Liguori en het gebed

Dierbare broeders en zusters,

Wij vieren vandaag de liturgische gedachtenis van de heilige Alfonsus van Liguori, bisschop en Kerkleraar, stichter van de congregatie van de Allerheiligste Verlosser, de Redemptoristen, en patroon van biechtvaders en moralisten. De heilige Alfonsus is één van de meest geliefde heiligen van de 18e eeuw, omwille van zijn eenvoudige en directe stijl en zijn leer over het Boetesacrament: in een tijd van grote gestrengheid, als gevolg van de jansenistische invloed, gaf hij biechtvaders de raad wanneer zij dit Sacrament toedienen, de vreugdevolle omhelzing van God de Vader te manifesteren die in Zijn oneindige barmhartigheid niet nalaat een berouwvolle zoon op te nemen. Het feest van deze dag geeft ons de gelegenheid stil te staan bij de leer van de heilige Alfonsus over het gebed, die zo waardevol is en spiritueel sterk. Volgens hem is zijn boek “ Del gran mezzo della Preghiera [4675]”, dat teruggaat tot het jaar 1759, het meest nuttige van al zijn geschriften. Hij beschrijft het gebed namelijk als “het noodzakelijke en zekere middel om het heil te verkrijgen evenals alle genaden die wij nodig hebben om er te geraken” Inleiding [[4675]]. Deze zin is de samenvatting van de opvatting die de heilige Alfonsus had over het gebed.

Eerst en vooral, als wij zeggen dat het een middel is, herinnert ons dat aan het te bereiken doel: God heeft uit liefde geschapen, om ons het volle leven te kunnen geven; maar omwille van de zonde heeft dit doel, dit volle leven, zich bij wijze van spreken verwijderd – dat weten wij allemaal – alleen Gods genade kan het terug toegankelijk maken. Om deze fundamentele waarheid uit te leggen en onmiddellijk te laten verstaan hoe reëel het gevaar voor de mens is “verloren te gaan”, had de heilige Alfonsus een bekend, zeer eenvoudig gezegde bedacht: “Indien u bidt, is uw heil verzekerd, bidt u niet, dan is uw ondergang zeker”. II, Besluit [[4675]] In zijn commentaar op deze bondige zin zei hij ook: “Het is heel moeilijk, zo niet onmogelijk, zich te redden als men niet bidt ... doch het is zeker en gemakkelijk zich te redden als men bidt” II, Besluit [[4675]]. En hij zei ook: “Indien u niet bidt, is er voor u geen enkele verontschuldiging, want de genade van het gebed wordt aan alle mensen gegeven ... als wij niet aan ons heil werken, ligt heel de fout bij ons, omdat we niet gebeden hebben”. Door te zeggen dat het gebed een noodzakelijk middel is, wou de heilige Alfonsus laten verstaan dat men in geen enkele levenssituatie zonder het gebed kan, vooral op ogenblikken van beproeving en moeilijkheden. Wij moeten zonder ophouden met vertrouwen kloppen aan de deur van de Heer, in het besef dat Hij bij alles voor Zijn kinderen zorgt, Hij draagt zorg voor ons. Daarom wordt ons gevraagd geen schrik te hebben onze toevlucht tot Hem te nemen en Hem onze verzoeken met vertrouwen voor te leggen, ervan verzekerd dat wij verkrijgen wat we nodig hebben.

Dierbare vrienden, dit is de kernvraag: wat is in mijn leven echt nodig? Met de heilige Alfonsus antwoord ik: “gezondheid en al de genaden die we daarvoor nodig hebben” II, Besluit [[4675]]; hij spreekt natuurlijk niet alleen over de gezondheid van het lichaam, maar vooral over die van de ziel, die Jezus ons geeft. Meer dan al het andere, hebben wij Zijn bevrijdende aanwezigheid nodig die ons ten volle mens maakt en ons aldus met vreugde vervult. Alleen door het gebed kunnen wij Hem opnemen, Zijn genade opnemen die in iedere situatie licht geeft, ons helpt onderscheiden wat echt goed is en ons sterkt, onze wil doeltreffend maakt dat wil zeggen dat de genade onze wil in staat stelt om uit te voeren wat wij als goed erkennen. Dikwijls erkennen wij wat goed is, maar zijn we niet in staat het uit te voeren. Door te bidden, komen we er wel toe. Een leerling van de Heer weet dat hij dikwijls blootgesteld wordt aan bekoringen; om die te overwinnen laat hij niet na Gods hulp te vragen in het gebed.

De heilige Alfonsus geeft het heel interessante voorbeeld van de heilige Filippus Neri die “vanaf het moment dat hij ontwaakte, ’s morgens tot God zei: Heer, leg vandaag Uw handen op Filippus, anders zal Filippus U verraden” (III, 3). Wat een realisme! Hij vraagt God de hand op hem te leggen. Ook wij, bewust van onze zwakheid, moeten nederig Gods hulp vragen, vertrouwend op de rijkdom van Zijn barmhartigheid. Elders zegt de heilige Alfonsus dat “wij van alle goeds ontdaan zijn, maar als wij vragen, zullen wij niet langer arm zijn. Al zijn wij arm, God is rijk en verdraagzaam” II, 4 [[4675]]. In het spoor van de heilige Augustinus, nodigt hij iedere christen uit geen angst te hebben om God in het gebed de kracht te vragen die hij niet heeft en die nodig is om het goede te doen, zeker dat de Heer Zijn hulp niet weigert aan wie er nederig om vraagt vgl: III, 3 [[[4675]]]. Dierbare vrienden, de heilige Alfonsus herinnert ons eraan dat de relatie met God essentieel is in ons leven. Zonder die band met God ontbreekt het ons aan een fundamentele relatie en deze relatie met God komt tot stand in de dialoog met Hem, in het dagelijkse persoonlijk gebed en de deelname aan de sacramenten. Zo kan deze relatie in ons groeien, neemt Gods aanwezigheid in ons toe, wordt ons de weg getoond, krijgt hij licht, wordt hij zeker en sereen, zelfs te midden van moeilijkheden en gevaren.